Xa nay n’naau căh muy pa xiêr rau zr’năh k’đhap đoọng ha thầy trò ting n’năc zooi nhà trường pa dưr apêê pa bhrợ nhâm mâng, crêê bh’rợ tr’nêng đoọng pa dưr rau liêm choom âng bh’rợ giảng dạy. Hân đhơ cơnh đêêc, bhrợ têng h’cơnh ooy đoọng t’đang t’pâh crêê manuyh, g’đéch rau căh liêm crêê?

Đơơh loon bhrợ pa dưr apêê pa bhrợ, pa dưr rau liêm choom

Bộ Giáo dục lâng Đào tạo t’mêê xay p’căh dự thảo Thông tư xay moon thẩm quyền t’đang t’pâh nhà giáo coh pazêng cơ sở giáo dục zazum, ting n’năc pa choom cơ sở hân đoo zập pr’đơợ choom t’đang t’pâh. Thông tư xay moon thẩm quyền t’đang t’pâh nhà giáo xay moon đớc vêy chr’năp bhrợ têng năc tơợ t’ngay 1/1/2026.

Ting cơnh dự thảo, Sở Giáo dục lâng Đào tạo năc k’đhơợng xay bh’rợ t’đang t’pâh coh pazêng trường THPT, trường phổ thông bâc cấp học, trường chuyên biệt lâng cơ sở giáo dục ta luôn. Chr’năp bhlâng, hiệu trưởng trường THPT choom t’đang t’pâh tih giáo viên ha dang zập pr’đơợ lâng vêy Chủ tịch UBND cấp tỉnh đoọng bhrợ.

Quy định n’nâu vêy ta rơơm năc zooi pazêng trường đơơh loon lâh mơ coh bh’rợ t’đang t’pâh đươi dua lâng pa dưr apêê giáo viên crêê cơnh lâng rau la lua âng xa nay bh’rợ. Cô Quàng Thị Xuân, Phó Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Mường Lạn, tỉnh Sơn La prá xay: “Bh’rợ pazao đoọng quyền t’đang t’pâh giáo viên ha hiệu trưởng năc xa nay bh’rợ crêê cơnh lâng chr’năp lâng đhr’năng nâu cơy. Hiệu trưởng năc manuyh k’đhơợng xay, ghít ooy cr’noọ xa nay đươi dua manuyh pa bhrợ, đhr’năng bh’rợ tr’nêng lâng văn hoá âng zập trường, tu cơnh đêêc năc liêm choom t’đang t’pâh giáo viên crêê cơnh bhlâng. Bêl vêy ta pazao đoọng quyền, hiệu trưởng đơơh loon pa dưr apêê pa bhrợ, nhâm mâng rau liêm choom coh tr’nơơp lâng pa dưr rau liêm choom coh bh’rợ giảng dạy”.

Cô Quàng Thị Xuân prá xay: Trường PTDTBT Tiểu học Mường Lạn, trường vêy 56 lớp năc vêy 74 giáo viên, ta bhúch k’dâng 10 cha năc ting cơnh xa nay (1,5 giáo viên/lớp). Bh’rợ ta bhúch giáo viên, pa bhlâng năc môn p’rá Anh, năc ng’pa zum lớp lâng đợ học sinh lâh 100 cha năc, t’vaih rau căh liêm crêê ooy rau liêm choom âng bh’rợ dạy lâng bhrợ t’vaih zr’năh k’đhap ha giáo viên. Pa bhlâng năc môn Tin học lâng Công nghệ ting cơnh xa nay giáo dục phổ thông t’mêê ta bhúch giáo viên năc bhrợ t’vaih bâc rau zr’năh k’đhap. Tu cơnh đêêc, ha dang hiệu trưởng hiệu trưởng choom t’đang t’pâh giáo viên, nhà trường năc đơơh loon bhrợ cr’noọ bh’rợ p’xoọng manuyh pa bhrợ, crêê cơnh lâng đhr’năng la lua. “Pay đươi crêê manuyh, crêê cơnh bh’rợ tr’nêng zooi apêê pa bhrợ nhâm mâng đanh đươnh, pa dưr rau liêm choom âng giáo dục lâng học sinh bơơn học coh rau liêm choom bâc lâh mơ. Quyền t’đang t’pâh đươi dua năc zooi đơơh loon coh bh’rợ bhrợ pa dưr apêê pa bhrợ lâng bhr’lậ đhr’năng ta bhúch giáo viên, pa bhlâng năc coh pazêng moon la lay. L’lăm ahay, giáo viên vêy ta đoọng chô pa bhrợ năc công bâc apêê căh lâh liêm choom ooy bh’rợ tr’nêng, căh ơy crêê cơnh lâng đhr’năng la lua”.

