Coh 7 c’moo ahay, 12 pr’loọng đong coh cr’noon Xuân Mỹ, chr’val Xuân Lộc, chr’hoong Phú Lộc pazao đoọng k’tiêc ha dự án c’lâng lướt đơơh La Sơn- Tuý Loan lâng năc vêy ta đoọng k’tiếc chô ăt mamông đhị đhăm ắt mamông t’mêê coh cr’noon Hưng An, chr’val Xuân Lộc. Hân đhơ cơnh đêêc, đhị zr’lụ ắt mamông t’mêê, đhr’năng pr’ắt tr’mông âng đhanuôr căh crêê cơnh xa nay gr’hoót.

T’cooh Lê Hữu Cường, muy pr’loọng đong coh zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê xay moon, bêl xay bhrợ dự án c’lâng lướt đơơh La Sơn- Tuý Loan, đhanuôr ơy pazao đoọng k’tiếc đoọng bhrợ dự án crêê t’ngay c’xêê. Bêl đhanuôr tước ắt mamông coh zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê năc lum bấc râu zr’năh k’đhap. Điện pa ang đhanuôr năc nhăn glụ choong a ngoọn tơợ zr’lụ lơơng chô đươi. Đác đươi năc pazêng pr’loọng đong đhanuôr chroi đoọng zên pếch giếng bơm đác. T’cooh Lê Hữu Cường xay moon pa bhlâng mốp loom: “Acu ta đang moon, tr’nơớp năc ta đang moon bhrợ bha ar bhrông đoọng đong âng cu vêy bha ar bhrôông, apêê đoo đớc đanh pa bhlaang ặ, lướt chô xay bhrợ zr’năh k’đháp pa bhlâng. Râu bơr cậ năc điện đác đoọng ha pazêng pr’loọng đong coh đâu đươi dua.”

Ắt mamông coh zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê Hưng An k’nặ 7 c’moo năc tước nâu cơy căh vêy pr’loọng đong hân đoo vêy bha ar xay moon quyền đươi k’tiếc. T’cooh Bùi Chính, muy pr’loọng đong ắt coh zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê Hưng An xay moon: C’moo 2016, t’cooh Đỗ Văn Mạnh, muy chuyên viên Trung tâm Pa dưr đhăm k’tiếc chr’hoong Phú Lộc chô ooy vel đong bhrợ bha ar đoọng ha đhanuôr. Cán bộ n’nâu gr’hoót, ha dang căh đớp đhăm k’tiếc đhị zr’lụ ắt mamông t’mêê, đhanuôr năc bơơn đớp 45 ức đồng zên. Ha dang đhanuôr đớp k’tiếc năc đợ zên n’năc năc ta đươi đoọng bhrợ bha ar quyền đươi dua k’tiếc. Zập ngai zêng đớp k’tiếc căh ngai đớp zên. Coh 5 c’moo, đhanuôr choom nợ zên câl k’tiếc đhị đhăm ắt mamông t’mêê. Tước c’moo 2021, t’cooh Đỗ Văn Mạnh crêê ta coóp ooy bh’rợ bhrợ lất cơnh xa nay xay moon ooy bh’rợ chroót pa chô, zooi đoọng, bhrợ đhăm ắt mamông t’mêê bêl Nhà nước pay pa chô k’tiếc. Tước c’moo 2022, bêl đhanuôr tước đoọng zên năc vêy cơ quan thuế xay moon năc đoọng p’xoọng đợ zên lãi tu pay đoọng zih, k’nặ mơ zên bha lâng. T’cooh Bùi Chính t’ơơh moon: “L’lăm ahay apêê đoo xay moon bhrợ bha ar bhrôông tơợ c’moo 2016. Xoọc đêếc năc tơợp bhrợ đong ắt, coh đhăm ắt mamông t’mêê năc acu công căy vêy zên, zr’năh k’đhap, apêê đoo moon năc đoọng nợ 5 c’moo, xang 5 c’moo đơơng zên tước pay bha ar bhrôông. Tước c’moo 2019- 2021 năc vaih pr’luh, acu căh bơơn chô. C’moo 2022, acho chô đoọng zên thuế bhrợ bha ar bhrôông năc n’đăh thuế apêê đoo moon năc bha ar bha tơ âng cu lâh t’ngay c’xêê xay bhrợ. Zên k’tiếc coh đâu bêl ahay năc 43 ức đồng năc apêê đoo xay moon p’xoọng zên lãi năc 27 ức.”

