Múa tỏi tẩy hang A Lưới nhây dờ hấy xiàng biào háng

Tzía hnoi nayz, múa tỏi Pa Cô miền ziêm láng A Năm, Hồng Vân xía, A Lưới guyển guyền hnâyz hồng phuz pun múa tỏi Pa Cô miền ziêm cờ hên chề Trường Sơn. Đảng hít tzấu lẩy tzính, 230 chà tình  kếu 6 phính miền ziêm A Năm láng càn khzám hnáng ziêm plieoz. Miền cố ziêm tháo coz chà tình chiều khzạ lệ pun pieoz miền. Gang nải, coz chà tình, phính miền tò kuaz thái plièo đaoz chuổng kếu khzắm hnáng chuổng ziêm láng. Can miền cố láng Hồ Chanh, ziêm láng A Năm, Hồng Vân xía, A Lưới guyển, Phính Pa Cô miền tzấu lẩy khzám hnáng mài 13 bỉa lềm: Lẩy dáo pủa, lẩy bển đảng, lẩy muổn bièo ừ cú , lẩy síp coz nhủng cành tzuống miênz , lẩy síp coz làn miền hả muất sấy, lẩy nhản sièng blièo hnáng, lẩy plaiz bổm háng…

“Aza Koonh lẩu tzấu pịa háy nhnnág cành tzuống xiều xềnh hang , pút tzòi, lái nải múa tỏi láng tzông chuổng tzấu lấy ziêm nải nhnáng. Lẩy síp lùng hô hải bez tái tào ngùng, phái hải bez tào zùng,  bez ỳ tzản khúng tái zùng síp ”.

Lẩy họp Aza bez dờ hấy còn ziều tói kếu múa tỏi tẩy hang A Lưới. Tzía nhnáng phát nayz, ây can sấy tzẳng vuồn hoá sieng, Aza Koonh hả mayz dốp ngùng liều síp lùng, thiuz pịa nải bez tái zùng liều síp. Cờ hên nải, coz chà tình, phính miền ziêm láng tồng kếnh pháo coz nhủng kuaz  hangz: Che, bliẻo, mhầy bluỵt, cờ mẹ, đièng đòi… Múa tỏi phính Pa Cô, Tà Ôi, miền ziêm guyển tẩy hang A Lưới lẩu tzấu dờ hấy Aza pịa chổm nhnáng, hít múa tỏi xiêu tziéng cành tzuống. Láy nải dờ hấy Aza lẩu tuz tzâus pịa hnoi 6/11 bua miền nhây lịch tho đaoz tháo 24/12 hòng nhnáng. Náy thóng coz láng tzông  kênz ziệt hnoi lống hảy liều tzấu lẩy Aza. Cú Lê Thị Thêm, Trưởng Phòng Văn hoá Thông tin A Lưới guyển, Thừa Thiên Huế sanhz pun hiuz; Lẩy họp Aza mayz tan khúng chiều cành tzuống xiều xềnh hang bez anhz chiều coz tào miền puz hẩu pun miền màn láng tzông òn lọ, mayz pút pẻnh. Lẩy họp Aza Koonh  múa tỏi anhz khzáng ca, lả , vaz… còn ziều.

“Lẩy Aza Kool bez phính Pa Cô miền miền nhây ziệt nhủng lẩy hô tuz cunz 5-10 nhnáng tzấu ziệt dủn. Hít miền màn ziêm láng cành tzuốngxiều xềnh hang , khzạ lệ lống hênz, chom pêuz hồng phuz, bez nải hít liều lénh tzình blièo ông, blièo cú hả puz hẩu pun miền màn tuz chom pêuz. Kếu nhniêuz hnăm nải múa tỏi miền màn láng tzông anhz tzấu lẩy họp A Za Koh. Tháo tzèng hổ nayz lẩy họp tuz tồm tzuống múa tỏi puz chiênz ”.

Pịa coz hnoi dờ ấy Aza, múa tỏi ziêm láng quảng goi coz tìu mayz kènh miển nhniêuz ziêm sấy tzẳng hòng hnoi, tzèng hò nò, chuổng nhniêuz thấy liệp láng tzông chom pêuz. Lẩy họp Aza anhz  hểu tzấu thàm nom búa  hnăngz: Lẩy khzám hnáng, lẩy lénh tzình blièo ông bièo cú. Vuổi tzùng blièo bez thấy mhiên pun lềm lỉu coz nhủng cành tzuống , pun múa tỏi miền màn chom pêuz. Vuổi hnăng nải ziêm hít síp pả, tò kuaz pháo bez tzụ mài tzùng blièo kếu ziệt piền hnàng pẹ. Can ông Phan Tiến Dũng, giám đốc sở Vuồn hoá thể thao Thừa Thiên Huế sanhz:  Múa tỏi nhây lẩy Aza mài 2 puẩn: xíp miênz kếu ờ diẻo, ưz quânz ỳ tzản hoi mày tấy múa tỏi hả quảng ông Phan Tiến Dũng pun hiuz, Ỳ tzản nghành plúi họp kếu UBMM A Lưới guyển  ló hiuz puz chiênz coz tìu duổi vuồn hoá còn ziều ziêm lẩy họp nayz, ziêm nải tháo tzunz coz tìu chaoz liều tzùn gziáo pun ziểm miền lún ỳ tzản hnoi coz tìu dung ca, lả tuz tzấu ziêm lấy Aza.