Bâc apêê hiệu trưởng coh Hà Nội lâng TP.HCM công mr’cơnh cr’noọ xa nay lâng xay moon, pa đơp đoọng quyền t’đang t’pâh đoọng ha hiệu trưởng năc căh muy “trưah bhlêh” zr’năh k’đhap coh xa nay bh’rợ manuyh pa bhrợ, ting n’năc năc rau liêm choom đoọng nhà trường đơơh loon pa dưr rau liêm choom âng apêê pa bhrợ, crêê cơnh lâng cr’noọ xa nay tr’xăl t’mêê âng giáo dục phổ thông.

Cô Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng Trường THCS Giảng Võ (Hà Nội) prá xay, ha dang vêy ta pazao đoọng quyền t’đang t’pâh đươi dua, bh’rợ manuyh pa bhrợ năc ma méch lâh mơ, bh’rợ doọ bấc cơnh, liêm choom lâng la lua lâh mơ. Hân đhơ cơnh đêêc, đh’rưah lâng quyền n’năc năc xay moon ghít bhlâng, pa choom ghít bhlâng lâng vêy xa nay ch’mêệt lêy đoọng g’đéch đhr’năng t’đang t’pâh đươi dua căh crêê cơnh. Bhrợ c’la coh bh’rợ t’đang t’pâh năc lươt đh’rưah lâng trách nhiệm lâng rau ta nih đha nâng.

Ting cơnh cô Tô Thị Hải Yến, pazêng hân noo thi viên chức xoọc đâu năc muy prá xay moon apêê ting pâh coh muy cr’chăl, năc ooy muy bài thi, ha dzợ bh’rợ sư phạm xay moon bâc rau xa nay bh’rợ n’lơơng cơnh: đhr’năng prá xay lâng rau ta béch ooy bh’rợ sư phạm: “Pazêng xa nay n’năc muy hiệu trưởng a năm n’năl ghít lâh mơ. Ha dang bơơn t’đang t’pâh, hiệu trưởng năc bơơn lêy pay đợ manuyh la lua crêê cơnh lâng đhr’năng giáo dục âng đay. Tu cơnh đêêc, năc tươc bêl pazao đoọng quyền t’đang t’pâh đoọng ha manuyh xay moon cr’noọ xa nay giáo dục đơơh loon đươi dua manuyh pa bhrợ đoọng xay bhrợ cr’noọ xa nay n’năc”.

Thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân (TP.HCM) prá xay: “Hiệu trưởng bơơn đoọng t’đang t’pâh năc rau “trưah bhlêh” chr’năp, zooi trường đơơh loon chêêc manuyh crêê manuyh, pa bhlâng bêl ta bhúch giáo viên coh muy bơr bộ môn. Hân đhơ cơnh đêêc, pa đơp đoọngh quyền năc đh’rưah lâng trách nhiệm. Năc căh vêy trường hân đoo công zập pr’đơợ đoọng bhrợ bh’rợ t’đang t’pâh đươi dua, tu cơnh đêêc năc vêy xa nay ch’mêệt lêy ghít liêm bhlâng, xa nay bh’rợ crêê cơnh đoọng xay bhrợ mr’cơnh, g’đéch đhr’năng “năc ma bhrợ”.

Bâc boop p’rá ta đang moon năc đơơh vêy xa nay ch’mêệt lêy, ch’mêệt lêy coh t’tun, prá xay ghít, pa bhlâng năc coh bh’rợ chấm thi, ta mooh lâng zư đớc rau n;lơơp đoọng bêl thi tuyển lâng Sở Giáo dục lâng Đào tạo năc dzợ bơơn ch’mêệt lêy bh’rợ tr’nêng.

Pr’học tơợ TP.HCM: Hiệu trưởng vêy ta pa đơp đoọng quyền, Sở ch’mêệt lêy ghít bhlâng

TP.HCM xay bhrợ l’lăm bh’rợ bhrợ têng lêy pac cấp quyển đươi giáo viên tơợ c’moo học 2022 - 2023, coh tr’nơơp bơr trường THPT chuyên lâng bơr trường mầm non trực thuộc, xang n’năc bhrợ t’bhưah ooy pazêng trường THPT bh’rợ liêm choom bhlâng, ting xay bhrợ đh’rưah lâng bha lang k’tiêc, đh’rưah lâng muy bơr trường coh chr’hoong Cần Giờ lâng Củ Chi.

