Xang bấc c’xêê xơớt gooh bhlâng, a bọc Đan Kia - Suối Vàng, năc đợ đác ga măc pa bhlâng aral da ding Lang Biang năc dưr xrêết. Abhị, k’tiếc coh cr’loọng a bọc dưr cr’đooh. Bh’rợ ch’choh b’bêệt coh toor a bọc, đhanuôr đhị thị trấn Lạc Dương, chr’hoong Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng ta luôn p’têệt pa dal c’lang đác, tước clang tước đhị tọm đác hân đoo dzợ vêy đác năc coh l’lăm ahay năc dzợ coh cr’loọng đhậu âng a bọc đác. T’cooh Cil Mên, ắt coh thị trấn Lạc Dương prá xay xơớt gooh c’moo đâu vaih đanh đươnh lâh mơ lâng pazêng c’moo ahay, xoọc bhrợ râu căh liêm crêê k’rơ bhlâng ooy bhươn chr’noh âng pr’loọng đong: “Cơnh coh pazêng c’moo ahay xoọc đâu ơy vêy boo, năc coh bơr pêê t’ngay n’nâu năc căh vêy g’luh boo hân đoo. Đhanuôr căh n’năl cơnh chêêc bhrợ têng, pa bhlâng năc coh bhươn chr’noh toor đong căh vêy ma đác tưới, tơơm chr’noh zêng ma răng.”

Công tu p’răng xơớt, pazêng tơơm chr’noh coh clung cr’noon Đoàn Kết, chr’val Ayun Hạ, chr’hoong Phú Thiện, tỉnh Gia Lai zêng ma răng. 80 héc ta ha roo ruộng coh đâu zêng răng, căh dzợ choom ng’đươi. T’cooh Vĩ Văn Khiển, đhanuôr coh cr’noon Đoàn Kết, prá xay, hân noo ch’choh b’bêệt ha ót ha pruốt c’moo đâu, pr’loọng đong đoo ơy cha bêết 12 héc ta ha roo lâng đợ zên k’rong bhrợ k’nặ 400 ức đồng, năc tu p’răng puyh vêy cơnh choom bhrợ bil bal, pr’loọng đong căh bơơn pay pa chô râu rị: “Tu coh c’moo đâu hân noo boo đơơh u xang. Choh bêết chr’noh chr’bêết coh đâu bha lâng năc ng’đươi đác tơợ tọm AKe. Ting cơnh bh’rợ ch’mêệt lêy hân noo choh bêết âng zi năc lâh căh crêê, cr’chăl n’nâu coh zập c’moo ahay dzợ vêy đác đươi, năc xoọc đâu tọm đác zêng xrêết đác, tu cơnh đêêc bhrợ ha roo zêng răng cơnh đâu”.

Đhị chr’hoong Krông Nô, zr’lụ bha lâng âng đhr’năng xơớt gooh đhị tỉnh Đắk Nông, c’moo đâu đhr’năng xơớt gooh dưr vaih k’rơ lâh mơ lâng pazêng c’moo ahay. Đợ đác coh pazêng 33 công trình thuỷ điện zêng xrêết, muy bơr zr’lụ xrêết pa bhlâng. T’cooh Doãn Gia Lộc, Trưởng phòng NN lâng Pa dưr bhươl cr’noon chr’hoong Krông Nô, prá xay, chr’hoong xoọc đơơh loon bhrợ bhiệc lâng pazêng đơn vị k’đhơợng lêy pazêng a bọc đác, bha nậ đác coh tu k’ruung ga măc đoọng ch’hoong đác ha pazêng zr’lụ pa bhrợ. Coh đêêc, pazêng a bọc đác năc ch’hooi đác cooy piic k’ruung hân đhơ đoo bêl căh pa ang điện: “Giờ bha lâng bêl điện tr’clá mặt t’ngay vêy ta pa ang năc zêng A0 năc căh đươi pazêng tổ máy thuỷ điện pa bhrợ. Azi k’rong bhrợ đh’rưah lâng Thuỷ điện Buôn Kuốp, tơợ cr’chăl 10h ra diu tước 3h ha bu công ty đhêy pa bhrợ, năc tơợ 3h ha bu tước 9h ra diu t’ngay t’tun công năc ch’hooi đác đươi ha bh’rợ ch’choh b’băn, hân đhơ vêy ch’hooi ooy đong máy hay căh”.

Ting cơnh t’cooh Trần Văn Khánh, Giám đốc Công ty Thuỷ điện Buôn Kuốp đơn vị k’đhơợng lêy 3 đong máy thuỷ điện p’rang coh piic k’ruung Krông Nô, hooi ooy bơr tỉnh Đắk Nông lâng Đắk Lắk, prá xay, c’moo đâu đhr’năng El Nino ghít bhlâng. Đợ đác boo lâng đợ đác hooi ooy pazêng a bọc đác m’bứi lâh mơ lâng pazêng c’moo ahay. Công ty ơy bhrợ bhiệc lâng pazêng chr’hoong coh bơr tỉnh Đắk Lắk lâng Đắk Nông đoọng n’năl cơnh ooy cr’noọ đươi dua đác âng pazêng vel đong. Tơợ đêêc, bhrợ bh’rợ ch’hooi đác đươi tơợ bh’rợ ch’hooi đác âng pazêng a bọc đác ơy vêy Thủ tướng Chính phủ đoọng bhrợ têng: “Bhrợ têng cơnh Chỉ thị âng Thủ tướng Chính phủ lâng pazêng bha ar bha tơ âng pazêng tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông ooy bh’rợ zâl cha groong đhr’năng xơớt gooh, ta bhúch đác, azi ơy k’rong bhrợ đh’rưah đoọng nhâm mâng ch’hooi đác crêê cơnh”.