Ta ơơi pa chô lâng râu xa nay xay moon âng đhanuôr ooy điện, đác đươi coh zr’lụ ắt mamông t’mêê, t’cooh Trần Viết Tú, Giám đốc Trung tâm Pa dưr quỹ k’tiếc chr’hoong Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế xay moon: L’lăm ahay, Ban K’đhơợng lêy dự án công trình chr’hoong Phú Lộc bhrợ c’la k’rong bhrợ pazêng công trình n’nâu. Nắc đơn vị ơy pazao đợ công trình điện, đác ooy Công ty Điện lực tỉnh Thừa Thiên Huế lâng Công ty Cổ phần ch’hooi đác Thừa Thiên Huế. Công ty Điện lực Thừa Thiên Huế ơy bhrợ 1 trạm biến áp 110KV năc tu đhanuôr coh đâu m’bứi, ha ang đoọng điện nắc ta uôh điện năng bấc bhlâng, tu cơnh đêêc năc căh ơy đoọng điện tước oou 12 pr’loọng đong đhị đhăm ắt mamông t’mêê n’nâu. Xoọc đâu, đhanuôr ma choọng angoọn điện tơợ zr’lụ đhanuôr đăn đêếc đoọng đươi dua.

Lâng bh’rợ đhanuôr crêê ta toom tu zih đoọng zên đươi k’tiếc, t’cooh Trần Viết Tú xay moon, t’ngay 7/9/2017, Trung tâm Pa dưr quỹ k’tiếc chr’hoong Phú Lộc ơy k’dua pazêng pr’loọng đong tước bhrợ bhiệc, chêêc n’năl pazêng râu xa nay lâng ch’mêệt lêy bha ar crêê tước. Bêl bhrợ bh’rợ n’nâu, muy bơr pr’loọng đong đhanuôr ơy ký bha ar lâng gr’hoót xay moon cr’chăl đoọng zên thuế. Hân đhơ cơnh đêếc, năc tơợ cr’chăl đêếc tước nâu cơy, đhanuôr căh tước ta mooh cơ quan thuế đoọng bhrợ bh’rợ pay đoọng zên. Đăn đâu, UBND chr’hoong Phú Lộc ơy bhrợ bấc pr’họp, chêếc bhr’lậ đoọng ha đhanuôr. Coh tr’nơớp, UBND chr’hoong p’too moon UBND chr’val pa choom đhanuôr đoọng zên bha lâng đoọng dợ u vaih zên lãi, xang n’năc năc chêếc c’lâng bh’rợ bhr’lậ. T’cooh Trần Viết Tú, Giám đốc Trung tâm Pa dưr quỹ k’tiếc chr’hoong Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế xay moon p’xoọng: “Coh cr’chăl đêếc, lâng đhăm ắt mamông t’mêê coh pazêng zr’lụ pa bhlâng zr’năh k’đhap, xay moon năc dzợ đoọng nợ zên đươi dua k’tiếc 5 c’moo năc lâng đhr’năng I nhi vêy bha ar ta đang moon nợ zên đươi dua k’tiếc lâng năc vêy UBND chr’hoong đoọng. Râu đêếc năc ting cơnh xa nay xay moon. Ha dzợ coh râu la lua cậ, pazêng bha ar bha tơ l’lăm đêếc coh l’lăm ahay căh vêy ta bhrợ, vêy cơnh năc bêl bhrợ têng, bêl đọc bha ar bha tơ năc ađoo k’đhơợng lêy dự án pa choom căh ghít. Đhanuôr năc apêê đoo căh lâh chêêc n’năl bấc, tu cơnh đêếc năc apêê đoo đác cơnh đêếc, đớc tước 5 c’moo t’tun năc vêy đoọng zên.”

