Xay bhrợ Dự án 8 “Xay bhrợ râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng xay bhrợ râu xa nay bh’rợ đơơh hân đoọng ha pân đil lâng p’niên k’tứi” coh Xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong cr’chăl c’moo 2021 - 2030, cr’chăl 1: tơợ c’moo 2021 tước c’moo 2025 năc ting tr’xăl ooy cr’noọ, c’năl âng zập ngai lâng âng apêê pân đil ooy pân juyh pân đil lâng râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil.

Pr’loọng đong amoó Tao Thị Coong, đhanuôr Lự coh cr’noon Phiêng Chá, chr’val Nậm Tăm, chr’hoong Sìn Hồ l’lăm ahay năc pr’loọng đong đharựt pa bhlâng coh bhươl cr’noon. Râu bơơn pay pa chô âng pr’loọng đong năc g’nưưm ooy bh’rợ bhrợ ruộng coh 1 hân noo, tu cơnh đêêc pr’ắt tr’mông ta luôn zr’năh k’đhap. Đoo bêl vêy bh’rợ tr’nêng đươi zên prặ, pr’loọng đong năc muy n’năl pa câl ha roo, abhoo. Công tu vêy bh’rợ ng’đươi zên, pr’ắt tr’mông ta luôn ta bhúch bấc râu lâng bhrợ ha diic điêl amoó ta luôn tr’lin.

Tơợ zên prặ t’đui đoọng âng Dự án 8 ooy xa nay “Xay bhrợ râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng xay bhrợ đợ xa nay bh’rợ đơơh hân đoọng ha pân đil lâng p’niên k’tứi”, pr’loọng đong amoo Tao Thị Coong vêy chính quyền vel đong lâng zập cấp Hội pân đil zooi, pa choom bh’rợ bhrợ cha. Đươi zay pa bhrợ, t’bhlâng bhrợ cha, diic điêl amoo Coong năc ơy prưah p’xoọng k’tiếc đoọng bhrợ bh’rợ bhrợ cha bhươn ch’choh, a bóc băn axiu lâng coh crâng. Tước nâu cơy, pr’loọng đong amoo vêy bhươn tơơm pay cha p’lêê bhưah lâh 3 r’bhâu m2, a bóc băn axiu bhưah lâh 1 r’bhâu m2 lâng 5 p’nong t’rí. Căh muy bơơn t’bil lơi đharựt, pr’loọng đong amoo dưr vaih pr’loọng đong bhrợ cha choom bhlâng âng bhươl cr’noon, âng chr’val. “Vêy Hội Liên hiệp pân đil xay truih ooy xa nay râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil, diic điêl zu ta luôn tr’zooi coh bh’rợ pa bhrợ lâng bh’rợ tr’nêng zập t’ngay, k’rang lêy đoọng ha k’coon bơơn lướt học”.

Chr’val da ding k’coong Tả Ngảo, chr’hoong Sìn Hồ vêy 13 bhươl cr’noon lâng 2 acoon coh Mông, Dao ăt mamông. Tu cr’noọ lâng bh’rợ pa bhrợ căh liêm choom, manuyh pân đil coh đâu zập c’moo muy n’năl t’bhlâng bhrợ têng, n’niên k’coon lâng căh ngai chăp p’rá xa nay. Tơợ bêl vêy zập cấp chính quyền, hội, đoàn thể, pa bhlâng năc Hội Pân đil vel đong t’bhlâng prá xay, p’too pa choom xa nay pháp luật lâng zooi ooy xa nay pháp lý, apêê ađhi amoo coh zr’lụ r’dợ tr’xăl ooy cr’noọ xa nay, ting t’ngay pa dưr râu xa nay bh’rợ âng đay k’rơ lâh mơ.

T’cooh bhươl Vừ A Páo, Trưởng tô bhuh Vừ coh cr’noon Thà Giằng Chải, chr’val Tà Ngảo prá xay: pân đil coh vel đong năc ơy ting pâh pazêng pr’họp bhươl cr’noon, tô bhuh lâng bấc bh’rợ tr’nêng ha bhươl cr’noon, xã hội. “Râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân đil pân juyh năc chr’năp pa bhlâng, căh xay bhrợ liêm choom râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil năc zr’năh k’đhap pa bhlâng coh bh’rơ zư lêy râu bhui har coh pr’loọng đong; đhr’năng tr’vey tr’lin coh pr’loọng đong ta luôn u vaih, pa bhlâng năc lâng pân đil lâng p’niên k’tứi. Tơợ bêl acu bhrợ trưởng tô bhuh tước nâu cơy năc bhươl cr’noon âng zi xoọc ắt mamông vêy 127 pr’loọng đong, k’nặ 800 cha năc năc zập ngai zêng ma mơ mr’cơnh, liêm choom bhlâng. Doọ vêy vaih đhr’năng pân juyh vey pân đil dzợ”.

Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Sìn Hồ xoọc vêy lâh 180 Chi hội lâng lâh 16 r’bhâu hội viên, coh đêêc 95% năc pân đil acoon coh. Ting cơnh p’căn Lâm Bích Hiến, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Pân đil chr’hoong Sìn Hồ, coh pazêng c’moo ahay, zập cấp hội ơy t’bhlâng xay truih ghít pazêng xa nay âng Luật râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil tước ooy pazêng apêê hội viên lâng đhanuôr. Tơợ tr’nơớp c’moo tước nâu cơy, zập cấp hội coh chr’hoong ơy xay truih lâh 600 chu lâng k’nặ 50 r’bhâu cha năc manuyh ting pâh xơợng. Bh’rợ xay truih năc vêy ta bhrợ lâng bấc cơnh bh’rợ, cơnh: coh sân khấu, bh’rợ tr’thi, hội thảo, xay truih lâng boóp… Xa nay xay truih bấc bhlâng năc ooy xa nay zâl cha groong tr’vey tr’lin coh pr’loọng đong, pa dưr pr’ắt tr’mông pr’loọng đong văn hoá, pr’loọng đong pa dưr nhâm mâng… “Hội Liên hiệp Pân đil chr’hoong Sìn Hồ ơy xay bhrợ pazêng bh’rợ đoọng pa dưr râu ma mơ mr’cơnh coh bấc xa nay bh’rợ. Azi ơy bhrợ bh’rợ xay truih, p’too pa choom pa dưr dal c’năl râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil đoọng ha cán bộ, hội viên pân đil lâng đhanuôr coh vel đong. Ting n’năc, bhrợ g’luh tập huấn ooy pr’ắt tr’mông, c’năl xa nay pháp luật đoọng pân đil pa dưr lâng mâng loom lâh mơ, tơợ đêêc pa dưr xa nay bh’rợ đoọng ha pân đil”.

Râu tr’xăl liêm choom coh cr’noọ xa nay âng zập ngai ting t’ngay bhrợ t’vaih râu liêm choom chr’năp liêm coh bh’rợ t’vaih râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil coh tỉnh Lai Châu lâng râu n’leh vaih bh’rợ pr’loọng đong k’bhộ ngăn, ma mơ mr’cơnh, liêm pr’hay, bhui har ting t’ngay bấc lâh mơ. Coh đêêc, đợ bh’rợ Chi hội, Tổ pân đil vêy k’diic k’điêl, k’coon căh choom nghiện ma tuý lâng bhrợ lất xa nay pháp luật năc bấc pa bhlâng, ting zooi bhrợ pr’đơợ pa dưr xã hội têêm ngăn, liêm pr’hay. Coh bấc bhươl cr’noon, pân đil năc dzợ đợ c’bhuh bha lâng coh bh’rợ pa dưr bhươl cr’noon t’mêê, bha lâng coh bh’rợ pa dưr kinh tế, t’bil ha ul pa xiêr đharựt. Tơợ đêêc, ting zooi bấc bhlâng ooy xa nay pa dưr bhươl cr’noon, vel đong ting t’ngay k’bhộ k’van liêm pr’hay lâh mơ./.

THÚC ĐẨY BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở LAI CHÂU

 Những quan niệm, hủ tục lạc hậu trong đồng bào dân tộc thiểu số ở tỉnh Lai Châu trước đây có ảnh hưởng lớn đến vai trò của người phụ nữ trong gia đình và xã hội. Triển khai Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 đã góp phần làm thay đổi tư duy, nhận thức của cộng đồng và của chính những người phụ nữ về giới và bình đẳng giới.

Gia đình chị Tao Thị Coong, dân tộc Lự ở bản Phiêng Chá, xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ trước đây là hộ nghèo nhất bản. Thu nhập chính của gia đình trông chờ vào việc canh tác mảnh ruộng 1 vụ nên cuộc sống luôn thiếu trước, hụt sau. Mỗi khi có việc cần tiền, gia đình chị phải bán lúa, ngô. Cũng vì áp lực chi tiêu, cuộc sống thường xuyên túng thiếu đã khiến vợ chồng chị thường xuyên nảy sinh mâu thuẫn.

