P’răng puih puih, xơơt gooh đanh bhrợ apêê acoon toọm rêệ zêng đac. Apêê t’ngay n’nâu, t’cooh Phạm Văn Pa Rơ lâng đha nuôr H’re vel Nước Ui, chr’val Ba Vi, chr’hoong da ding ca coong Ba Tơ năc p’loon lươt xe máy đâc zr’lụ dzợ vêy đac tươc dzêt đoọng chô đươi. Đong t’cooh Phạm Văn Pa Rơ moon năc văy ăt đăn đhị bh’rợ đơơng âng đac đươi dua vel Mang Đen n’đhang nâu câi công căh vêy đac đươi: “Căh vêy n’nâu năc đươi đac toọm hơớ. Hân noo ch’noọng p’răng xơơt vel Nước Ui năc đâc têh ooy tu lươt dzêt, ch’ngai pa bhlâng, đha nuôr pa bhlâng zr’năh. Râu đâu năc căh choom bơơn k’đhơợng zư lêy, bêl plêêng boo c’lâng n’coo cha hooi đac crêê u đêệng coh tu, căh ngai zư  k’đhơợng lêy, cr’đơơng tươc đha nuôr căh vêy đac ộm.”

Chr’val Ba Vì, chr’hoong Ba Tơ vêy 3 bh’rợ đac đươi dua năc 1 bh’rợ lơi jợ bâc c’moo đâu, 1 bh’rợ k’tứi đơơng âng đac ha 25 pr’loọng đha nuôr chr’val Ba Xuyên n’đhang công căh yêm têêm. Bh’rợ đơơng đoọng đac ha Mang Đen năc ga măc bhlâng n’đhang bâc c’moo ha nua hư zơch ta luôn. Ting bh’cộ UBND chr’val Ba Vì, bh’rợ n’nâu âng UBND chr’hoong Ba Tơ k’rong bhrợ. Xooc đâu, UBND chr’hoong Ba Tơ năc cớ k’rong bhrợ 5 tỷ đồng bhrợ bhr’lâ, pa liêm đoọng đơơng âng đac ha đha nuôr.

Prang chr’hoong da ding ca coong Ba Tơ vêy 75 bh’rợ đơơng âng đac ch’ngaach năc xooc đhêêng dzợ 3 bh’rợ  dzợ choom đươi dua ta luôn, 40 bh’rợ căh dzợ pa bhrợ, mơ dzợ năc đơơng đoọng đac bêl vaih bêl căh.

T’cooh Lữ Đình Tích, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Ba Tơ đoọng năl, bâc năc bh’rợ đơơng âng đac ch’ngaach âng chr’hoong bơơn bhrợ pa dưr âi đanh tơợ apêê bh’rợ xa nay 134, 135. Bh’rợ xay bhrợ apêê bh’rợ n’nâu vêy muy bơr râu căh liêm tu cơnh đêêc cr’chăl đươi dua bh’rợ căh mơ đanh, zêng crêê hư zơch, ta lơi bâc. Ting t’cooh Lữ Đình Tích, tu bh’rợ ch’mêêt lêy căh ghit, c’năl k’đhơợng bhrợ âng chính quyền, đha nuôr căh liêm bhrợ ha bh’rợ đơơh zư đơơh: “L’lăm ahay tu bh’rợ ch’mêêt lêy âng apêê đơn vị pa choom đoọng lâng prang chính quyền vel đong căh ghit tu cơnh đêêc bâc bh’rợ hân noo p’răng căh zâp đac đoọng ha đha nuôr. Bêl lươt ch’mêêt lêy moot hân noo boo n’đhơ cơnh đêêc bêl đươi dua tươc hân noo p’răng năc đợ đac căh yêm têêm căh vêy đac, tu cơnh đêêc pa bhlâng ta uôh ta ruông. Lâh mơ dzợ vêy đhr’năng đươi dua đac âng đha nuôr đh’cơnh đh’kị, căh ma năl zư lêy. Đhr’năng n’nâu xooc đâu pa bhlâng bâc, pa bhlâng năc apêê bh’rợ đơơng âng đac đươi dua za zum.”- t’cooh Tích xay moon.

Bh’rợ đơơng âng đac ta lơi coh cr’chăl đanh, hư zơch căh choom đươi dua lâng bh’rợ đơơng âng đac căh liêm xooc năc đhr’năng dưr vaih coh muy bơr chr’hoong da ding ca coong Quảng Ngãi cơnh Ba Tơ, Trà Bồng, Minh Long… Ting cơnh dap lêy, cr’chăl 2018 - 2022, prang tỉnh Quảng Ngãi vêy 513 bh’rợ đac ch’ngaach bơơn k’rong bhrợ tơợ zên nhà nước năc đhêêng vêy 29 bh’rợ xooc pa bhrợ yêm têêm. Choom p’ghit, 126 bh’rợ căh choom đươi dua, bâc bh’rợ ăt đhị đhr’năng bêl vaih đac bêl căh. Bơơn xay moon năc tơợ tr’nơơp bh’rợ ch’mêêt lêy, bhrợ pa dưr căh liêm glăp, ma loom đươi dua bh’rợ căh liêm choom; bh’rợ pa liêm đăn cơnh căh vêy bhrợ têng.

