Chủ tịch kuaz Thênh xieng nháng

  Tzuống múa tỏi kếu chiến sĩ tziàng kuaz thziên hamz!

Ziêm nhiềm ziền hiáng, thzấy huyên Đảng, pliào kuaz, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, thôz chúi tháo múa tỏi, đồng chí, chiến sĩ tziàng kuaz chuổng kếu múa tỏi ziêm nhỉa kuaz vả thzêng lống duổi hải. Zia thôz chúi tháo hầu chế tzuống lùng đia vả thzêng thài pành, hữu nghị, hành vảng kếu hồng phuz.

Phàn cháng duốn thzun cuối hiáng 1942, ziêm báo “Việt Nam độ liệp”, Chủ tịch Hồ Chí Minh hả phiaz:

Thzêng tziàng kuaz bua ziêm ỳ hiáng

Chề xiz đái ziêm cờ ngải lùng

Ỳ hiáng bez guyền hâyz hải

Pez Hồ nhây vả thzêng hả puôngz 80 hiáng. Ziết bez lệ dải hả quýa pẩu tào xiang, ưz quânz phính miền nhây lệ dải, miền màn nhây tìu hò nò vuổn tuz puz chiênz.

Hiáng 2021, ziết bez puồng thzàm tìu khâuz, ưz quânz hả mài thzàm làn miền tzấu hiêuz lống nhây xỉ, vuổi sấy tzảng tồm tzuống. Nải bez coz làn bác sỹ, y tá, chiến sỹ, càn tzẩy viên mayz cờ día khâuz, ghez cô chà tình, tía mả, tòn chuôiz; nải bez coz làn miền hiàng chêz hang hả tò lềm líu nhàn lổng khan tuz hẩu zông pun quỹ bùng tangz pảnh Covid-19; nải bez coz làn phun phiuz nin, nhi đồng vá coz khoaiz pháng kềnh duổi, thzố thzàm tìu phây khù muống congz duốn coz làn y, bác sỹ nhây xỉ tzấu tồng hangz xiến pịa Việt Nam sẽ bùng tangz lống pảnh vuôn…

Nayz hít, mài coz làn Việt Nam miền đuông bùng tangz pảnh vuôn; coz làn chiến sỹ hòi muốn puz chiênz òn niàng trật tự, xiêuz mảng lống cạp ghến, khòi dâu phai bez thzàm làn có tỏ anhz tzíp hiêuz kếu xỉ tào, mayz duốn nhản dờ hấy kếu chà tình tuz.

Đảng, pliào kuaz kếu miền màn kềnh thán coz nom mâu vuổi tồm tzuống tziều tình. Đào kuaz lẩu cháng múa tỏi, đồng chí nhây xỉ tzấu, hiuz ên múa tỏi Việt Nam miền ziêm nhỉa kuaz lẩu húng duốn đào kuaz kếu hầu chế lùng điaz pong thính.

Tzính coz tìu khâuz hangz nải cào tzấu pun bua tzụ hò nò chuổng ziệt hiêuz, pến kếu ông te nhây cồng taz anh hùng “Lùng đom tangz bliủng diéo, lùng mán tangz lùng chom zuaz”, quýa hòng thzin hiáng văn hiến, thzấy liệp kếu xiêuz mảng đào kuaz.

Thzêng pun ziệt chà tình Việt Nam mài coz hoi dờ hấy guyền hâyz, chom pêuz kếu pành on. Thzêng pun múa tỏi ziêm nhúa kếu nhỉa kuaz nhiềm ziền hiáng khzạ lệ lống hênz, hồng phuz.

Pò nó kếu thzêng xiàng hiáng tháo tzuống múa tỏi!

Dờ hấy hoi  ìu miền ziêm Lào Cai Hốp khzồng mềnh pầu

Liều bển tzấu lẩy hốp khzồng mềnh pầu ziêm hnoi dờ hấy, coz làn miền chẳng ton khzá lống hênz pháo kềm ló hào nòm, nòm giéo. Tìu công ló kênz coz nom nhủng nòm nayz tồng laz xì khziếm, coz làn miền chảng ton tzụ mảng lống, hít giéo tỉnh ưz quânz tấy nòm vuổn xê tổng. Can múa tỏi hít hốp nayz nhủng nòm nhây vuôn làn miền chảng toan xê giàng diếp (nhanh nhẹn), thồng mềnh. Hít kez nòm duấn bez múa tỏi tò mình dáo dểnh lỉu bez puaz lổng vuôm, gang nải làn sipz miên zmiền phai bez miền cố, miền múa tỏi múa tỏi xiến hnăm phiaz phát pịa tzầy cóng, khzênh coz tìu xiểu, lống hênz pun chà tình lỉu tò mình hóa pịa viênz vuôm. Tzèng chà tình  chuổng tzuaz tháo hít che gái, lám pịa sèng nhnàng lỉu coz làn miền chảng ton chuổng hốp khzồng mềnh pầu.

