Đhr’nông đông cấp 4 âng pr’loọng đông t’coóh Nguyễn Quang Vinh, cóh vel Trung An, chr’val Hải Khê, chr’hoong Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị hư zớch hi lêệng. Z’đêr đông ma cr’đoóh, t’noọl cung cắh dzợ nhâm mâng. Zâp bêl boo ngân đenh cắh cậ váih đhí a’muốt, zâp ngai cóh đông zêng lướt mứt ặt cóh lơơng. Pr’loọng đông t’coóh Vinh nắc pr’loọng đăn đha rứt, đhr’nông đông da dô k’er nâu nắc âng chính quyền cher đoọng cr’chăl đâu 13 c’moo ơy. T’coóh Nguyễn Quang Vinh ặt k’rang, đông xang ma hư zớch ha dợ cắh bơơn bhr’lậ tu crêê đhị ta quy hoạch: “Đông zi ặt cơnh đâu lấh 3 c’moo ơy, cung cắh ơy vêy cấp n’đoo zooi đoọng bhrợ pr’đơợ đoọng bhrợ pa liêm. K’đươi moon zâp cấp zooi đoọng ha zi vêy đông ặt têêm ngăn”.

Xoọc vêy lấh 200 pr’loọng đhanuôr cóh vel Trung An, chr’val Hải Khê, chr’hoong Hải Lăng cắh choom lêy đươi bhrợ lâng xăl cr’noọ cr’niêng đươi dua k’tiếc đhị đay ặt ma mung, nắc pr’ắt tr’mung lưm bấc zr’nắh k’đhạp. Đhanuôr rơơm chính quyền đấh lêy bhrợ, pa tơơi đhanuôr chô ặt đhị đhăm k’tiếc t’mêê, têêm ngăn pr’ắt tr’mung cắh cậ đoọng đhanuôr bhr’lậ, bhrợ đông ặt. P’căn Nguyễn Thị Linh, Bí thư Chi bộ vel Trung An, chr’val Hải Khê, chr’hoong Hải Lăng k’đươi moon: “Xoọc đâu zr’lụ đhăm k’tiếc ắt t’mêê ơy bhrợ liêm xang, hân đhơ cơnh đêếc đhanuôr cắh ơy bơơn chô ặt, lưm bấc zr’nắh k’đhạp, cắh choom bhrợ pa dưr, t’bhứah đông cung cơnh zâp xa nay bh’rợ c’lâng c’tốch cung cắh bơơn bhrợ pa liêm. Đhanuôr lướt pa bhrợ cung zr’nắh. Đhanuôr kiêng ha dang âng đơơng đông máy cắh cậ zâp doanh nghiệp cóh cr’loọng k’tiếc k’ruung lâng k’tiếc k’ruung lơơng pa bhrợ đhị vel đông nắc đấh vêy c’lâng bh’rợ pa tơơi đhanuôr đoọng đhanuôr têêm ngăn pr’ắt tr’mung”.

T’mêê đâu, tỉnh Quảng Trị ơy k’rong bhrợ 230 tỷ đồng bhrợ pa dưr đhăm k’tiếc ắt t’mêê bhứah 50 hécta đhị chr’val Hải Khê, chr’hoong Hải Lăng, đoọng 476 đhị k’tiếc ặt t’mêê đoọng bhrợ dự án đông máy Nhiệt điện 1 lâng bơr pêê dự án cóh zr’lụ Kinh tế Đông Nam Quảng Trị. Tước đâu, đhị đhăm k’tiếc ặt t’mêê ơy bhrợ xang, zâp trường học, trạm y tế, đông bhrợ bhiệc UBND chr’val, đông ặt cộng đồng ơy t’moót đươi. Hân đhơ cơnh đêếc, đhanuôr cóh zr’lụ dự án cắh bơơn độp zên tơơi mứt, nắc đhanuôr cắh choom chô ặt đhị đhăm k’tiếc t’mêê. T’coóh Trương Xuân Tính, Phó Chủ tịch UBND chr’val Hải Khê, chr’hoong Hải Lăng đoọng năl, zr’lụ Đội 2, Đội 3 âng vel Trung An, chr’val Hải Khê ặt cóh zr’lụ Dự án đông máy nhiệt điện BOT Quảng Trị 1 lâng 207 pr’loọng crêê tước: “UBND chr’val ơy bấc chu k’đươi moon tước chr’hoong, tỉnh đoọng trứah bhlếh. Tỉnh vêy c’lâng xa nay, bhrợ bha ar pa tơ đợ pr’loọng đông vêy đông xang hư zớch hi lêệng lâng đợ pr’loọng đông vêy cr’noọ lêy bhrợ t’mêê đoọng ha cơnh đấh choom chô ặt đhị đhăm k’tiếc t’mêê, ha dợ cắh ơy váih quyết định pay pa chô k’tiếc. Râu 2, xoọc đâu cắh ơy vêy moon ghít đắh zên k’tiếc đhị đhăm k’tiếc ắt t’mêê chr’val Hải Khê nắc bhiệc nâu cắh ơy choom bhrợ pa liêm”.

