Láng ìu miền tzấu pút tzòi lái coiz thiuz cành tzuống

  Mình quyaz tìu chào tầu đaoz 5 tổng chaoz, láng ìu miền Nà Nguộc hỉn khzuất coz nom tồm plieoz duổi 2-3 khang, ziết bez ziêm nayz vuổn mài coz nom đèng plieoz cômz xi măng. Guyền hnâyz tzùn pun khzé tháo thăm láng duấn nom plieoz 2 khang quangz  hòng pez khzí vuông khzố khzấy liệp ghez nayz 2 nhnáng, cú Triệu Thị Lành guyền hnâyz: “ Hòng chiệp nhnáng đảng khzàm huaz ziêm Nà Nguộc tzụ ló nhản hòng tuấn, bez tháo ỳ tzản mài ziệt puẩn láng bez coz nom plieoz tzìn tỉ hnăng nayz. Mài tuz hnăng nayz bez lái mài coz vỉnh piều mơ khzuz.

          “Ziêm nayz, tzèng láng múa tỏi khzấy liệp coz nom plieoz duổi. Piều mơ hẩy tzuống, cunz tzuống zỉa bez đéng pháo hnăng, khúng mình biết miaz bez tuz, mayz tzụ an puấn phai bez phuz hayz nhủng đia. Ỳ hít hayz chà tình tồng mài bến khzia, cunz khzinhz miền kez, piên zỉa bến lỉu bez mài khzia tải, khzia tắc-tơ tháo xiêu mải, mayz tzụ tò mình hây mải”

          Khúng hòng chiệp nhnáng đảng, Nà Nguộc bez ziệt ziêm coz pliến tẩy cô, chổm khâuz hải ziêm Cao Kỳ xia. Tzèng láng mài 60 huaz bez puẩn khzăm huaz chổm. Chào tầu, mình tài khzâuz, lình tzuống blìeo mayz mài pờ tziếi, ziềm lảm tzấu nhản lố lái nải cáo nhản ziêm thóng blièo mhâyz mayz kènh tzụa hả khâuz, mayz ziám congz tháo pun tòn chuôiz mình tộ sâu, mayz ziám hnăm tháo tzấu coz nom plieoz hô duổi, lống vuônz. Đảng coz nhnáng 2000, múa tỏi ìu miền ziêm Nà Nguộc hả tzuống piều mơ vèng- nhủng đéng họp kếu đào thâuz lùng tzẳng ziêm nayz, mayz khziếm công khzá mảng cấu nhây bez vuổn pun xiêu duấn xiều xềnh hang, ưz quân chào tầu mình tài khâuz lái nải piều mơ mải mayz tuz pờ tzía, khzàm làn miền cói   quảng piều mơ suiz quyaz tzuống cờ mẹ, tzuống tộp. Cú Phạm Thị Phượng, miền màn ziêm Nà Nguộc phàn cháng; nải thóng, vuổn mài khzàm chà tình mayz tzá cói vỉnh piều mơ, vuổi nìn bua khờ phiz công khzá tzuống, puẩn vuổi piều mơ mải tuz chá… Kếu pongz chiệp nhnáng táo duấn nayz, hít chào tầu mình tài biển, piều mơ vèng mải tuz chá hang díp hòng chiệp dủn tói kếu coz nhủng cành tzuống khờ lểnh.

          “Đảng nayz láng mayz hiuz tzuống hayz nhủng, khúng tzuống cờ mẹ, blièo kếu pháo kềm vết đòi, ló sâm, tzùng mấu duấn mải hnăng. Tống lái mài tzùng piều mơ, nayz láng đuông mình pháo. Tzùng keo, mỡ tồng khăm ưz quân dênhz bez piều mơ, mài khzàm chà tình xiêu tuz 30-40 tấn piêuz”

          Mài hít, chá piều mơ vèng tuz coz làn sành chêz mái ziêm vỉnh bez 12.000-13.000 nhàn/chan tò duấn nhuồn xiêu hòng pez tzỉu nhàn pun coz chà tình. Kếu piều mơ vèng đuông cunz hnoi tò duấn sấy tzẳng seng pun múa tỏi miền màn ziêm Nà Nguộc, múa tỏi mài nhàn tzìn pun tòn chuôiz mình tộ sâu, mái tuz khzàm nhủng kuaz hiện đại.

          Nhạc nền Dao vui vẻ

          Cơ hên hòng chiệp ha tzùng piều mơ hả pun xiêu piêuz, múa tỏi ìu miền ziêm Nà Nguộc tồng mài hòng pez ha kềm keo, mẩy mở. Nayz bez múa tỏi miền màn nhây nhủng kuaz xiêu, vuổi ziệt dủn xiêu tồng tzụ 5-7 nhnáng, xiêu duấn 60-70 tzỉu nhàn/ha. Cờ hên nải, tấy paz huaz anhz púng tamz tzuống thim sung tồng tò duấn nhuồn xiêu hang. Ông Đặng Phúc Dương, ziêm Nà Nguộc congz:

          “Hít khzố duấn tỉnh canh, tỉnh chê ziêm nayz bez mayz mài hayz nhủng, ỳ hít bez hả coiz thiuz khzăm, mài huaz bez tzuống piều mơ, mài huaz bez tzuống keo, mẩy mở, mài huaz bez tzuống sung. Tói kếu đảng nayz bez pút tzòi khzăm, tốn hnáng nhản bez mài nayz mài vuaz nhản bez mayz hnăng đảng nayz kzhúng nhản lai”

          Ziết bez tzùng piều mơ vèng tò duấn chá tzìn nhnàng khzun hang nhây bez miền màn ziêm Nà Nguộc tồng mayz kènh dào tuz lỉu, vuổi chá piều mơ zỉa aiz, tấy paz tzùng hả cố, piêuz phái lái nải múa tỏi hả chà đảng hộ sành ấy tzấu đao, ló hiuz thim chaoz an puấn, mảng cấu, cấu tháo coz mẫu hòng húa kếu húng tháo tấu pến pliến tẩy tzấu khzuất hòng húa chuyên canh.

