Dân ca, dân vũ, dân nhạc âng ma nuyh Cơ Ho nắc rau nghệ thuật trình diễn dân gian chr’năp, nắc rau pr’hay căh choom căh vêy coh pr’ặt tr’mông âng đhanuôr, pa têệt lâng zập j’niêng cr’bưn, bhiệc bhan, sinh hoạt cộng đồng, tô k’bhuh, pr’loọng đong… cơnh bhiệc bhan tắc t’riị, cha ha roo t’mêê, bhuôih a bhô dang, coh cr’chăl Tết căh cợ bhiệc bhan xay xơ, coh pa bhrợ ta têng coh ha rêê…

Coh pr’ặt tr’mông xoọc đâu, ma nuyh Cơ Ho t’ngay đâu nắc dzợ zư đơc zập làn điệu dân ca, dân vũ, dân nhạc ty chr’năp âng acoon coh đay, ha dợ đợ ma nuyh choom hát, múa lâng đươi dua tr’cọo x’nưl ty chr’năp ting m’bứi; zập lang nắc m’bứi ngai choom diễn xướng. Bơr pêê nghệ nhân t’ha lưch loom lâng văn hóa acoon coh ơy pa zay zư lêy, pa dưr, pa choom c’kir văn hóa âng aconh a bhướp đoọng ha lang p’niên. Pa bhlầng nắc bêl vêy Dự án 6 ang xa nay bh’rợ k’tiếc k’ruung 2030, cr’chăl I: 2021 – 2025 ơy đơơng tước “c’lâng t’mêê” đoọng ha pêê nghệ nhân vêy pr’đơợ đoọng zư lêy, pa choom, pa dưr c’kir văn hóa lâng pazêng bhiệc bhrợ lalua ta nih. Bhiệc zư lêy lâng pa dưr chr’năp zập rau nghệ thuật trình diễn dân gian âng ma nuyh Cơ Ho nắc bhrợ t’bấc văn hóa vel đong, pa dưr dal c’rư  bhrợ têng văn hóa ty chr’năp âng k’bhuh acoon coh, chroi k’rong pa căh k’tiếc lâng acoon ma nuyh Cơ Ho ặt ma mông tước pr’zơc lâng t’mooi./.

Gìn giữ, trao truyền nghệ thuật dân gian cho thế hệ trẻ Cơ Ho

Theo số liệu điều tra 53 dân tộc thiểu số công bố năm 2019, dân tộc Cơ Ho có 200.800 người, cư trú tập trung ở các tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Đắk Lắk và Đồng Nai. Đồng bào Cơ Ho có di sản nghệ thuật trình diễn dân gian rất phong phú, đặc sắc, chủ yếu được truyền miệng và thực hành diễn xướng trong cộng đồng từ đời này sang đời khác.

Dân ca, dân vũ, dân nhạc của người Cơ Ho là loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian độc đáo, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống tín ngưỡng và sinh hoạt thường ngày, gắn liền với các lễ nghi, lễ hội, sinh hoạt cộng đồng, dòng tộc, gia đình… như Lễ hội đâm trâu, Lễ cúng mừng lúa mới, lễ cúng ông bà, trong dịp Tết hay đám cưới, đám hỏi, trong lao động sản xuất trên nương rẫy...

Trong dòng chảy cuộc sống hiện đại, người Cơ Ho hôm nay vẫn lưu giữ các điệu dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống của dân tộc mình, nhưng số lượng người biết hát, múa và sử dụng nhạc cụ truyền thống ngày càng ít; thế hệ hầu như rất ít người biết diễn xướng. Một số nghệ nhân lớn tuổi tâm huyết với văn hóa dân tộc đã cố gắng gìn giữ, bảo tồn và tìm cách truyền dạy lại di sản văn hóa của cha ông cho thế hệ trẻ. Đặc biệt là khi có Dự án 6 thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021-2025 đã mang đến “luồng gió mới” để các nghệ nhân có điều kiện để bảo tồn, truyền dạy, phát huy di sản văn hóa bằng những việc làm thiết thực. Việc bảo tồn và phát huy giá trị các loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian của dân tộc Cơ Ho sẽ làm phong phú thêm văn hóa địa phương, nâng cao khả năng thực hành văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc, góp phần quảng bá, giới thiệu đất và người nơi đồng bào Cơ Ho sinh sống đến bạn bè và du khách./.