Xang bâc râu t’bhlâng bhrợ âng chính quyền vêêl đông, zâp c’bhuh chức năng lâng đhanuôr coh zr’lụ đâu, tươc đâu đợ c’năt c’lâng lươt ooy k’coong ch’ngai năc lêy ơy choom lươt chô cớ.

Hân đhơ cơnh đêêc, boo ngân đhị zr’lụ da ding k’coong căh ơy lưch. Bâc đhị c’năt c’lâng dzợ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh cớ bâc đhị t’mêê, bhrợ zr’năh k’đhạp ha bhiệc lươt vôch lâng tr’câl tr’bhlêy hàng hoá âng đhanuôr ooy đợ t’ngay nâu a’tôh.

Xang lâh mưy tuần ăt k’đoong tu c’lâng bhlâng lươt tơợ chr’val Tây Giang lươt ooy chr’val k’noong k’tiêc Hùng Sơn hr’câh ha vooh ngân bhlâng, tươc lưch tuần hanua, đhanuôr lâng xe cộ vêy choom lươt chô cớ. Căh mưy đhị c’năt c’lâng nâu, năc bâc đhị c’lâng chô oot ooy zâp vêêl đông cung n’leh vaih k’ha riêng đhị hr’câh ha vooh, bhrợ c’lâng c’tôch k’đêệng k’đoong zêng. Bhiệc lươt vôch, bhrợ cha lâng tr’câl tr’bhlêy hàng hoá âng đhanuôr lưm zr’năh k’đhạp bhlâng.

T’cooh Lê Văn Tiên, vêêl đông coh chr’val Đại Lộc, lươt ma mung lâng bhrợ cha đhị Hùng Sơn lâh 30 c’moo đâu moon: Zâp t’ngay, t’cooh lươt xe tải k’tứi đoọng âng đơơng ch’na đh’năh, lêệ la, bhơi r’veh đoọng ha đhanuôr coh zâp vêêl đông. Hân đhơ cơnh đêêc, g’luh boo ngân đenh nâu bhrợ k’tiêc đhêl đăh bôl da ding c’câh lâu, ga lâp bâc đhị c’lâng, đợ mơ k’tiêl đhêl bâc bhlâng, vêy đhị xe cộ căh choom lươt vôch. T’cooh Tiên moon, a’đay rơơm apêê c’bhuh chức năng đơớh bhrợ pa liêm zâp đhị hr’câh ha vooh nâu đoọng bhiệc lươt vôch lâng ăt ma mung zâp t’ngay âng đhanuôr chô têêm ngăn cớ: “Acu năc mưy c’la đông tạp hoá coh đâu lâng ta luôn lươt moot ooy zâp vêêl đông âng đơơng hàng hoá, ch’na đh’năh ha đhanuôr. Bêl hân noo boo lươt vôch zr’năh k’đhạp bhlâng, zêng lêy xe cộ căh choom lươt. Moon zr’nưm, bhiệc lươt vôch đhị zâp c’năt chô ooy zâp vêêl đông k’rang k’pân bhlâng, bâc đhị hr’câh ha vooh. Cr’chăl boo đhí hanua acu cung vêy k’đươi xe ga măc âng pr’loọng đông đoọng đh’rưah lâng zâp uh apêê pa bhrợ ting por zooi bhrợ pa liêm c’lâng. Boo c’câh ha đhị năc lêy ting por bhrợ pa liêm đhị đêêc. Cung rơơm chính quyền vêêl đông lâng zâp apêê pa bhrợ lêy bhrợ ha cơnh đoọng đơơh choom bhrợ pa liêm c’lâng đoọng đhanuôr lươt chô liêm buôn, têêm ngăn”.