T’cooh Hoàng Văn Đề, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Phú Lộc xay moon chính quyền vel đong xoọc chêếc c’lâng bh’rợ bhrợ bhr’lậ ting c’lâng bh’rợ liêm choom bhlâng đoọng ha đhanuôr, zooi đhanuôr đơơh nhâm mâng pr’ắt tr’mông: “Azi công ơy họp bấc chu đhị chr’val Xuân Lộc, cr’noọ năc bhrợ cơnh ooy đoọng xay bhrợ đơơh đoỌng ha đhanuôr nhâm mâng pr’ắt tr’mông. Lâh mơ ngai n’lơơng, chính quyền cấp chr’hoong năc vêy trách nhiệm, căh choom đớc đhanuôr ắt đhị t’mêê năc căh crêê cơnh pazêng râu pr’đươi. Azi ch’mêệt lêy cớ, vêy bh’rợ xay bhrợ đoọng ha đhanuôr căh muy zr’lụ chr’val Xuân Lộc năc coh pazêng zr’lụ n’lơơng coh chr’hoong”./.

Thừa Thiên Huế: Tái định cư 7 năm vẫn chưa chính thức sở hữu đất ở

Sau 7 năm bị thu hồi đất thực hiện Dự án xây dựng đường cao tốc La Sơn - Túy Loan, đến nay, các hộ dân ở xã Xuân Lộc, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế đã xây dựng nhà ở trong khu tái định cư mới tại thôn Hưng An, xã Xuân Lộc, huyện Phú Lộc. Thế nhưng, chưa hộ dân nào được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, điện và nước sạch không đáp ứng nhu cầu cấp thiết. Nhiều hộ dân rất bức xúc. Vậy nguyên nhân từ đâu? Trách nhiệm thuộc về ai?

Cách đây 7 năm, 12 gia đình ở thôn Xuân Mỹ, xã Xuân Lộc, huyện Phú Lộc bàn giao đất cho dự án cao tốc La Sơn - Túy Loan và được cấp đất về tái định cư tại thôn Hưng An, xã Xuân Lộc. Tuy nhiên, tại nơi ở mới, điều kiện sinh hoạt của bà con không đảm bảo như lời hứa.

Ông Lê Hữu Cường, một hộ dân sống ở khu tái định cư mới cho biết, khi thực hiện dự án cao tốc La Sơn - Túy Loan, bà con đã bàn giao đất để dự án đảm bảo tiến độ. Khi bà con đến sống trong khu tái định cư mới thì gặp nhiều khó khăn. Điện thắp sáng bà con phải xin kéo dây từ nơi khác về dùng tạm. Nước sinh hoạt do các hộ dân tự góp tiền khoan giếng bơm. Ông Lê Hữu Cường bày tỏ bức xúc: “Tôi kiến nghị, thứ nhất là yêu cầu làm cái bìa đỏ để nhà tui có cái bìa đỏ kẻo quá lâu rồi, đi lên đi về quá cực. Thứ hai là điện nước cho những gia đình ở đây sinh hoạt.”