Xang 10 c’moo bơơn đoọng k’rong bhrợ, Bộ Năng lượng Thái Lan đh’rứah moon pa đhêy xay bhrợ dự án đông máy Nhiệt điện Quảng Trị 1 đhị zr’lụ Kinh tế Đông Nam Quảng Trị. Đắh đông k’rong bhrợ dự án nâu cung ơy pa đhêy bhrợ pa liêm k’tiếc crêê tước, nắc cắh vêy pr’đơợ lêy pay pa chô cớ k’tiếc lâng zên pay l’lăm đông thầu lêy đoọng ha đhanuôr cắh ơy bhrợ liêm ghít. T’coóh Hà Sĩ Đồng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đoọng năl, vel đông xoọc chấc lêy c’lâng bh’rợ liêm glặp, n’jứah têêm ngăn pr’ắt tr’mung đhanuôr, n’jứah bhrợ đoọng ha bh’rợ pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung cóh vel đông: “Lâng zr’lụ đhăm k’tiếc ặt t’mêê cóh chr’val Hải Khê, chr’hoong Hải Lăng ắt cóh zr’lụ Kinh tế Đông Nam lâng zr’lụ n’nắc ơy quy hoạch, nắc dự án nhiệt điện cắh bhrợ nắc k’rong bhrợ dự án điện khí LNG đoọng pa dưr pr’ắt tr’mung. Đhanuôr cung dzợ ặt k’rang đhị ặt ty cung cắh têêm ngăn tu dzợ ặt đhị ta quy hoạch tơơi mứt. Azi cung xoọc t’bhlâng lêy cha mêết đoọng bhrợ liêm ma mơ đhị zr’lụ đhăm k’tiếc ắt t’mêê pa tơơi đhanuôr chô ặt đhị t’mêê vêy pr’đơợ đắh pr’ắt tr’mung liêm choom lấh”./.

Quảng Trị: Dân sống thấp thỏm trong vùng quy hoạch

Nhiều năm nay, người dân ở thôn Trung An, xã Hải Khê, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị không thể sửa chữa, cơi nới nhà cửa hay tách thửa đất do nằm trong vùng quy hoạch Dự án Nhà máy nhiệt điện Quảng Trị 1. Trong khi đó, khu tái định cư xã Hải Khê đã hoàn thiện nhưng bà con chưa thể di dời vì chưa giải tỏa đền bù. Thực trạng này kéo dài nhiều năm qua, hàng trăm hộ dân nơi đây rơi vào cảnh không có quyền trên mảnh đất của mình.

Ngôi nhà cấp 4 của gia đình ông Nguyễn Quang Vinh, ở thôn Trung An, xã Hải Khê, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị đã xuống cấp nghiêm trọng. Tường nhà bị nứt hở, dầm trụ cũng không an toàn. Mỗi khi mưa lớn kéo dài hay có bão, cả gia đình phải sơ tán đi nơi khác trú tránh. Gia đình ông Vinh thuộc diện hộ cận nghèo, căn nhà tình nghĩa này được chính quyền xây dựng tặng cách đây 13 năm. Ông Nguyễn Quang Vinh lo lắng, nhà xuống cấp nghiêm trọng nhưng không được sửa chữa vì vướng quy hoạch: “Nhà tôi bị như thế này hơn 3 năm rồi vẫn chưa có cấp nào hỗ trợ tạo điền kiện để xây hoặc xử lý chi cả. Kiến nghị tất cả các cấp hỗ trợ để ông bà có ngôi nhà tạm kên cố để ở”.

