20 c’moo ahay, đhăm k’tiếc Chu Lai, chr’hoong Núi Thành, tỉnh Quảng Nam nắc zr’lụ chuôh bhoóc bhưah bhái lâng đợ crâng dương, nang clang, nang arong… N’niên coh zr’lụ chuôh, bh’rợ bhrợ cha âng đhanuôr coh đâu năc pa bhlâng zr’năh xr’dô, đharựt đharăh. Ch’choh b’băn coh đhăm k’tiêc pa bhlâng mốp, đhanuôr Núi Thành nắc looih pa bhlâng lâng đhr’năng dưr vaih âng đhí boo, coh hân noo ch’noọng năc nhưh nhêên đơơng tr’bứi đác tưới đhị bha nóc coh râu p’răng puyh căh dzợ cơnh, hân noo ha ọt cợ năc dưr bil bal tu đhí boo, tuh bhlong. Coh cr’chăl n’năc, pazêng đhanuôr coh đâu năc vêy bơr cơnh bh’rợ. Râu đêêc năc t’bhlâng ắt pa bhrợ lâng bh’rợ ch’choh b’băn, pr’ắt tr’mông năc zr’năh xr’dô căh cậ lơi vel đong mọt ooy miền Nam ta bơơn tr’mông lâng pr’ắt tr’mông zr’năh xr’dô coh vel đong n’lơơng.

Prang lang đay ắt lâng zr’lụ chuôh Chu Lai, chr’hoong Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, t’cooh Nguyễn Tiến, can bộ đhêy hưu chr’hoong Núi Thành ơy lêy ghít liêm pazêng râu tr’xăl coh đâu. K’nặ 20 c’moo ahay, căh ngai k’noọ coh đâu vêy muy t’ngay zr’lụ chuôh zr’năh xr’dô vel đong đay năc vêy đong máy, zr’lụ công nghiệp ô tô, tang bhuông păr, ch’nang biển vêy bấc ơl bhuông năl mơ g’luh hàng hoá đơơng pa câl ooy k’tiêc k’ruung n’lơơng. T’cooh Nguyễn Tiến bhui har bêl zr’lụ k’tiếc n’nâu căh muy tơơm xương rồng, chuôh bhoóc bhiíc năc dưr vaih zr’lụ liêm choom bhlâng coh bh’rợ pa dưr kinh tế:“Ơy bhrợ t’vaih râu crêê tước bấc pa bhlâng, bhrợ tr’xăl pr’ắt tr’mông âng đhanuôr coh đâu. Bhươl cr’noon liêm pr’hay pa bhlâng, pr’ắt tr’mông xã hội âng đhanuôr bơơn đươi ooy pr’đươi lâng tinh thần. Râu chr’năp bhlâng năc bh’rợ tr’nêng tr’xăl bấc pa bhlâng, đhanuôr tơợ bh’rợ ch’choh b’băn ơy xăl ooy bh’rợ công nghiệp.”

C’moo 2023, glặp 20 c’moo Zr’lụ kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam vêy ta bhrợ t’vaih ting cơnh quyết định âng Thủ tướng Chính phủ, dưr vaih chr’câh chr’năp âng zr’lụ kinh tế bha lâng coh miền Trung lâng prang k’tiêc k’ruung. Ta luôn coh bấc c’moo, Zr’lụ kinh tế Chu Lai chroi đoọng lâh 2/3 pazêng đợ ngân sách đhị zr’lụ tỉnh Quảng Nam zập c’moo, ting pa dưr tỉnh n’nâu dưr vaih muy coh pazêng vel đong vêy đợ râu dưr vaih đơơh bhlâng lâng chroi đoọng ooy ngân sách bấc bhlâng coh prang k’tiêc k’ruung coh x’rịa c’moo 2022.

