Chr’val da ding k’coong Vĩnh Sơn ắt ch’ngai zr’lụ chr’hoong Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định k’dâng 35km, c’lâng bấc đhr’đấc đhr’luônh, lướt chô zr’năh k’đhap. Pr’ắt tr’mông âng đhanuôr coh đâu bấc bhlâng năc đươi ooy bh’rợ ch’choh, b’băn. Xoọc đâu chr’val n’nâu dzợ 59% pr’loọng đong đharựt, đhanuôr ta bhúch k’tiêc pa bhrợ. Hân đhơ bấc pr’loọng đong đhanuôr ơy bơơn vặ zên, zooi pa dưr pr’ắt tr’mông năc đợ pr’loọng đong đharựt dzợ bấc. Pr’loọng đong amoó Đinh Thị Thuý, manuyh Ba Na ắt coh cr’noon K2, chr’val Vĩnh Sơn, chr’hoong Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định năc muy coh m’bứi pr’loỌng đong ơy choom t’bil lơi đharựt coh c’moo 2022. Tr’nơơp c’moo 2018 tước nâu cơy, amoó Thuý năc vêy Ngân hàng Chính sách xã hội chr’hoong Vĩnh Thạnh zooi vặ 130 ức đồng zên lãi m’bứi đoọng pa dưr pr’ắt tr’mông. Tơợ zên n’nâu, pr’loọng đong amoó Thuý ơy câl m’ma keo chô choh coh lâh 5 héc ta k’tiếc dading. Lâh 4 c’moo choh lâng zư lêy, amoó Thuý ơy pa câl g’luh keo tr’nơớp, chroót zập zên vặ ngân hàng. Amoó Đinh Thị Thuý xay moon, zr’năh k’đhap bhlâng coh zr’lụ da ding k’coong Vĩnh Sơn năc c’lâng p’rang lướt chô zr’năh k’đhap, zên đơơng âng bấc năc dhanuôr choh keo crêê bấc râu ta bhúch: “Tr’nơớp dzợ zr’năh xr’dô, acu vặ zên âng Ngân hàng Chính sách xã hội câl m’ma keo chô choh. Ng’moon zazum tơơm keo buôn ng’choh, pậ năc ađay bhrợ bhơi doọ lâh bil bấc g’lêêh c’rơ. Acu choh ting g’luh, cơnh coh pazêng c’moo l’lăm ahay, đợ zên bơơn pay pa chô năc mơ 300 ức đồng. Tước nâu cơy, acu ơy choom t’bil lơi đharựt nhâm mâng lâng năc t’bhlâng k’rơ lâh mơ. Pr’loọng đong công ơy choom t’bil lơi đharựt, nâu cơy năc ng’zooi đhanuôr choh keo, pa dưr kinh tế.”

Chr’hoong Vĩnh Thạnh xoọc vêy k’nặ 3 r’bhâu pr’loọng đong đharựt, pay k’nặ 29,8% đhanuôr coh prang chr’hoong. Cr’chăl c’moo 2015- 2020, zên k’rong bhrợ tơợ Nghị quyết 30A ơy zooi chr’hoong Vĩnh Thạnh vêy bấc bh’rợ kinh tế liêm choom cơnh: băn a ọc tăm, a tứch p’loh coh bhươn, băn axiu coh cr’loọng abọc Định Bình zooi pr’loọng đong đharựt choom t’bil lơi đharựt nhâm mâng. C’moo 2021, Vĩnh Thạnh ơy bơơn gluh tơợ xa nay chr’hoong bơơn đươi zên vặ Nghị quyết 30A năc pazêng dự án pa xiêr đharựt m’bứi. Phòng Lao động- Thương bình lâng Xã hội chr’hoong Vĩnh Thạnh ơy pazum đh’rưah lâng pazêng đơn vị crêê tước bhrợ 14 lớp pa choom bh’rợ tr’nêng đoọng ha manuyh pa bhrợ coh bhươl cr’noon. C’moo 2022, chr’hoong n’nâu pazum đh’rưah đoọng 11 cha năc manuyh pa bhrợ lướt pa bhrợ ooy k’tiêc k’ruung Nhật Bản, Hungari, Hàn Quốc… T’cooh Bùi Tấn Thành, Chủ tịch UBND chr’hoong Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định xay moon, tơợ Nghị quyết âng cấp uỷ ooy bh’rợ pa xiêr đharựt c’moo 2023 lâng pazêng c’moo t’tun, UBND chr’hoong ơy bhrợ pazêng cr’noọ bh’rợ xay bhrợ pazêng xa nay ơy ta moon lâng đợ bh’rợ t’bil ha ul, pa xiêr đharựt: “Lâng c’rơ xay bhrợ cơnh xa nay bh’rợ pa xiêr đharựt âng k’tiêc k’ruung, pa xiêr đharựt nhâm mâng, pa dưr kinh tế - xã hội zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng râu t’bhlâng, azi t’bhlâng t’đui đoọng ha 9 c’bhuh bh’rợ coh pazêng dự án k’tứi. Azi t’bhlâng t’đui đoọng k’rong bhrợ ooy c’lâng p’rang, đươi dua râu liêm choom âng khoa học kỹ thuật lâng bhrợ t’bhưah pazêng bh’rợ bhrợ t’vaih bh’rợ pa têệt đh’rưah coh bh’rợ bhrợ têng. Bhrợ têng cơnh ooy đoọng xay bhrợ liêm choom, nhâm mâng lâng zr’lụ pa câl nhâm mâng đoọng đhanuôr choom pa dưr râu bơơn pay pa chô coh muy đhăm ch’choh b’băn.”