Từ nguồn vốn ưu đãi của Dự án 8 về “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”, gia đình chị Tao Thị Coong được chính quyền địa phương và các cấp Hội phụ nữ hỗ trợ, hướng dẫn cách làm kinh tế. Nhờ cần cù, chịu khó, vợ chồng chị Coong đã khai hoang thêm để xây dựng mô hình kinh tế V-A-C. Đến nay, gia đình chị đã có vườn cây ăn quả hơn 3.000m2, ao cá hơn 1.000m2 và 5 con trâu. Không chỉ thoát nghèo, gia đình chị còn trở thành hộ sản xuất điển hình của bản, của xã. “Được Hội Liên hiệp phụ nữ tuyên truyền về công tác bình đẳng giới, vợ chồng tôi luôn giúp nhau trong lao động sản xuất và công việc hàng ngày, chăm lo cho các con đi học đầy đủ”.

Xã vùng cao Tà Ngảo, huyện Sìn Hồ có 13 bản với 2 dân tộc Mông, Dao sinh sống. Do quan niệm và tập quán lạc hậu, người phụ nữ nơi đây quanh năm chỉ biết làm lụng, sinh đẻ và không có tiếng nói trong gia đình. Từ khi được các cấp chính quyền, hội, đoàn thể, nhất là Hội Phụ nữ địa phương tích cực phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý, chị em trong vùng dần thay đổi tư duy, từng bước thể hiện bản thân hơn.

Già làng Vừ A Páo, Trưởng dòng họ Vừ ở bản Thà Giằng Chải, xã Tà Ngảo cho biết: phụ nữ trên địa bàn hiện đã được tham gia các cuộc họp bản, họp dòng họ và nhiều hoạt động của cộng đồng, xã hội. “Bình đẳng giới rất quan trọng, không làm tốt công tác bình đẳng giới thì sẽ rất khó khăn trong việc giữ gìn hạnh phúc gia đình; tình hình bạo lực gia đình sẽ thường xuyên xảy ra, nhất là với phụ nữ và trẻ em. Từ khi tôi làm trưởng dòng họ cho đến nay thì bản của tôi đang sinh sống có 127 hộ, gần 800 nhân khẩu thì mọi người thực hiện bình đẳng giới rất là tốt. Không có trường hợp nào nam giới đánh phụ nữ nữa”.

Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Sìn Hồ hiện có hơn 180 Chi hội với hơn 16.000 hội viên,  trong đó 95% là phụ nữ dân tộc thiểu số. Theo bà Lâm Bích Hiến, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Sìn Hồ, những năm qua, các cấp hội đã tích cực tuyên truyền, quán triệt các nội dung của Luật Bình đẳng giới tới hội viên và người dân. Từ đầu năm đến nay, các cấp hội trên địa bàn huyện đã tuyên truyền hơn 600 buổi với gần 50.000 lượt người tham gia. Việc tuyên truyền được thực hiện dưới nhiều hình thức, như: sân khấu hóa, hội thi, hội thảo, tuyên truyền miệng... Nội dung tuyên truyền tập trung vào vấn đề bạo lực gia đình, xây dựng gia đình văn hóa, gia đình phát triển bền vững... “Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Sìn Hồ đã triển khai thực hiện các hoạt động nhằm thúc đẩy bình đẳng giới trên nhiều lĩnh vực. Chúng tôi đã tổ chức tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức bình đẳng giới cho cán bộ, hội viên phụ nữ và người dân trên địa bàn. Đồng thời, tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng sống, kiến thức pháp luật để phụ nữ phát triển và tự tin hơn, qua đó nâng cao năng lực cho phụ nữ”.

Những chuyển biến trong tư duy, nhận thức của cộng đồng dần mang lại hiệu quả thiết thực trong công tác bình đẳng giới ở tỉnh Lai Châu với sự xuất hiện các mô hình gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc ngày càng gia tăng. Trong đó, các mô hình Chi hội, Tổ phụ nữ có chồng, con không nghiện ma túy và vi phạm pháp luật chiếm phần đa số, óp phần làm cơ sở xây dựng xã hội bình yên, phát triển. Tại nhiều thôn, bản, phụ nữ còn là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nông thôn mới, đi đầu phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo. Qua đó, góp phần đáng kể vào việc xây dựng bản làng, quê hương ngày càng phát triển giàu đẹp./.