Râu chr’năp ga măc bhlâng coh c’lâng bh’rợ bhrợ pa dưr Zr’lụ kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam năc dưr vaih âng Zr’lụ bha nụ cơ khí ôtô Thaco- Trường Hải… Nâu đoo vêy ta moon năc zr’lụ bhrợ têng ô tô lâng công nghiệp zooi pr’đươi ga mắc bhlâng coh prang k’tiêc k’ruung. Xang 20 c’moo, Zr’lụ Công nghiệp Thaco Chu Lai xoọc đâu năc “bha lâng” âng ngành ô tô Việt Nam. Đhị đhăm ga măc bhưah lâh 1.280 héc ta, pazêng zên k’rong bhrợ 3,5 tỷ đô la Mỹ, Zr’lụ Công nghiệp n’nâu vêy k’nặ 40 công ty pa bhrợ lâng k’zệt r’bhâu manuyh pa bhrợ. Đươi vêy cơnh đêêc, coh cr’chăl tr’nơơp zr’năh k’đhap bêl bhrợ têng zr’lụ pa bhrợ, ra lắp ô tô đhị Zr’lụ kinh tế Chu Lai, t’cooh Phạm Văn Tài, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần ô tô Thaco- Trưởng Hải xay moon, lâh râu liêm choom ooy đhăm k’tiêc ga măc bhưah, manuyh pa bhrợ nắc bấc năc đợ cơ chế chính sách liêm choom bhlâng, râu ting xay bhrợ đh’rưah âng chính quyền vel đong năc râu tu đoọng THACO Chu Lai xay moon k’rong bhrợ lâng ắt pa bhrợ đanh đươnh lâng tỉnh Quảng Nam ta luôn coh 20 c’moo ahay:“Cr’chăl tr’nơớp c’moo 2003, Zr’lụ kinh tế mở Chu Lai vêy ta bhrợ t’vaih năc crêê cơnh râu rơơm kiêng âng doanh nghiệp zi. Coh đâu vêy đhăm k’tiêc ga măc vêy bấc râu liêm choom đoọng pa dưr ga măc k’rơ bh’rợ tr’nêng. Lâh n’nắc Chính phủ vêy đợ râu t’đui đoọng ga măc ooy chính sách, tu cơnh đêếc năc azi k’rong bhrợ ooy Chu Lai, tỉnh Quảng Nam. Tước nâu cơy, azi yêm pa bhlâng loom tu ơy cr’noọ bh’rợ crêê liêm âng đay.”

Zr’lụ kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam căh muy vêy công nghiệp ô tô ting n’năc năc dzợ vêy tang bhuông păr Chu Lai, ch’nang Kỳ Hà lâng bấc ơl đong máy, công xưởng, đô thị lâng zr’lụ du lịch… ting t’ngay vêy ta bhrợ têng. Coh đêêc, bấc dự án vêy đợ ga măc pa bhlâng, vêy chr’năp ga mắc mơ xa nay k’tiêc k’ruung lâng coh zr’lụ. Tỉng Quảng Nam xoọc t’bhlâng xay bhrợ pazêng bh’rợ pa dưr ngành công nghiệp ng’zooi, pay Zr’lụ Công nghiệp THACO Chu Lai bhrợ zr’lụ bha lâng. THACO năc zooi, bhrợ pr’đơợ đoọng pazêng doanh nghiệp n’lơơng ting pâh bhrợ ooy bh’rợ tr’nêng âng Tập đoàn, ting t’ngay bhrợ pa dưr zr’lụ pa bhrợ t’bấc ooy bh’rợ cơ khí lâng công nghiệp đương zooi đươi ooy bh’rợ k’rong bhrợ đh’rưah, pazao đoọng công nghệ, máy móc, pazêng bh’rợ lâng quy trình pa bhrợ đoọng ha pazêng doanh nghiệp đhị Quảng Nam lâng apêê tỉnh n’lơơng. T’cooh Lê Trí Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam rơơm kiêng, vel đong xoọc vêy bấc râu liêm choom đoọng bhrợ t’vaih muy cr’chăl pa dưr t’mêê đươi ooy pr’đơợ pazêng râu chr’năp ơy choom ta bhrợ têng. Coh đêêc, Thaco Chu Lai lâng xa nay bh’rợ năc “bha lâng” coh ngành cơ khí lâng bhrợ têng ô tô năc pr’đơợ đoọng bhrợ t’vaih bh’rợ k’rong bhrợ đh’rưah nhâm mâng lâng doanh nghiệp k’tứi lâng z’zăng ga măc ting pâh bhrợ têng:“Bh’rợ bhrợ t’vaih bh’rợ pa bhrợ n’nâu năc pa dưr k’rơ pa têệt bhrợ đh’rưah đoọng ngành cơ khí lâng công nghiệp tr’zooi dưr vaih k’rơ lâh mơ, pa dưr c’rơ tr’zeng, bhrợ t’vaih c’bhuh pa têệt đh’rưah pazêng bh’rợ, zr’lụ, ting xay bhrợ đhậu ghít lâh mơ ooy râu chr’năp coh prang bha lang k’tiêc. Tơợ đêêc, dưr vaih zr’lụ công nghiệp ô tô lâng cơ khí bấc cơnh đhị tỉnh Quảng Nam”./.