Coh cr’chăl ahay, Ban Acoon coh tỉnh Bình Định công ơy bhrợ bấc xa nay bh’rợ coh cr’noọ pa dưr kinh tế - xã hội zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong cr’chăl c’moo 2021- 2025. Ban Acoon coh tỉnh Bình Định pazum lâng pazêng sở, ngành lâng UBND apêê chr’hoong xay moon bh’rợ tr’nêng ha UBND tỉnh xay bhrợ ting cơnh xa nay xay moon âng pazêng dự án, dự án k’tứi. Tơợ đêêc, xay moon ghít cr’noọ xa nay, bh’rợ tr’nêng, pazao đoọng ghít liêm trách nhiệm ha pazêng sở, ngành, đơn vị crêê tước đoọng xay bhrợ. T’cooh Hồ Quốc Dũng, Bí thư Tỉnh uỷ Bình Định xay moon, coh cr’chăl ahay bh’rợ pay đoỌng zên âng xa nay bh’rợ âng k’tiêc k’ruung âng tỉnh dzợ zih, coh đêêc bh’rợ pazum đh’rưah bhlưa pazêng sở, ngành lâng BanAcoon coh tỉnh Bình Định căh ơy crêê cơnh: “Lâng cr’noọ bh’rợ âng k’tiêc k’ruung, UBND tỉnh năc bhrợ cơ chế chính sách. Muy n’đăh năc ahêê k’rong bhrợ pazêng xa nay bh’rợ n’năc đoọng bhrợ râu zazum âng vel đong, ha mơ dzợ ta bhúch n’hau năc ahêê bhrợ cơ chế, chính sách. Nâu cơy, đoọng zooi đhanuôr choom t’bil lơi đharựt năc câl c’roóc đoọng ha đhanuôr, trung ương đoọng 10 ức đồng đoọng câl m’ma c’roóc, năc chr’năp coh thị trường năc 15 ức đồng muy p’nong, 5 ức đồng n’năc năc choom đoọng vặ, tu căh choom ng’k’rong bhrợ đh’rưah. Zên năc căh choom ng’pay đoọng, c’roóc năc đhanuôr căh bơơn câl, đharựt năc đhơ đharựt. Pazêng chr’hoong da ding k’coong ta đang moon pazêng chr’hoong bhrợ pa dưr đề án ghít liêm lâh mơ”./.

Gian nan giảm nghèo ở huyện miền núi Vĩnh Thạnh

Những năm gần đây, huyện miền núi Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định đã tập trung cho công tác giảm nghèo. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo ở địa phương này còn cao và chuyện giảm nghèo vẫn lắm gian nan. Tỉnh Bình Định đang đẩy mạnh việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 và phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Xã miền núi Vĩnh Sơn nằm cách trung tâm huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định khoảng 35km, đường nhiều đèo dốc, đi lại khó khăn. Đời sống của người dân nơi đây chủ yếu dựa vào trồng trọt, chăn nuôi. Hiện xã này còn 59% hộ nghèo, người dân thiếu đất sản xuất. Mặc dù nhiều hộ dân được tiếp cận các nguồn vốn vay, hỗ trợ phát triển kinh tế nhưng số lượng hộ nghèo còn nhiều.