T’cooh A Lăng Nhẹ, Thôn đội trưởng vêêl Achoong, năc manưih ting por zooi pâh bhrợ pa liêm c’lâng đhị vêêl đông nâu. T’cooh moon, đợ t’ngay hanua boo ngân đenh bhrợ bâc đhị c’năt c’lâng hr’cah ha vooh, ta căt zêng. Đhị đhr’năng nâu, chính quyền vêêl đông ơy k’đươi moon đợ pr’đươi pr’lươt lâng apêê pa bhrợ đhị đâu đoọng pa zưm lêy bhrợ pa liêm đợ k’tiêc đhêl, pa liêm c’lâng lươt ha đhanuôr.

Đợ đhị hr’câh ha vooh k’tứi năc lêy pay lơi đợ k’tiêc đhêl coh c’lâng lâng tal xraạch, ta căt đợ n’loong n’cuông đoọng t’bhưah pa liêm c’lâng lâng choom xe cộ lâng manưih lươt vôch têêm ngăn. Hân đhơ cơnh đêêc, tu boo ngân ta luôn, đac chô hoor hor, k’tiêc đhêl ting ăt hr’câh ha vooh cớ, bhiệc lêy bhrợ pa liêm c’lâng lưm bâc zr’năh k’đhạp, cr’chăl t’ngay lêy bhrợ pa liêm cung đenh lâng căh têêm ngăn đoọng ha pêê pa bhrợ:“Moot hân noo boo coh đâu ta luôn hr’câh ha vooh. Ha dợ c’moo đâu boo đenh hr’câh ha vooh bâc ngân lâh mơ, xe cộ lươt vôch zr’năh k’đhạp. Azi ta luôn pa zưm lâng zâp apêê Công an, Bộ đội, zâp ban ngành vêêl đông đh’rưah lâng đhanuôr ting pâh bhrợ pa liêm đợ đhị hr’câh ha vooh, k’đoong c’lâng. Bêl zâp pr’đươi pr’dua máy móc, xe múc căh ơy choom chô moot đợ đhị hr’câh ha vooh năc azi âng đơơng cuốc, xẻng đoọng lêy bhrợ pa liêm lâng đươi máy cưa đoọng lêy ta căt đợ c’năt n’loong đhị c’lâng. Vêy bêl ting por lươt k’chưt xe k’đoong. Tươc đâu, bâc lêy zâp đhị c’lâng choom lươt vôch, mưy đhị vêêl Pứt căh ơy choom lươt”.

C’năt c’lâng bha lâng DT606 tơợ Trung tâm  chr’val Tây Giang lươt ooy Hùng Sơn hr’câh ha vooh k’noọ 50 đhị; c’năt c’lâng ĐH4 vêy 54 đhị hr’câh ha vooh; zâp đhị c’năt c’lâng chô ooy 24/24 vêêl đông cung vêy n’leh vaih 125 đhị hr’câh ha vooh. Tươc đâu, zêng lêy zâp đhị c’năt c’lâng nâu ơy choom xe cộ lươt chô. Mưy đhị hr’câh ha vooh coh vêêl Pứt căh ơy choom lươt, tu đợ k’tiêc đhêl bâc bhlâng, c’lâng ma hư zơch zêng.