Sống ở khu tái dịnh cư Hưng An gần 7 năm nhưng đến nay chưa hộ dân nào có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Ông Bùi Chính, một hộ dân ở khu tái định cư Hưng An cho biết: Năm 2016, ông Đỗ Văn Mạnh, một chuyên viên Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Phú Lộc về địa bàn làm thủ tục cho bà con. Cán bộ này hứa, nếu không nhận đất tái định cư, bà con sẽ được nhận 45 triệu đồng. Nhưng nếu bà con nhận đất thì số tiền ấy sẽ được giải quyết làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Ai cũng nhận đất và không nhận tiền. Trong 5 năm, bà con được nợ tiền mua đất tái định cư. Đến năm 2021, ông Đỗ Văn Mạnh bị bắt về tội vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Đến năm 2022, khi người dân đến nộp tiền thì được cơ quan thuế thông báo phải nộp thêm số tiền lãi do nộp chậm, gần bằng số tiền gốc. Ông Bùi Chính than thở: “Trước đây họ tiếp nhận làm sổ đỏ từ năm 2016. Nhưng hồi đó mới đang làm nhà, ở tái định cư mới thì mình cũng không có tiền, khó khăn, họ nói là cho nợ 5 năm, sau 5 năm đem tiền về lấy sổ đỏ lên. Đến năm 2019-2021 thì dịch, tôi không về được. Năm 2022, tôi về để đóng thuế làm sổ thì bên thuế họ thông báo là hồ sơ của tôi đã quá thời hạn. Tiền đất ở đây hồi đó là 43 triệu nhưng họ tính thêm tiền lãi là 27 triệu”.

 Giải thích vấn đề người dân thắc mắc về điện, nước sinh hoạt ở khu tái định cư mới, ông Trần Viết Tú, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng: Trước đây, Ban Quản lý dự án công trình huyện Phú Lộc làm chủ đầu tư các công trình này. Nhưng đơn vị đã bàn giao công trình điện, nước cho Công ty Điện lực tỉnh Thừa Thiên Huế và Công ty Cổ phần cấp nước Thừa Thiên Huế. Công ty Điện lực Thừa Thiên Huế đã đầu tư 1 trạm biến áp 110KV nhưng vì số lượng dân ít, nếu cấp điện thì hao phí điện năng tương đối lớn nên chưa thể cấp điện đến 12 hộ khu tái định cư này. Hiện nay, người dân tự kéo đường điện từ khu dân cư gần đó để sử dụng.

Riêng việc người dân bị phạt chậm nộp tiền sử dụng đất, ông Trần Viết Tú cho hay, ngày 7/9/2017, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Phú Lộc đã mời các hộ dân lên làm việc, nắm thông tin và rà soát hồ sơ liên quan. Tại buổi làm việc này, một số hộ dân đã ký biên bản và cam kết thời gian nộp thuế. Tuy nhiên, kể từ thời điểm đó đến nay, người dân không liên hệ với cơ quan thuế để thực hiện nghĩa vụ. Gần đây, UBND huyện Phú Lộc đã tổ chức nhiều cuộc họp, tìm cách tháo gỡ cho người dân. Trước mắt, UBND huyện chỉ đạo UBND xã hướng dẫn người dân nộp tiền gốc để khỏi phát sinh tiền lãi, sau đó tiếp tục tìm hướng tháo gỡ. Ông Trần Viết Tú, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết thêm: “Tại thời điểm đó, riêng đối với tái định cư ở các vùng đặc biệt khó khăn, quy định vẫn cho phép nợ tiền sử dụng đất 5 năm nhưng với điều kiện anh phải có đơn đề nghị nợ tiền sử dụng đất và được UBND huyện chấp thuận. Đó là theo quy định. Nhưng thực ra, những thủ tục đó trước đây không làm, có thể là quá trình thực hiện, khi đọc văn bản đồng chí phụ trách dự án hướng dẫn không rõ. Người dân thì họ lại không hiểu biết nhiều nên chi họ cứ y án như rứa để 5 năm sau về nộp”.

Ông Hoàng Văn Đề, Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Lộc cho biết chính quyền địa phương đang tìm cách giải quyết theo hướng tốt nhất cho người dân, giúp bà con sớm ổn định cuộc sống: “Chúng tôi cũng đã họp rất nhiều lần tại xã Xuân Lộc, mục đích để làm như thế nào đó giải quyết nhanh cho bà con cho ổn định. Hơn ai hết, chính quyền cấp huyện phải có trách nhiệm, không thể để bà con ở chỗ mới mà còn không bảo đảm bảo. Chúng tôi rà lại, có hướng giải quyết cho bà con không những địa bàn tại xã Xuân Lộc mà tất cả các địa bàn trên huyện”./.