Gia đình chị Đinh Thị Thúy, người Ba Na ở làng K2, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định là trong số ít hộ thoát nghèo vào năm 2022. Đầu năm 2018 đến nay, chị Thúy được Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Vĩnh Thạnh hỗ trợ vay 130 triệu đồng lãi suất thấp để phát triển kinh tế. Từ số tiền này, gia đình chị Thúy đã mua keo giống về trồng trên 5 hécta đất đồi. Qua 4 năm trồng và chăm sóc, chị Thúy đã bán lứa keo đầu tiên, trả hết số tiền vay ngân hàng. Chị Đinh Thị Thúy cho biết, khó khăn lớn nhất ở vùng núi Vĩnh Sơn là đường sá đi lại khó khăn, cước phí vận chuyển cao nên người trồng keo chịu nhiều thiệt thòi: “Đầu tiên còn nghèo khổ, tôi vay tiền của Ngân hàng Chính sách xã hội mua giống keo về trồng. Nói chung cây keo dễ trồng, lớn lên mình dọn cỏ không tốn nhiều công đâu. Tôi trồng từng đợt, như mấy năm về trước, tổng một năm bình quân chắc cỡ 300 triệu đồng. Đến nay, là tôi đã thoát nghèo bền vững và phải tiếp tục cố gắng. Gia đình cũng đã thoát nghèo rồi, nay phải giúp bà con trồng keo, phát triển kinh tế.”

Huyện Vĩnh Thạnh hiện có gần 3000 hộ nghèo, chiếm gần 29,8% dân số toàn huyện. Giai đoạn 2015-2020, nguồn đầu tư từ Nghị quyết 30A đã giúp huyện Vĩnh Thạnh có nhiều mô hình kinh tế hiệu quả như: nuôi heo đen, gà thả vườn, nuôi cá trên lòng hồ Định Bình giúp hộ nghèo thoát nghèo một cách bền vững. Năm 2021, Vĩnh Thạnh đã thoát khỏi huyện được hưởng nguồn vốn Nghị quyết 30A nên các dự án giảm nghèo rất ít. Phòng Lao động -Thương binh và xã hội huyện Vĩnh Thạnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan mở 14 lớp đào tạo nghề cho lao động nông thôn. Năm 2022, huyện này phối hợp đưa 11 lao động đi xuất khẩu lao động ở Nhật Bản, Hungari, Hàn Quốc…Ông Bùi Tấn Thành, Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định cho biết, từ Nghị quyết của cấp uỷ về giải pháp giảm nghèo năm 2023 và những năm tiếp theo, UBND huyện đã xây dựng các kế hoạch cụ thể hoá các chỉ tiêu bằng các giải pháp xoá đói giảm nghèo: “Bằng nguồn lực thực hiện chương trình giảm nghèo Quốc gia, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và nghị lực, chúng tôi tập trung ưu tiên cho 9 nhóm giải pháp trong tiểu dự án. Chúng tôi tập trung ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng đảm bảo giao thông, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và nhân rộng các mô hình tạo ra các liên kết chuỗi trong sản xuất. Làm sao để có tính sản xuất bền vững và đầu ra sản phẩm ổn định để người dân có tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích.”

Thời gian qua, Ban Dân tộc tỉnh Bình Định cũng đã triển khai thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025. Ban Dân tộc tỉnh Bình Định phối hợp với các sở, ngành và UBND các huyện tham mưu UBND tỉnh triển khai thực hiện theo quy định các dự án, tiểu dự án thành phần. Qua đó, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giao trách nhiệm cụ thể cho từng sở, ngành, đơn vị liên quan để tổ chức thực hiện. Ông Hồ Quốc Dũng, Bí thư Tỉnh ủy Bình Định cho biết, thời gian qua việc giải ngân của chương trình mục tiêu quốc gia của tỉnh còn chậm, trong đó việc phối hợp giữa các sở, ngành và Ban Dân tộc tỉnh Bình Định chưa nhịp nhàng: “Riêng chương trình mục tiêu quốc gia, UBND tỉnh phải xây dựng cơ chế chính sách. Một mặt là chúng ta phải lồng ghép các chương trình đó lại để làm tổng thể của địa phương, còn lại thiếu cái gì chúng ta phải xây dựng cơ chế, chính sách. Bây giờ, để giúp hộ dân thoát nghèo thì mua bò hỗ trợ, trung ương hỗ trợ 10 triệu đồng để mua bò giống, nhưng giá thị trường là 15 triệu/con, 5 triệu đó có thể cho mượn, cho vay, do không phối hợp được. Tiền thì không giải ngân được, bò thì dân không mua được, nghèo thì vẫn cứ nghèo. Các huyện miền núi đề nghị từng huyện xây dựng đề án cụ thể”./.