T’cooh Ta Ngôn Thiếu, Phó Chủ tịch UBND chr’val Hùng Sơn đoọng năl: Pa zêng đợ mơ bil hư tu boo tuh coh vêêl đông k’coọ đợc lâh 120 tỷ đồng, ooy đâu mưy đăh c’lâng p’rang năc lâh 45 tỷ đồng. T’cooh Thiếu cung moon, đhr’năng boo tuh, hr’câh ha vooh dzợ vaih bâc cơnh, năc vêêl đông lêy cha mêêt liêm ghit, ta luôn lêy cha mêêt cr’liêng xa nay xay moon đoọng tươc đhanuôr, lâh mơ năc đợ đhị zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh. Ban k’đhơợng xay zêl cha groong boo đhí tuh bhlong âng chr’val t’bhlâng k’đươi moon apêê pa bhrợ lêy ăt bhrợ đhị zâp vêêl đông đoọng đơớh loon đương goon zư, zooi đoọng, trông dâc bhrêy tăh lâng têêm ngăn bhiệc lươt vôch ha đhanuôr:“Moot hân noo boo chính quyền vêêl đông ta luôn k’đươi moon, prá xay tươc đhanuôr đăh bh’rợ lêy cha mêêt zêl cha groong boo đhí tuh bhlong. Oó đoọng đhanuôr lươt chô đợ đhị zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh. Tươc đâu, năc lêy c’lâng lươt zâp đhị ơy choom lươt. Ooy cr’chăl nâu a’tôh, azi t’bhlâng lêy cha mêêt pa liêm cớ zâp đhị c’năt c’lâng, xay moon đoọng tươc đhanuôr lêy cha mêêt liêm ghit, oó lu lơ, dzợ vêy đhr’năng dưr vaih căh liêm crêê âng boo tuh. Nâu cơy nền k’tiêc căh dzợ griing năc đhr’năng hr’câh ha vooh dzợ bâc. Rơơm zâp cơ quan, ban ngành coh thành phố t’bhlâng lươt đh’rưah lâng đhanuôr chr’val Hùng Sơn, bhrợ ha cơnh đoọng zâp c’năt c’lâng nâu zêng choom lươt chô đoọng zâp ngai đhanuôr bơơn têêm ngăn, k’rêệm loom lâh mơ”.

Đhị đhr’năng boo tuh, hr’câh ha vooh zâp cơnh nâu, t’cooh Trần Nam Hưng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng k’đươi moon chính quyền lâng zâp apêê pa bhrợ coh đâu ta luôn lêy cha mêêt đhr’năng plêệng k’tiêc, lêy đương goon zư đoọng đơơh loon lêy bhrợ ha dang dưr vaih căh liêm crêê. Thành phố cung k’đươi moon vêêl đông đơơh hân lêy cha mêêt zâp đhị zr’lụ căh dzợ nhâm mâng, đợ đhị vêy đhr’năng nong lit, hr’câh ha vooh k’tiêc, têêm ngăn bh’rợ pa tơơi đhanuôr lâng đơớh loon têêm ngăn pr’ăt tr’mung đoọng ha đhanuôr xang boo đhí tuh bhlong:“Xoọc, đhr’năng plêệng k’tiêc dzợ vaih bâc cơnh zr’năh k’đhạp, zr’lụ da ding k’coong năc dzợ vêy boo ngân cớ. Boo ting ặt ngân năc đhr’năng hr’câh ha vooh k’tiêc ting bâc lâh mơ, k’rang k’pân bhlâng. Zâp apêê pa bhrợ lêy clặ đợc cr’lặ pa rơơt moon, k’đươi đương goon zư oó đoọng đhanuôr lươt chô đhị zr’lụ k’rang k’pân. Ooy ha y chroo, năc đoọng ooy zâp chr’val coh k’coong ch’ngai lêy cha mêêt zâp prang đợ đhị zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh bhrợ căh liêm crêê tươc đhị ăt ma mung âng đhanuôr, đơơh bhrợ đhị đhăm k’tiêc ăt t’mêê đoọng têêm ngăn”./.

NỖ LỰC KHẮC PHỤC GIAO THÔNG VÙNG LỞ NÚI HÙNG SƠN

Những đợt mưa lớn kéo dài từ cuối tháng 10 đến nay đã gây ra hàng trăm điểm sạt lở, chia cắt nhiều đoạn trên tuyến đường huyết mạch dẫn lên xã biên giới Hùng Sơn của thành phố Đà Nẵng, cũng như các tuyến đường vào thôn, bản vùng cao. Sau nhiều nỗ lực của chính quyền địa phương, các lực lượng chức năng và chính bà con trong vùng, đến thời điểm này, tuyến đường lên vùng cao cơ bản đã được thông tuyến trở lại.