“ỳ tzản coz làn miền cố, láng tziêuz hiuz đô náy tìu vuồn hoá, ưz quânz nìn bua hả , mày đị làn hả quyaz đảng 100 nhnáng, lái nải tìu sỉ phàn tzấu lẩy họp Aza Koonh zia bua phàn phiaz tìu lẩy nayz, coz tìu duổi vuồn hoá còn ziều duấn phính pa cô, Tà ôi miền nhây. Ziêm tzèng hổ tháo zia bua tzấu sầu tầu chúi tháo Bộ VHTT&DL lénh lẩy họp Aza bez di sản vuồn hoá phi vật thể kuaz cha”

Tzía hnoi nayz, cóm coz láng tzông, múa tỏi phính pa cô, Tà ôi miền ziêm A Lưới guyển đuông dẻo dờ hấy Aza. Coz làn khzé ziêù mảng tồng tháo nayz chuổng dỉiẻo kếu múa tỏi láng tzông, loz hiuz duấn múa tỏi nhây vuồn hoá ziêm nayz./.

                                       VOVMT- Thu dịch

Làn miền lác puômz pẹ mìu nhây phàn tỵ

Thuất sấy hô pháo ziêm tẩy pung mày dênhz bez phính pẹ mìu miền ziêm tẩy hang Bắc Yên, ziêm hít xê phái ông Súa hả ói muống phàn tị, ói puômz phàn tị kếu lạ phàn tỵ. Tháo 15-16 nháng miền , ông Hờ A Súa hả hày puômz phàn tị, lạ phàn tị. Can ông Súa: Ói puômz tuz phàn tị khù muống bez xin tzụ mao, hộ chaoz tzoz khzía đô. Puômz phàn tị lạ phàn tị chuổng tỏi, láy nảy tzụ cunz puômz cunz lạ quỳn xin.

“ Ziêm hít tzấu coz dủn lấy, tzấu miênz, coz chà tình hả tháo hểu zia thính puômz phàn tị. Hít puômz bua tzụ hày tzoz khzía đô kếu púng khziaz mản mản. Hangz nảy bez xính khù muống.

Ziêm hít hày puômz phàn tị, ông Hờ A Súa hả pịa tháo Mường Giôn xía, Quỳnh Nhai guyển, Sơn La xanhz hộ tzấu phàn tị, gang nảy ông hả hày tzấu.

“Ưz mày phàn tị puômz, zia nhây te tồng máy hày puômz, máy hày tzấu phàn tị. zia hả hộ tzấu phàn tị quýa diều ông ziêm Mường La. Hít thôz hộ zia hả tzấu tuz nom paz phàn tị, nhây bez máy cành nhủn tuz, líu anhz hộ tày nhể dủn  bez zia xính tzấu tuz duổi”.

Tấy pẹ mìu nhây phàn tị kềnh duổi, puômz khù muống, bez miền tzấu phàn tị tzụ hày kênz haoz tzấu, tzoz pơ mu điéng tzấu phàn tị sin. Ziêm tấy 6 tìu hào ton, 1 tìu haoz tzuôi 1 nom khốt liều khzía ziêm náy nom khzốt anhz quýa vuaz nom khốt, ziệt tìu haoz thốp ziệt tìu biệt lổng tồng tzấu tày, tháo hít puômz bez pùa đôz tzát pịa nảy. Tzầu phàn tị khzâuz hanzg nảy ưz quânz 1 nháng ông Súa khúng tzấu tuz 10 lềnh nom phàn tị. ỳ tzản ziêm Bắc Yên guyển khúng mày 2-3 làn hày tzấu phàn tị, ưz quânz ông Súa nhây phàn tị tuz múa tỏi mái thamz hảy.

Lác puômz phàn tị, tzấu phàn tị, náy hít ôgn Súa hả pến  làn miền puômz  kếu tzấu phàn tị zói hảy ziêm xía. Ông kềnh ói mày miền hộ puômz, tzấu tuz phàn tị lống, láy nảy háy tào ói tháo hộ bez ông kềnh thuất nhziếu búa pun. Hangz coz Hờ A Sếnh, Phó bí thư đoàn Hang Chú xía, Bắc Yên guyển gang 1 nháng tuz ông Hờ A Súa  búa bez náy hít có Sếnh hả hày puômz phàn tị. có Hờ A Sếnh pun hiuz.

“Zia anhz cào lổng khzaz hộ puômz, tzộ hảy tồng hộ tuz puổn.  zia hộ thim 2-3 nháng liều hày puômz khù muống, hày lạ phàn tị liều hít láng mày chàn tảy zìn bez zia thính puômz”.

Ông Hờ A Súa tuz múa tỏi pẹ mìu miền ziêm Bắc Yên pâyz hangz ziệt tìu tồm điéng, hày puômz, hày lạ, hày tzấu phàn tị. ưz quânz kếu ông Súa  tzấu phàn tị, puômz phàn tị bez ói puz chiênz tuz bua nhây vuồn hoá lồ hoi tzùn tày./.

Vừ Chu-Nghiệp dịch