Hiện có hơn 200 hộ dân ở thôn Trung An, xã Hải Khê, huyện Hải Lăng không thể tách thửa, cấp mới và chuyển đổi mục đích sử dụng đất nên cuộc sống rất khó khăn. Bà con mong muốn chính quyền sớm giải tỏa, di chuyển vào khu tái định cư mới để nhanh chóng ổn định cuộc sống hoặc cho phép bà con tiếp tục sửa chữa, xây dựng nhà ở. Bà Nguyễn Thị Linh, Bí thư Chi bộ thôn Trung An, xã Hải Khê, huyện Hải Lăng kiến nghị:  “Hiện khu tái định cư đã hoàn thiện nhưng người dân lại chưa được di dời vào, nên người dân cũng gặp khó khăn, không được xây dựng, cơ nới nhà cửa cũng như các công trình giao thông, đường sá cũng không được nâng cấp. Bà con đi lại sản xuất kinh doanh thì khó khăn. Người dân cũng mong muốn, nếu như đưa nhà máy hay đưa các doanh nghiệp trong nước hay ngoài nước xây dựng hoạt động tại địa phương thì sớm có phương án mà di dân để cho bà con ổn định cuộc sống”.

Vừa qua, tỉnh Quảng Trị đã đầu tư 230 tỷ đồng xây dựng khu tái định cư  rộng 50 hécta tại xã Hải Khê, huyện Hải Lăng, bố trí 476 lô đất tái định cư để thực hiện Dự án Nhà máy Nhiệt điện 1 và một số dự án động lực trong Khu Kinh tế Đông Nam Quảng Trị. Đến nay, khu tái định cư đã hoàn thành, các trường học, trạm y tế, trụ sở UBND xã, nhà sinh hoạt cộng đồng đã đi vào hoạt động. Thế nhưng, người dân trong vùng dự án chưa được nhận đền bù, giải tỏa nên bà con chưa thể vào ở trong khu tái định cư. Ông Trương Xuân Tính, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Khê, huyện Hải Lăng cho biết, khu vực Đội 2, Đội 3 thuộc thôn Trung An, xã Hải Khê nằm trong vùng Dự án Nhà máy nhiệt điện BOT Quảng Trị 1 với 207 hộ chịu ảnh hưởng: “UBND xã đã nhiều lần làm đề xuất lên huyện, tỉnh để tháo gỡ. Tỉnh có chủ trương, lập danh sách những hộ có nhà cửa xuống cấp trầm trọng và những hộ có nhu cầu xây dựng mới do trong nhà có nhiều thế hệ để chuyển một bước lên tái định cư sớm cho bà con nhân dân nhưng lại vướng một cái là chưa có quyết định thu hồi giải phóng mặt bằng. Thứ hai, là hiện nay chưa có áp giá đất ở khu tái định cư xã Hải Khê nên vấn đề này vẫn chưa giải quyết được”.

Sau 10 năm được cấp chủ trương đầu tư, Bộ Năng lượng Thái Lan thống nhất dừng triển khai dự án Nhà máy nhiệt điện Quảng Trị 1 tại Khu Kinh tế Đông Nam Quảng Trị. Phía nhà đầu tư dự án này cũng đã dừng giải phóng mặt bằng liên quan, nên không có cơ sở thu hồi đất tiếp theo và tiền ứng trước nhà đầu tư bồi thường cho dân ra tái định cư cũng không thể triển khai. Ông Hà Sĩ Đồng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, địa phương đang tìm giải pháp phù hợp vừa đảm bảo ổn định cuộc sống người dân, vừa phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn: “Đối với khu tái định cư ở xã Hải Khê, huyện Hải Lăng nằm trong Khu Kinh tế Đông Nam và trong khu vực đó đã quy hoạch nên dự án nhiệt điện không làm thì đầu tư dự án điện khí LNG để phát triển kinh tế xã hội. Người dân cũng đang còn băn khoăn lo lắng nơi ở cũ thì cũng thiếu tính ổn định vì nằm trong dạng quy hoạch để di dời. Chúng tôi cũng đang tiếp tục rà soát để hoàn thiện đồng bộ khu tái định cư mới di dời bà con đến nơi ở mới có điều kiện về sinh kế tốt hơn”./.