Tuy vậy, mưa lớn ở khu vực miền núi vẫn chưa dứt. Nhiều cung đường tiếp tục tiềm ẩn nguy cơ sạt lở và có thể xuất hiện thêm các điểm mới, gây khó khăn cho việc đi lại và giao thương hàng hóa của bà con trong những ngày tới.

Sau hơn một tuần bị cô lập hoàn toàn do tuyến đường huyết mạch từ xã Tây Giang lên xã vùng cao biên giới Hùng Sơn bị sạt lở nghiêm trọng, đến cuối tuần qua, người dân và phương tiện mới có thể lưu thông trở lại. Không chỉ riêng cung đường này, mà nhiều tuyến đường dẫn vào các thôn, bản vùng cao cũng xuất hiện hàng trăm điểm sạt lở, khiến giao thông bị đứt gãy. Việc đi lại, làm ăn và trao đổi hàng hóa của bà con vì thế gặp vô vàn khó khăn.

Ông Lê Văn Tiên, quê ở xã Đại Lộc, lên sinh sống và làm ăn tại Hùng Sơn hơn ba mươi năm nay. Mỗi ngày, ông chạy xe tải nhỏ để vận chuyển lương thực, thực phẩm cung ứng cho bà con các thôn. Nhưng đợt mưa lớn kéo dài lần này khiến đất đá từ taluy dương tràn xuống, lấp mặt đường ở nhiều đoạn với khối lượng rất lớn, có nơi khiến phương tiện không thể di chuyển. Ông Tiên chia sẻ, ông chỉ mong các lực lượng chức năng sớm khắc phục các điểm sạt lở để việc đi lại và sinh hoạt hằng ngày của bà con được ổn định trở lại:“Tôi là chủ quán tạp hoá ở đây và thường xuyên đi vào các thôn chở hàng hoá, thực phẩm cho bà con. Vào mùa mưa đi lại rất khó khăn, hầu hết các phương tiện đều không đi lại được. Nói chung việc đi lại tại các tuyến đường về các thôn rất nguy hiểm, nhiều điểm bị sạt lở. Thời gian mưa bão vừa qua tôi cũng có điều chiếc xe tải của gia đình để cùng các lực lượng tham gia khắc phục giao thông. Mưa sạt chỗ nào là tới tham gia hỗ trợ chỗ đó. Cũng mong chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng làm sao sớm khắc phục đường xá để bà con đi lại thuận tiện, an toàn”.

Ông A Lăng Nhẹ, Thôn đôi trưởng thôn Achoong, là người trực tiếp tham gia khắc phục giao thông trên địa bàn xã. Ông cho biết, những ngày qua mưa lớn kéo dài khiến nhiều đoạn đường bị sạt lở, chia cắt cục bộ. Trước tình hình đó, chính quyền địa phương đã huy động phương tiện và lực lượng tại chỗ để tập trung giải phóng đất đá, khắc phục giao thông tạm thời.

Ở những điểm sạt lở nhỏ, các lực lượng dùng cuốc, xẻng khơi thông mương thoát nước, gạt lớp đất đá tràn xuống mặt đường và phát quang cây cối gãy đổ nhằm mở rộng tầm nhìn, tạo điều kiện cho người và phương tiện qua lại an toàn. Tuy nhiên, do mưa lớn liên tục, nước chảy xiết, đất đá tiếp tục sụt xuống, khiến công tác khắc phục gặp rất nhiều khó khăn, thời gian xử lý kéo dài và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho chính lực lượng làm nhiệm vụ.“Cứ vào mùa mưa trên này thường xuyên bị sạt lở. Nhưng năm nay mưa kéo dài gây sạt lở nghiêm trọng hơn, phương tiện đi lại rất khó khăn. Chúng tôi thường xuyên phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội, các ban ngành địa phương cùng bà con tham gia khắc phục tại những điểm sạt lở, gây ách tắc giao thông. Khi các phương tiện máy móc, xe múc chưa thể đi vào những điểm sạt lở thì chúng tôi mang cuốc, xẻng để san gạt và dùng máy cưa để cắt những khúc cây chắn ngang qua đường. Có lúc thì tham gia đẩy xe khi bị mắc kẹt bùn lầy. Đến nay, cơ bản các tuyến đường đều có thể đi lại được, còn mỗi chỗ thôn Pứt là chưa qua được thôi”.