          Nayz nhủng lẩy lầy phính mayz nhaoz khzăm ưz cuânz tzụ tzấu lống, làn sịp miênz miền, phai bez làn miền tò quan (trưởng họ) phiaz phát pịa tzầy cóng mình Lỉu  tò tzầy cóng mình hóa, hóa lỉu tzầy cóng xê tò tài plếu vuôm pun chà tình hốp. Kếu nhniêuz hnăm, gang hít hốp lỉu nayz viênz vuôm xê nhniêuz giàng diếp, tộ sâu thồng mềnh tzấu tuz nhản. Coz làn miền hốp khzồng mềnh pầu xê coz làn miền lún vuổi gang nayz tzụ tzấu tziều tình, chà tình, phính miền kếu tồm tzuống nhây sỉ.

          Ìu miền laz xì cấu tháo tộ sâu. Vuổi hnăng nải múa tỏi tồng hnăm, hốp khzồng mềnh pầu ziêm hnoi nhnàng tào thính coz làn miền chẳng ton, khzình nin ziêm chà tình cào thồng mềnh, tộ sâu cào truật tuz pịa nhniêuz, phiaz giảng, síp miênz nhniêuz cào goai, congz vả họp, tzấu hayz nhủng nhniêuz cào goai.  Chiều chà tình coz tìu lống duổi pun chà tình, láng tzông.

          Xiêu phát ziêm hít hốp khzềnh mềnh pầu xê laz xì nổng tziênz. Phính ìu miền nhây ziềm lảm vuổn xê xiêu tuz khzàm tìu chaoz xiêu phát, xiêu kinh. Múa tỏi lẩu xiêu phát ziêm hít hốp khzồng mềnh pầu kếu nhniêuz hnăm thính cù ngỏa xiêu kinh hít gòm mayz tziềm , à khangz plẹt, à khzang nhiêmz pịa lùng muẩn tzản. Cờ hên nải anhz tzấu pầu pun cù ngỏa đíu tzânz mủa, điuz tzânz lui hít tzụ khzuất chaoz cô, tzía hnầy a, cấu tzânz miền tinh, mayz puồng hìa quaiz miênz hỏi, pènh on mình tháo tóng duấn tháo pẩu. 

“Xên hươn” – chàn Thái miền ziêm Sơn La nhây ziềm lám xíp miênz ziêm hoi xiàng hiáng

Thzun cuối dờ hấy tháo, hít kênz tuz hoi há lống, tzong bển tuz coz nhủng kuaz, pliào tziêuz mình muổn xịp miênz miền (tzụ bez miền chảng) duốn “xên hươn” pun chà tình. Xịp miênz miền nhây vả xíp miênz tồng hangz coz nhủng kuaz ziêm thzàm nom tóng mảng tài mayz tzuôngz tỏi, ưz quânz chuổng ziệt nghìn nhiếu, nải bez hiuz ên ồng thái, miền hả quýa sấy, ói kéngo pháo ồng thái coz nhủng kuaz bez tòn chuôiz, phùn phaz tzấu tài gang 1 hiáng tzấu cồng pâu, ói ồng thái puz hẩu pun pliaoz nhúa miền puồng thzàm tìu xiểu.

Xíp miênz ziêm xiàng hiáng hoi tồng tziểu pịa từng huaz nhây khzáng. Hayz chà tình mài khzáng bez 1 hiáng xíp miênz 1 dủn, huaz mayz mài bez 2, 3 hiáng xíp 1 dủn tồng tuz.

“Xíp pliaoz miênz (xên hươn) bez chàn Thái miền lào tỏi nayz nhây ziềm lám liều cháng duốn ồng thái, tía mả hả quýa sấy. Xíp miênz liều ói ồng thái puz hẩu pun tòn chuôiz tuz lống hênz, tzấu nhản tuz. Xíp pliaoz miênz mayz tzấy xíp hít pút pảnh, cunz tháo thóng bez xíp. Đảng nayz cunz tháo thziết há bua miền nhây hoi bez coz huaz thiuz tỏi xíp, ỳ tzản xíp miênz tzọp kêú nhản xiàng hiáng. Xíp pliaoz miênz bez lấy xíp guyền hâyz, hò nò láng tẩy, có ziếu tháo diẻo kếu chà tình, thzêng tỏi coz tìu lống duổi hải. Nayz bez tìu ziềm lám tzụ tuz puz chiênz”.