 Nơi “trận đầu thắng Mỹ” đang hình thành trung tâm cơ khí hàng đầu Việt Nam

Từ một vùng cát trắng, loang lổ đạn bom sau chiến tranh, mảnh đất Chu Lai, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam nơi từng vang danh “trận đầu thắng Mỹ” đang bứt phá mạnh mẽ trên hành trình xây dựng quê hương. Khu kinh tế mở đầu tiên của cả nước mang tên Chu Lai sau 20 năm hình thành và phát triển đã trở thành biểu tượng của tinh thần vượt khó và khát vọng đưa công nghiệp trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo nên một cuộc đổi đời trên vùng đất cằn cỗi.

20 năm trước, mảnh đất Chu Lai, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam là vùng cát trắng trải dài với những rừng dương, ruộng khoai, đồng sắn… Sinh ra ở vùng cát, cuộc mưu sinh của người dân nơi đây rất đỗi gian nan, nghèo khó. Làm nông nghiệp trên đất cát cằn cổi, người dân Núi Thành quá quen với cảnh dãi dầu mưa nắng, mùa hè phải hì hục gánh từng gàu nước tưới dưới cái nắng gắt, mùa đông lại rơi vào cảnh trắng tay bởi thiên tai, bão lũ. Thời điểm đó, hầu hết người dân nơi đây chỉ có hai lựa chọn. Đó là cố bám trụ với nghề nông, cuộc sống người dân nghèo khó hoặc ly hương vào miền Nam kiếm sống với phận đời long đong xa xứ.

Cả đời gắn bó với vùng cát Chu Lai, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, ông Nguyễn Tiến, cán bộ hưu trí huyện Núi Thành đã chứng kiến gần như đầy đủ những đổi thay nơi đây. Gần 20 năm trước, chẳng ai hình dung được một ngày vùng cát nghèo khó quê mình có nhà máy, khu công nghiệp ô tô, sân bay, cảng biển tấp nập đưa bao chuyến hàng xuất khẩu ra các nước. Ông Nguyễn Tiến hồ hởi khi vùng đất chỉ rặt xương rồng cát trắng đã trở thành điểm sáng trong phát triển kinh tế:“Đã tạo ra một sự tác động rất lớn, làm thay đổi toàn bộ cuộc sống người dân nơi đây. Bộ mặt nông thôn khởi sắc, đời sống xã hội của người dân có sự hưởng thụ về vật chất và tinh thần. Điều quan trọng nhất là cơ cấu việc làm chuyển dịch rất lớn, người dân từ tác phong nông nghiệp đã chuyển sang công nghiệp.”