T’cooh Hồ Tấn Minh, Chánh văn phòng Sở Giáo dục lâng Đào tạo TP.HCM prá xay, cr’noọ âng xa nay pác cấp năc t’pâh lâng pa dưr manuyh pa bhrợ đhị vel đong, ting n’năc bhr’lậ rau zr’năh k’đhap đoọng ha pazêng trường ch’ngai zr’lụ m’pâng thành phố. Pazêng đơn vị vêy ta đoọng bhrợ têng lêy bh’rợ đề án t’đang t’pâh đươi dua, xay bhrợ xa nay bh’rợ đhị rau k’đhơợng lêy nhâm mâng âng Sở đoọng nhâm mâng rau ta nih đha nâng. Pa đơp đoọng quyền năc êêh rau căh dzợ k’đhơợng lêy ghít liêm, năc “pác cấp vêy bh’rợ ch’mêệt lêy ghít”.

Bh’nơơn âng bh’rợ bhrợ têng lêy năc đoọng lêy: trường bhrợ bh’rợ t’đang t’pâh đươi dua, zooi apêê nhăn pâh thi năc chêêc n’năl ghít đhr’năng bhrợ bhiệc, pa dưr rau ăt bhrợ đanh đươnh lâng pa xiêr đhr’năng lơi bh’rợ tr’nêng. T’cooh Minh prá xay ghít: ch’mêệt lêy pazêng bh’rợ đoọng nhâm mâng bh’rợ t’đang t’pâh đươi dua “zêng mr’cơnh” bhlưa pazêng trường, g’đéch đhr’năng căh mr’cơnh rau liêm choom. Rau ch’mêệt lêy âng Sở năc rau bha lâng đoọng nhâm mâng rau ma mơ mr’cơnh, la lua ta nih.

T’cooh Trần Thế Cường, Giám đốc Sở Giáo dục lâng Đào tạo Hà Nội xay moon ghít:“Cr’noọ xa nay năc hân đhơ pazao đoỌng ha cấp hân đoo, ngành hân đoo tuyển đươi giáo viên năc cr’noọ xa nay bh’rợ x’rịa cong tuyển zập đợ manuyh pa bhrợ, nhâm mâng rau liêm choom lâng ma mơ mr’cơnh, la lua ta nih”.

Thầy Trần Đình Hường, Hiệu trưởng Trường THPT Trần Phú, TP. Đà Nẵng prá xay, pác cấp ha dang xay bhrợ crêê cơnh xa nay bh’rợ năc bhrợ t’vaih c’rơ đoọng ha zập trường, tu muy trường vêy đợ rau la lay: trường chuyên năc kiêng đươi giáo viên ta béch ooy bh’rợ tr’nêng, trường coh toor năc kiêng đươi manuyh zay pa bhhrợ, lứch loom lâng học sinh vel đong.

Bâc apêê chuyên gia prá xay, pác cấp năc zooi pa xiêr cr’chăl t’đang t’pâh đươi dua lâng đơơh loon ra pặ apêê pa bhrợ. Hân đhơ cơnh đêêc, năc êêh vêy trường hân đoo công zập manuyh pa bhrợ, pr’đươi lâng kinh nghiệm xay bhrợ bh’rợ thi tuyển, xét tuyển crêê cơnh xa nay. Tu cơnh đêêc, năc ng’xay bhrợ crêê cơnh, prá xay crêê cơnh đhr’năng âng zập trường, ting n’năc Bộ Giáo dục lâng Đào tạo năc bhrợ têng cr’noọ xa nay bha lâng ooy pr’đơợ xay bhrợ.

Bhrợ têng lêy đhị TP.HCM ơy xay p’căh rau liêm choom lâng rau đơơh loon ghit bhlâng bêl trường vêy ta pa đơp đoọng quyền, ting n’năc xay moon ghít xa nay bh’rợ căh choom căh vêy âng cơ quan k’đhơợng cấp m’piing coh bh’rợ nhâm mâng rau liêm choom lâng ray ta nih đha nâng.

Năc ng’choom lêy, bêl quyền vêy ta bhrợ đhr’đhuông lâh mơ, trách nhiệm công ghít lâh mơ - nâu đoo năc c’lâng đoọng xa nay bh’rợ “trưah bhlêh zr’năh k’đhap ha trường học” năc la lua lâh mơ./.