Tuyến đường huyết mạch DT606 từ trung tâm xã Tây Giang lên Hùng Sơn bị sạt lở gần 50 điểm; tuyến đường ĐH4 có 54 điểm sạt lở; các tuyến đường liên thôn ở 24/24 thôn cũng xảy ra khoảng 125 điểm sạt lở. Đến nay, hầu hết các tuyến đường này đã cơ bản được thông xe trở lại. Riêng điểm sạt lở thôn Pứt hiện vẫn chưa thể lưu thông do khối lượng đất đá quá lớn, mặt đường bị đứt gãy hoàn toàn.

Ông Ta Ngôn Thiếu, Phó Chủ tịch UBND xã Hùng Sơn cho biết: Tổng thiệt hại do mưa lũ trên địa bàn xã ước hơn 120 tỷ đồng, trong đó riêng thiệt hại về hệ thống giao thông là hơn 45 tỷ đồng. Ông Thiếu cũng cho biết, tình hình mưa lũ, sạt lở còn diễn biến phức tạp nên địa phương theo dõi sát, liên tục cập nhật thông tin đến người dân, nhất là ở những khu vực có nguy cơ sạt lở cao. Ban chỉ huy phòng chống thiên tai của xã tiếp tục huy động lực lượng bám sát địa bàn để kịp thời ứng trực, hỗ trợ công tác cứu hộ, cứu nạn, đảm bảo việc đi lại an toàn cho người dân:“Cứ vào mùa mưa chính quyền địa phương thường xuyên vận động, tuyên truyền đến người dân về công tác chủ động phòng tránh thiên tai. Tuyệt đối không cho bà con đi lại tại những khu vực có nguy cơ bị sạt lở. Đến nay, cơ bản giao thông tại các tuyến đường có thể lưu thông trở lại. Trong thời gian đến, chúng tôi tiếp tục kiểm tra, rà soát lại tất cả các tuyến đường, tuyên truyền người dân luôn cảnh giác không được chủ quan trước tình hình còn phức tạp của mưa bão. Bây giờ nền đất không còn độ cứng nên khả năng sạt lở còn rất cao. Mong các cơ quan, ban ngành trong thành phố tiếp tục đồng hành cùng với người dân xã Hùng Sơn, làm sao mọi tuyến đường đều thông tuyến trở lại để mọi người dân được an toàn và an tâm hơn”.

Trước tình hình mưa lũ, sạt lở bất thường, ông Trần Nam Hưng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng yêu cầu chính quyền và các lực lượng chức năng thường xuyên theo dõi tình hình thời tiết, tổ chức ứng trực để kịp thời ứng phó khi tình huống khẩn cấp xảy ra. Thành phố cũng yêu cầu địa phương khẩn trương rà soát các khu vực xung yếu, những điểm có nguy cơ ngập úng, sạt lở đất, đảm bảo công tác di dời, sơ tán dân khi cần thiết và nhanh chóng ổn định đời sống người dân sau thiên tai:“Hiện, tình hình thời tiết còn rất phức tạp, khu vực miền núi sẽ tiếp tục mưa lớn. Mà mưa càng lớn thì tình trạng sạt lở đất càng nhiều và nguy hiểm. Các lực lượng phải đặt biển cảnh báo ngay, bố trí lực lượng túc trực không cho người dân đi lại khu vực nguy hiểm. Về lâu dài, giao cho tất cả các xã miền núi phải rà soát toàn diện các khu vực có nguy cơ sạt lở ảnh hưởng đến các khu vực người dân ở thì phải xác định sớm khu tái định cư mới thật ổn định”./.