Xơớt gooh coh hân noo p’răng xơớt, tơợ đanh năc dưr vaih râu zr’năh k’đhap ha pr’ắt tr’mông, bh’rợ tr’nêng coh zr’lụ Tây Nguyên. Năc tr’xăl âng plêệng k’tiếc, ta luôn bil crâng, xoọc bhrợ râu liêm mâng âng đác. Pazêng tỉnh xoọc k’rong bhrợ bấc c’rơ, xay bhrợ bấc xa nay bh’rợ đoọng zâl cha groong xơớt gooh liêm choom, pa xiêr k’rơ bhlâng râu bil hư coh bh’rợ pa bhrợ./.

Tây Nguyên chủ động ứng phó với khô hạn khốc liệt

Tây Nguyên đang trong cao điểm mùa khô, mực nước trên các sông, suối đang giảm nhanh, một số nơi đã cạn kiệt nguồn nước. Ngành Nông nghiệp các địa phương cùng người dân đang khẩn trương triển khai các giải pháp, đảm bảo an toàn, hiệu quả cho sản xuất.

Sau nhiều tháng hanh khô, hồ Đan Kia - Suối Vàng, nguồn nước lớn nhất dưới chân núi Lang Biang đã trơ đáy. Đất bùn lòng hồ cũng nứt nẻ. Canh tác trong vùng tưới của hồ, bà con thị trấn Lạc Dương, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng liên tục phải nối dài thêm ống, vươn ra tận khe suối còn sót lại để lấy nước tưới tiêu. Ông Cil Mên, ở thị trấn Lạc Dương cho biết, khô hạn năm nay kéo dài hơn mọi năm, đe dọa nghiêm trọng đến vườn cây của gia đình:  “Như mọi năm thì nay đã có mưa rồi, giờ thì chưa có trận nào. Người dân đang lo mà khồng biết làm cách gì, nhất là nhà vườn nếu không có nước tưới thì cây trồng sẽ chết héo”.

Cũng do khô hạn khắc nghiệt, hầu hết cây trồng ở cánh đồng thôn Đoàn Kết, xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai, đã khô héo. 80  héc ta lúa nước ở đây cũng bị cháy khô, không còn khả năng cứu chữa. Ông Vũ Văn Khiển, người dân thôn Đoàn Kết, cho biết, vụ đông xuân này, gia đình ông gieo cấy 12 héc ta lúa với số tiền đầu tư gần 400 triệu đồng, nhưng nắng hạn có thể khiến gia đình ông bị mất trắng: "Do năm nay mùa mưa hết sớm. Ở đây canh tác chủ yếu dựa theo nguồn nước của suối AKe. Theo tính toán thời vụ của chúng tôi thì bị lỡ vụ, bằng giờ mọi năm thì vẫn còn nước tưới, nhưng bằng giờ năm nay suối lại hết nước nên xảy ra tình trạng lúa cháy như thế này”.

Tại huyện Krông Nô, vùng “rốn hạn” ở tỉnh Đắk Nông, năm nay tình hình diễn ra khốc liệt hơn nhiều năm. Mực nước ở cả 33 công trình thuỷ lợi  đều đã giảm sâu, một số nơi đã khô kiệt. Ông Doãn Gia Lộc, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Krông Nô, cho biết, huyện đang chủ động làm việc với các đơn vị quản lý các hồ, đập trên lưu vực các sông suối lớn để điều tiết nước cho các vùng sản xuất tập trung. Trong đó, các hồ thuỷ điện phải xả nước về hạ du cả những khi không phát điện: “Giờ cao điểm khi điện mặt trời lên lưới thì hầu như A0 sẽ không huy động các tổ máy thuỷ điện. Chúng tôi phải phối hợp Thuỷ điện Buôn Kuốp, từ thời điểm 10h sáng đến 15h chiều công ty ngừng, nhưng từ 15h chiều đến 9h sáng hôm sau công ty sẽ phải thực hiện điều tiết nước phục vụ sản xuất, mặc dù có hoà máy hay không”. 

Theo Ông Trần Văn Khánh, Giám đốc Công ty Thủy điện Buôn Kuốp - đơn vị quản lý 3 nhà máy thuỷ điện bậc thang trên lưu vực sông Krông Nô, chảy qua hai tỉnh Đắk Nông và Đắk Lắk, cho biết, năm nay hiện tượng El Nino rất rõ. Lượng mưa và lưu lượng nước về các hồ chứa rất thấp so. Công ty đã làm việc với các huyện thuộc hai tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông để nắm thông tin, lên kế hoạch điều tiết nước trên cơ sở tuân thủ quy trình vận hành liên hồ chứa đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt: “Thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản của các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông về việc ứng phó với nguy cơ hạn hán, thiếu nước, chúng tôi phối hợp để đảm bảo cung cấp nước”.

Hạn mùa khô, từ lâu đã trở thách thức lớn cho đời sống, sản xuất ở khu vực Tây Nguyên. Nhưng biến đổi khí hậu, mất rừng thường xuyên, đang đe dọa an ninh nguồn nước. Các tỉnh đang lồng ghép nhiều nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp để chống hạn hiệu quả, hạn chế tối đa thiệt hại trong sản xuất./.