Năm 2023, tròn 20 năm Khu kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam ra đời theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, trở thành đòn bẩy quan trọng của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung và cả nước. Nhiều năm liền, Khu kinh tế Chu Lai đóng góp hơn 2/3 tổng thu ngân sách trên địa bàn tỉnh Quảng Nam mỗi năm, góp phần đưa tỉnh này trở thành một trong những địa phương có tốc độ tăng trưởng nhanh và đóng góp ngân sách cao trên cả nước vào cuối năm 2022.

Dấu ấn quan trọng nhất trên hành trình xây dựng và phát triển Khu kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam chính là sự ra đời của Khu tổ hợp cơ khí ôtô Thaco – Trường Hải... Đây được xem là trung tâm sản xuất ô tô và công nghiệp hỗ trợ lớn nhất cả nước. Sau 20 năm, Khu Công nghiệp Thaco Chu Lai giờ đây là “cánh chim đầu đàn” của ngành ô tô Việt Nam. Trên diện tích hơn 1.280 héc ta, tổng vốn đầu tư 3,5 tỷ USD, Khu Công nghiệp này có gần 40 công ty hoạt động và hàng chục ngàn lao động. Nhớ lại những ngày đầu gian khó khi đầu tư xây dựng trung tâm sản xuất, lắp ráp ô tô tại Khu kinh tế Chu Lai, ông Phạm Văn Tài, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần ôtô Thaco- Trường Hải cho biết, ngoài lợi thế về mặt bằng rộng lớn, nguồn nhân lực dồi dào thì chính những cơ chế chính sách vượt trội, sự đồng hành của chính quyền địa phương là lý do để THACO Chu Lai quyết định đầu tư và gắn bó với tỉnh Quảng Nam suốt 20 năm qua:“Thời điểm năm 2003, Khu kinh tế mở Chu Lai ra đời đã đáp ứng được mong mỏi của doanh nghiệp chúng tôi. Nơi đây có quỹ đất lớn có tiềm năng, cơ hội phát triển rất lớn. Ngoài ra Chính phủ có những ưu đãi lớn về chính sách nên chúng tôi quyết định đầu tư vào Chu Lai, tỉnh Quảng Nam. Đến nay chúng tôi cảm thấy vô cùng hài lòng vì quyết định đúng đắn của mình.”

Khu kinh tế Chu Lai, tỉnh Quảng Nam không chỉ có công nghiệp ô tô mà còn có sân bay Chu Lai, cảng Kỳ Hà và hàng loạt nhà máy, công xưởng, đô thị và khu du lịch... lần lượt mọc lên. Trong đó, nhiều dự án có quy mô lớn, mang tầm cỡ quốc gia và khu vực. Tỉnh Quảng Nam đang đẩy mạnh các giải pháp phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, lấy Khu Công nghiệp THACO Chu Lai làm hạt nhân. THACO sẽ hỗ trợ, tạo điều kiện để các doanh nghiệp khác tham gia vào chuỗi sản xuất của Tập đoàn, từng bước xây dựng hệ sinh thái phát triển ngành cơ khí và công nghiệp phụ trợ thông qua hợp tác, chuyển giao công nghệ, máy móc, các công đoạn và quy trình sản xuất cho các doanh nghiệp tại Quảng Nam và các tỉnh khác. Ông Lê Trí Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam kỳ vọng, địa phương đang đứng trước cơ hội mở ra một giai đoạn phát triển mới dựa trên nền tảng những giá trị đã tạo lập được. Trong đó, Thaco Chu Lai với vai trò là “cánh chim đầu đàn” trong ngành cơ khí và sản xuất ô tô sẽ là cơ sở để thiết lập quan hệ hợp tác bền vững với các doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng tham gia vào chuỗi sản xuất:“Việc hình thành hệ sinh thái này sẽ tăng cường kết nối để ngành cơ khí và công nghiệp hỗ trợ bứt phá, nâng cao sức cạnh tranh, tạo nên mạng lưới liên kết ngành, liên kết vùng, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Qua đó, hình thành trung tâm công nghiệp ô tô và cơ khí đa dụng tại tỉnh Quảng Nam”./.