HIỆU TRƯỞNG ĐƯỢC TUYỂN GIÁO VIÊN:

“CỞI TRÓI” NHÂN SỰ, NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC

Hiệu trưởng được quyền trực tiếp tuyển dụng giáo viên là một bước tiến giúp các trường chủ động bổ sung nhân sự, nhất là với những môn học còn thiếu. Chủ trương này không chỉ giảm áp lực cho thầy trò mà còn giúp nhà trường xây dựng đội ngũ ổn định, đúng chuyên môn để nâng cao chất lượng giảng dạy. Tuy nhiên, làm sao để tuyển đúng người, tránh tiêu cực?  

Chủ động xây dựng đội ngũ, nâng cao chất lượng

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo Thông tư quy định thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập, đồng thời hướng dẫn xác định cơ sở đủ điều kiện tuyển dụng. Thông tư quy định thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Theo dự thảo, Sở Giáo dục và Đào tạo sẽ chủ trì tuyển dụng ở các trường THPT, trường phổ thông nhiều cấp học, trường chuyên biệt và cơ sở giáo dục thường xuyên. Đặc biệt, hiệu trưởng trường THPT có thể trực tiếp tuyển dụng giáo viên nếu đủ điều kiện và được Chủ tịch UBND tỉnh phân cấp.

Quy định này được kỳ vọng sẽ giúp các trường chủ động hơn trong việc tuyển chọn và xây dựng đội ngũ giáo viên phù hợp với thực tế. Cô Quàng Thị Xuân, Phó Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Mường Lạn, tỉnh Sơn La nhận định: "Việc giao quyền tuyển dụng giáo viên cho hiệu trưởng là một chủ trương hợp lý và cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Hiệu trưởng trực tiếp quản lý, nắm nhu cầu nhân sự, đặc điểm chuyên môn và văn hóa từng trường, nên có khả năng lựa chọn giáo viên phù hợp nhất. Khi được trao quyền, hiệu trưởng chủ động xây dựng đội ngũ, đảm bảo chất lượng đầu vào và nâng cao hiệu quả giảng dạy".

Cô Quàng Thị Xuân cho biết: Trường PTDTBT Tiểu học Mường Lạn, trường có 56 lớp nhưng mới có 74 giáo viên, thiếu khoảng 10 người theo định mức (1,5 giáo viên/lớp). Việc thiếu giáo viên, đặc biệt môn tiếng Anh, dẫn đến ghép lớp với sĩ số trên 100 học sinh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng dạy và tạo áp lực cho giáo viên. Đặc biệt môn Tin học và Công nghệ theo chương trình giáo dục phổ thông mới không có giáo viên đã gây ra nhiều bất cập. Vì vậy, nếu hiệu trưởng được quyền tuyển dụng, nhà trường có thể lập kế hoạch bổ sung nhân sự kịp thời, phù hợp nhu cầu thực tế: “Tuyển đúng người, đúng chuyên môn giúp đội ngũ ổn định lâu dài, nâng cao chất lượng giáo dục và học sinh học tập trong môi trường tốt hơn. Quyền tuyển dụng giúp chủ động xây dựng đội ngũ và khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, đặc biệt ở các môn đặc thù. Trước đây, giáo viên được phân về trường nhưng không ít trường hợp năng lực chuyên môn chưa đáp ứng thực tế”.

Nhiều hiệu trưởng tại Hà Nội và TP.HCM cũng đồng tình cho rằng, trao quyền tuyển dụng cho hiệu trưởng không chỉ giúp “cởi trói” trong công tác nhân sự, mà còn là cơ hội để nhà trường chủ động nâng cao chất lượng đội ngũ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

Cô Tô Thị Hải Yến, Hiệu trưởng Trường THCS Giảng Võ (Hà Nội) cho biết, nếu được giao quyền tuyển dụng chính thức, công tác nhân sự sẽ gọn hơn, quy trình rút ngắn, hiệu quả và thiết thực hơn. Tuy nhiên, đi cùng với quyền đó phải là quy định chặt chẽ, hướng dẫn cụ thể và cơ chế giám sát để tránh tình trạng tuyển dụng không phù hợp. Tự chủ tuyển dụng cần song hành với trách nhiệm và minh bạch. Theo cô Tô Thị Hải Yến, các kỳ thi viên chức hiện nay chỉ đánh giá ứng viên ở một thời điểm, chỉ qua một bài thi, trong khi nghề sư phạm đòi hỏi nhiều yếu tố khác như: phong thái, khả năng truyền thụ và tư chất sư phạm: “Những điều đó hiệu trưởng mới là người nhìn thấy rõ nhất. Nếu được trực tiếp tuyển, hiệu trưởng sẽ chọn được người thật sự phù hợp với môi trường giáo dục của mình. Chính vì vậy, đã đến lúc cần trao quyền cho người đặt ra mục tiêu giáo dục được chủ động trong sử dụng nhân sự để thực hiện mục tiêu đó".

Thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân (TP.HCM) nhận xét: “Hiệu trưởng được quyền tuyển dụng là sự “cởi trói” cần thiết, giúp trường chủ động tìm người phù hợp, đặc biệt khi thiếu giáo viên ở một số bộ môn. Tuy nhiên, trao quyền phải đi đôi với trách nhiệm. Không phải trường nào cũng đủ năng lực để tự tổ chức tuyển dụng, nên cần cơ chế giám sát rõ ràng, quy trình chuẩn để thực hiện thống nhất, tránh “mạnh ai nấy làm”.

Nhiều ý kiến đề xuất cần có chế tài kiểm tra, hậu kiểm, đánh giá định kỳ, đặc biệt ở khâu chấm thi, phỏng vấn và bảo mật đề thi tuyển và Sở Giáo dục và Đào tạo vẫn tiếp tục giám sát chuyên môn.

Bài học từ TP.HCM: Hiệu trưởng được trao quyền, Sở giám sát chặt chẽ

TP.HCM đi đầu trong thí điểm phân cấp tuyển dụng giáo viên từ năm học 2022–2023, ban đầu với hai trường THPT chuyên và hai trường mầm non trực thuộc, sau đó mở rộng cho các trường THPT mô hình tiên tiến, hội nhập quốc tế, cùng một số trường ở huyện Cần Giờ và Củ Chi.

Ông Hồ Tấn Minh, Chánh văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM cho biết, mục tiêu phân cấp là thu hút và phát triển nguồn lực tại địa phương, đồng thời giải quyết khó khăn cho các trường xa trung tâm. Các đơn vị thí điểm xây dựng đề án tuyển dụng, thực hiện quy trình dưới sự giám sát chặt chẽ của Sở để đảm bảo công khai, minh bạch. Trao quyền không đồng nghĩa với buông lỏng quản lý, mà là “phân cấp có kiểm soát”.

Kết quả thí điểm cho thấy: trường trực tiếp tổ chức tuyển dụng giúp ứng viên tìm hiểu kỹ môi trường làm việc, tăng khả năng gắn bó lâu dài và giảm tình trạng bỏ nhiệm sở. Ông Minh nhấn mạnh: cần giám sát toàn bộ quy trình để đảm bảo tuyển dụng “đều tay” giữa các trường, tránh chênh lệch chất lượng. Sự giám sát của Sở là yếu tố then chốt để bảo đảm công bằng, khách quan và minh bạch.

Ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội khẳng định: “Tinh thần là dù giao cho cấp nào, ngành nào tuyển dụng giáo viên thì mục tiêu cuối cùng vẫn là tuyển đủ số lượng, đảm bảo chất lượng và công bằng, công khai, minh bạch”.

Thầy Trần Đình Hường, Hiệu trưởng Trường THPT Trần Phú, TP. Đà Nẵng cho rằng, phân cấp nếu thực hiện đúng quy trình sẽ tạo động lực cho từng trường, bởi mỗi trường có đặc thù riêng: trường chuyên cần giáo viên giỏi chuyên môn sâu, trường vùng ven cần người kiên trì, tâm huyết với học sinh địa phương.

Nhiều chuyên gia cho rằng, phân cấp giúp rút ngắn thời gian tuyển dụng và chủ động sắp xếp đội ngũ. Tuy nhiên, không phải trường nào cũng đủ nhân lực, cơ sở vật chất và kinh nghiệm tổ chức thi tuyển, xét tuyển theo đúng quy định. Do đó, cần triển khai có chọn lọc, đánh giá năng lực từng trường, đồng thời Bộ Giáo dục và Đào tạo phải xây dựng tiêu chí chuẩn về điều kiện tổ chức.

Thí điểm tại TP.HCM đã chứng minh hiệu quả và tính chủ động rõ rệt khi trường được trao quyền, đồng thời khẳng định vai trò không thể thiếu của cơ quan quản lý cấp trên trong việc đảm bảo chất lượng và minh bạch.

Có thể thấy, khi quyền được mở, trách nhiệm cũng phải được siết chặt – đây là con đường để chủ trương “cởi trói cho trường học” đi vào thực chất./.