Bốm xíp miênz tzụ tuz tỉm tzìu pêuz nòm. Cờ nhỉa piàng piêuz, hung, chè lao nòm, mác làng, hàng tzang, tiuz, tzụ mài tùng oz tzệp tzụa, che oz tzệp, hangz congz hayz huaz mayz tái tziàng tào túng bez mình mái tzụ mài cáo tùng oz, túng nhây 1 chiaz tzáo cờ hinhz ménh, cáo chàng hang, khúng xanh váng, lạp bez nhiếm. Gang hít pliào tziêuz hả tzong bển tziáng, xịp miênz miền anhz xaoz thim ziệt dủn mảng cá hayz nhủng mayz cành cáo, tzoz pliào tziêuz nhây lui an nít phát bốm xíp miênz kếu mảng puônz sâu phiaz coz làn miền hả quýa sấy ziêm phính ( hểu tzấu puônz sâu phi hươn). Vuổi 1 chà tình càn mài 1 phính, ồng thái mayz tzuôngz tỏi. Ziêm bốp xíp miênz, cờ nhỉa oz, chàng, han hả tzệp tzụa sẽ tò mình cát pến á phái, tzọp kếu bỉe xui hả tzệp tzụa liều záp quýa 1 nom khốt phái ziêm khzống an miền tìa ziêm nom pliào lào còn ziều (hểu tzấu hu hóng) pun coz làn miền quýa sấy nhản. Lái nải, biẻ xui, tùng oz tzụ mài ziêm nayz tìu lấy. Xịp miênz miền cunz xíp miênz, cunz záp cờ nayz nhản pun miền quýa sấy 2, 3 dủn xính tziáng. Ông Tòng Văn Hịa, xịp miênz miền ziêm Mòng láng, Hua La xía, tồm plấu Sơn La, Sơn La xanhz pun hiuz:

“Xịp miênz miền sẽ tziểu pịa puônz sâu phi hươn nayz liều hểu coz làn miền hả quýa sấy duốn nhản háng kếu tòn chuôiz phùn phaz. Hayz hít tộ tháo hayz làn nhây búa bez xịp miênz miền lổng tzẩu záp á oz kếu biẻ xui quýa hu hóng, chuổng kếu hàng tzang, thong..Hangz congz pliào tziêuz nhây te, phai bez ma hả quýa sấy, xịp miênz miền sẽ hểu te, phai bez ma nhây vuồn duốn nhản đảng, gang nải tháo ông cú, có, tỏ, tòn chuôiz...coz làn miền hả quýa sấy”.

Can chàn Thái miền nhây ziềm lám, khúng hít te ma quýa sấy bez làn ton xính tò te ma pháo miền tìa liều tzảng kếu xính mài pliaoz nhây miênz, xính mài puônz sâu phiaz coz làn miền hả quýa sấy tzộ hải bez 3 tỏi, xính tzấu xíp pliaoz nhây miênz (xên hươn). Ziêm hít tzấu lấy, làn xiaz hả mình lổng gố, nayz dủn tồng tò che hả ztệp tzụa an pháo miền tìa muổn te ma hả quýa sấy duốn nhản kếu puz hẩu pun tòn chuôiz coz tìu lống duổi hải. Tziàng hổ tzấu lấy lẩu bez lùng đom tháo lùng án, xịp miênz miền sẽ tạm tình nhản háng kếu pliào tziêuz, có ziếu, tòn chuôiz phùn phaz, bốm xíp miênz vuổn an ziêm nải. Ông Tòng Văn Hịa pun hiuz thim:

“Tháo 1, 2 nom tziàng hổ lùng mán, xịp miênz miền sẽ nải pliào tziêuz ói tzấu tziáng pịa hayz nom tziàng hổ. Hít pliào tziêuz tồng ấy, nải hít xịp miênz miền xính xíp miênz phúng ồng thái pháo lùng, xính tuz tò bốm kuaz xíp miênz mình pẹ nom tóng”./.

Zùa tzông tzụ mài ziêm pẹ mìu miền nhây dờ hấy

Liều tzong bển tzấu zùa tzông, đảng hoi dờ hấy, múa tỏi hả pháo kềm kez nòm hệp duốn pêu zùa tzông. Hangz congz mayz mài bez tzụ lổng tzìu piêuz kềm nhây nòm liều pêu.