T’cooh Võ Quốc Hùng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr vel bhươl tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl: “K’noọ tươc đhị pr’đơợ quy định âng pháp luật, pa bhlâng năc Nghị định 43 âng Chính phủ t’mêê xră bhrợ, bh’rợ n’đoo bơơn thanh lý năc ch’mêêt lêy xay moon cớ. Bh’rợ n’đoo căh vêy đhr’năng bhrợ bhr’lâ năc xay moon lâng cấp thẩm quyền thanh lý ting quy định. C’bhuh bh’rợ n’đoo dzợ vêy đhr’năng bhrợ bhr’lâ, năc k’đươi cấp thẩm quyền ra pă zên bhrợ bhr’lâ đoọng choom đươi dua cớ./.”

Quảng Ngãi: Hàng trăm công trình cấp nước sinh hoạt không thể sử dụng

Sống ngay cạnh công trình cấp nước sạch nhưng không có nước sử dụng, phải lấy nước suối, đi xách nước nơi khác về dùng. Đó là tình cảnh của nhiều hộ dân ở các huyện miền núi như Ba Tơ, Minh Long, Trà Bồng.., tỉnh Quảng Ngãi. Hàng trăm công trình cấp nước sinh hoạt hư hỏng, xuống cấp, không hoạt động khiến người dân bức xúc.

Nắng nóng, khô hạn kéo dài khiến các con suối cạn dần. Những ngày này, ông Phạm Văn Pa Rơ và bà con H’re thôn Nước Ui, xã Ba Vì, huyện miền núi Ba Tơ phải tranh thủ đi xe máy lên những khu vực còn nước lấy về sinh hoạt. Nhà ông Phạm Văn Pa Rơ mang tiếng là ở cạnh công trình cấp nước sinh hoạt thôn Mang Đen nhưng vẫn không có nước dùng:“Không có cái này dùng nước tự chảy thôi. Mùa hè hạn hán bà con thôn Nước Ui phải lên tít nước mạch đầu nguồn lấy nước xa lắm, bà con rất khổ. Cái này thì không quản lý được, khi trời mưa đường ống bị tắc trên đầu nguồn không có ai chăm sóc dẫn đến bà con không có nước uống.”

Xã Ba Vì, huyện Ba Tơ có 3 công trình nước sinh hoạt thì 1 công trình bỏ hoang từ nhiều năm nay, 1 công trình nhỏ cung cấp nước cho 25 hộ dân xã Ba Xuyên nhưng cũng không ổn định. Công trình cấp nước ở Mang Đen là lớn nhất nhưng nhiều năm qua hư hỏng liên tục. Theo lãnh đạo UBND xã Ba Vì, công trình này do UBND huyện Ba Tơ đầu tư. Hiện, UBND huyện Ba Tơ tiếp tục đầu tư 5 tỷ đồng sửa chữa, nâng cấp để cung cấp nước cho bà con.

Toàn huyện miền núi Ba Tơ có 75 công trình nước sạch thì hiện chỉ còn 3 công trình hoạt động thường xuyên, 40 công trình không hoạt động, còn lại là cấp nước bữa đực bữa cái.

Ông Lữ Đình Tích, Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Tơ cho biết, phần lớn công trình nước sạch của huyện được xây dựng đã lâu từ các nguồn vốn chương trình 134, 135. Việc triển khai xây dựng các công trình này có một số bất cập nên thời gian sử dụng công trình ngắn, bị hư hỏng, bỏ hoang nhiều.

Theo ông Lữ Đình Tích, do khâu khảo sát không kỹ, ý thức bảo quản của chính quyền, người dân không tốt khiến công trình hư hỏng nhanh. “Trước đây do việc khảo sát của các đơn vị tư vấn và cả chính quyền địa phương không kỹ nên nhiều công trình mùa nắng không đủ nước phục vụ người dân. Khi đi khảo sát vào mùa mưa nhưng khi sử dụng đến mùa nắng thì nguồn nước không ổn định không cấp được nên gây lãng phí rất lớn. Ngoài ra còn có tình trạng sử dụng nước của người dân tuỳ tiện, không có ý thức bảo vệ, bảo quản. Tình trạng này hiện nay rất nhiều, đặc biệt là những công trình nước sinh hoạt tập trung.”- ông Tích cho biết.

Công trình cấp nước bỏ hoang thời gian dài, hư hỏng không thể hoạt động và hoạt động cấp nước kém hiệu quả đang là thực trạng đang diễn ra ở một số huyện miền núi Quảng Ngãi như Ba Tơ, Trà Bồng, Minh Long… Theo thống kê, giai đoạn 2018-2022, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 513 công trình nước sạch được đầu tư từ ngân sách nhà nước thì chỉ có 29 công trình hoạt động ổn định. Đáng chú ý, 126 công trình không hoạt động, nhiều công trình rơi vào tình trạng lúc có nước, lúc không. Nguyên nhân được chỉ ra là ngay từ ban đầu công tác khảo sát, xây dựng không hợp lý, ý thức sử dụng công trình kém; công tác duy tu, bảo dưỡng gần như không thực hiện.

Ông Võ Quốc Hùng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Sắp tới trên cơ sở quy định của pháp luật, đặc biệt Nghị định 43 của Chính phủ mới ban hành, những công trình nào được thanh lý thì rà soát đánh giá lại. Những công trình nào không có khả năng sửa chữa được thì tham mưu cấp thẩm quyền thanh lý theo quy định. Nhóm công trình nào còn có khả năng khôi phục, sửa chữa được thì đề nghị cấp thẩm quyền bố trí kinh phí khôi phục sửa chữa đưa vào hoạt động trở lại”./.