Liều zùa tzông nhiêu, đang khuz, múa tỏi pẹ mìu miền kênz nhủng biào bliụt thzuz tzuống ziêm đẩy tẩy hang tò mình lủi, tziếm vuôm 5 tháo 6 nom tziàng hổ xính pun pịa hàng tzáng. Tzông zuaz, hangz congz tzang háng cào lào, tzông cào muổn bez zuaz cào nhiều. Tìu công tzông zuaz lẩu khziếm công khzaz, lái nải nayz tìu công lẩu bez miền chảng, thzình nin tzấu. Gang hít tzông tziáng, háng hả tuz tzông muổn, xê chom bez tỏ día nhiếu miền sẽ tò thuất, nanz pến coz nom zuaz phái, chùn  líu bez an pịa nòm hệp liều pêu. Có Vàng Chứ Tếnh ziêm Long Hẹ xía, Thuận Châu guyển, Sơn La xanhz pun hiuz:

“Hít thzun cuối dờ hấy tháo, pẹ mìu miền zia bua tzụ mài zùa tzông, hangz congz  hayz huaz mayz mài bez mayz dờ hấy. Zùa tzông mayz hiuz mài ziêm hayz tzản, tía mả thuất sấy bez hả mài nhạ, lái nải dờ hấy tháo, pẹ mìu miền zia bua tzụ mài zùa tzông liều xíp miênz, nhản ziêm hoi dờ hấy”.

Gang hít tzông pả dủn đảng hải, pliào tziêuz sẽ nanz pến 1 nom zuaz cào hô, duổi hải liều xíp miênz. Pẹ mìu miền mài thzàm phính, tziểu pịa từng phính, mài phính bez xíp miênz pịa 30 muốn, mài phính bez xíp pịa xành ziết, xành pham phai bez xành hứ xiàng hiáng hoi, kếu hiêuz hamz: Lồ hiáng hả quýa, xiàng hiáng tháo, pliaoz tziêuz mài zùa tzông muổn ồng thái, đao miênz duốn nhản puz hẩu pun tòn chuôiz, chà tình xiàng hiáng lống hênz, cành tzuống xiều xềnh xiêu tuz thamz.

Gang tốn háng nhản ziêm chà tình, pliào tziêuz sẽ cháp coz khoaiz tzâyz còn ziều pến hình chữ nhật lái múa tỏi tzấu tài kếu lềm líu dụ, ngiu, thzén an pịa pờ đống khzống pliaoz nít phát miền tìa liều nét tzâyz. Ông Lầu Nềnh Chứ, ziêm Tênh Phông xía, Tuần Giáo guyển, Điện Biên xanhz congz duốn nghìn nhiếu xíp miênz đảng hít nét tzâyz pháo coz nhủng chà tóng:

“Lồ hiáng quýa, zia mayz nét tía mả, tòn chuôiz, chiêm puz, tào xanh che áp nhây vuồn. Zia nét tzâyz tzủn hìa miênz, tzủn pảnh vuôn ziêm lồ hiáng liều quýa xiàng hiáng chà tình nhây sấy tzảng tuz pành on”.

Múa tỏi pẹ mìu miền hamz, chà tóng tồng mài vuôn, lái nải dờ hấy hoi làn miền tuz hít khốn, mình diẻo bez coz nhủng kuaz tồng tuz hít khốn. Pliào tziêuz sẽ tziz zùa tzông liều nét pháo từng nhủng liều hiuz ên coz nhủng chà tóng ziệt hiáng hả chuổng chà tình, tòn chuôiz tzấu nhản tzấu hốp. Lổng zùa tzông liều nét tzâyz pháo coz nhủng chà tóng tồng mài hiêuz hamz liều coz nhủng chà tóng nayz tuz thiuz xiàng lui hấu chuổng kếu pliào tziêuz nhản dờ hấy. Gang 3 hoi dờ hấy, pliào tziêuz mình tzấu đẩy, pịa thóng tzấu cành tzuống xiang sẽ thính pun pliào tziêuz pành on, mayz puồng mun. Chuổng nải, múa tỏi tồng lổng zùa tzông liều nét tzầy xiang thiuz pun lồ tzâyz pháo coz tào xanh nhây xaz, coz tìu điều ziêm pliaoz líu bez tháo tào xanh, che áp nhây zồ tzấy, hiêuz hamz ói tzủn coz tìu mayz xiểu ziêm lồ hiáng, quýa xiàng hiáng chà tình puồng tìu tìu xiểu, hiàng thzun chà tình phát hiáng. Iing Thào A Của, Bí thư Đảng uỷ Co Mạ xía, Thuận Châu guyển, Sơn La xanhz pun hiuz:

“Hít thzun cuối dờ hấy tháo, hayz chà tình pẹ mìu miền tồng hangz nải, đảng hải bez pêu zùa tzông, gang nải xính tzong bển tzấu ziềm lám xíp miênz. Zùa tzông tuz kếng pháo ồng thái liều búa tòn chuôiz, phùn phaz tzuống tuz cờ mẹ, biào ziêm 1 hiáng, muổn ồng thái duốn nhản kếu chà tình, chiều xiàng hiáng puz hẩu pun chà tình tuz lống hênz, cành tzuống xiều xềnh xiêu tuz thamz”.