          Ziêm ziệt láng tẩy hcổm, Nà Nguộc ỳ hnoi hả pến láng pút tzòi, lái miền màn hiuz tziểu pịa đào thâuz liều coiz thiuz cành tzuống can húng chuyên canh. Coz nom plieoz khzàm láng, máu tỏi ìu miền nhây sấy tzẳng ziêm nayz tồng hả mình pháo tzấu pút tzòi ziêm tzính càn nhây tẩy pung./.

Pẹ mìu miền  tzấu diều diẻo ziêm Mường Hoa puz chiênz cồng pâu còn diều

  20 nháng nayz, nom khzong đát đia hả tuz tỏ Tẩn Thị Si ziêm Hoà Sử Pán 1 láng, Mường Hoa xía, thị xã Sa Pa, Lào Cai xanhz lổng hòng hoi. Máy tan đát đia lùn lui hấu pun chà tình, bez náy tìu công anhz thính tỏ Si tzỏn tuz 3-4 tzỉu nhàn/há láy mải đia thống thống. Tỏ Si pun hiuz:

          “Đảng nayz khúng đát đia lùn lui hấu pun gố, pun cù ngoá. Ziêm nháng 2018 tày tzấu cào thamz liều mải. Thống thống, líu lùn chùn lui, bez anhz lùn pẹ mìu miền nhây chùn mải, mải tzản tuz miền mái thamz”.

          Can cú Giàng Thị Chảy- ziệt làn nhiếu miền ziêm Mường Hoa, xịa ton pẹ mìu miền 14-15 háng hả hiuz kez thìa đổ duốn đát đia, nhủm gzàm, thống thống, lùn chùn lùn lui. Ziêm phì đảng tháo ỳ tzản vuổnhanzg nảy, háy nhủng bua nhây ziềm lắm bez tzụ tzangz chiênz.

          “Đảng nayz pảnh vuôn phanz, khez miền máy tháo, ưz quânz nhàng tào tháo nayz hít khez tháo Mường Hoa cào thamz. Zia bua búa tỏi tzụ tzangz chiênz  bua nhây cồng pâu, nayz bez ziềm lắm ziêm lồ hoi tày, ỳ tzản liều iu khez miền cô phát tháo”.

          Chuổng kếu tzuống thìa đổ đát đia, ỳ tzản Mường Hoa vuổn mày hòng tziệp huaz miền  taz hiaz mải. Dụ  càn taz tày bez dụ cào chiêm, dụ lảy mải pun láng miền bez anhz tuz khez miền mái thamz. Ông Châu A Gả ziêm Mường Hoa pun hiuz:

          “Zia taz dụ tuz 30 nháng nhạ, náy tìu cồng pâu khzâuz, công hiaz ưz quânz ông te tzùn tày bua tzụ tzangz chiênz, zia tồng tzùn pun ton tzấu liều lào tấy nayz tìu cồng pâu vuổn mày. Ỳ tzản taz dụ mải tuz nhàn tzìn”.

          Ỳ tzản Mường Hoa mày pongz 70  nom homstay. Dênhz bez pẹ mìu miền nhây, ưz quânz ziệt nom homstay càn mày ziệt nhủng duổi. Phún ziêm hít Việt Nam phàn tzíp khez, khez nhỉa kuaz hả tháo Mường Hoa diẻo. Ông Giàng A Chu, Phó Chủ tịch UBMM Mường Hoa xía pun hiuz:

          “Zia bua đuông tzùn búa pun múa tỏi phàn tzỏ pieoz tzíp khez tháo puối, tzangz chiênz coz tìu ziềm lắm vuồn hoá liều khez miền nhúa kếu nhỉa kuaz tháo diều diẻo, loz hiuz pẹ mìu miền nhây ziềm lắm, thính tẩy pung nhây nhàng thun tziều tình, phát hiéng”.

          Diều diẻo tháo láng khez miền tuz ừ tzinh puột coz tìu cồng pâu khù mảng. Nảy tấy thính pun khez miền cào ói tháo Mường Hoa./.

Vuốn vièng ngùng úi chủn

1. Kênz vièng ngùng úi chủn

Vièng ngùng lai tuz miền màn úi chủn tham zhảy tói kếu tẩy pung nhây vièng ngùng puônz, vièng ngùng lai hô xiếp; vièng ngùng câuz xin cào hô vièng ngùng nhấy. Vièng ngùng cố cào khzâuz úi chủn, láy nảy mái vièng ngùng chẻ úi cào hẩy.

Vièng ngùng chẻ úi 60-90 hoi bez pến mải, hiaz 500-800 chan. Đảng hít úi chủn vièng ngùng bez tzụ tổ líu vièng ngùng tamz.

2.Úi vièng ngùng

Ói vièng ngùng hô xiếp bez tzụ mài cáo miaz: mía dáp muổn, ốp sui hangz càm tzía tza, tộp pẩu tza, coz nhủng piêuz đốp, ốp sui úi vièng ngùng.

Úi thim coz nhủng tộp biaz, mlầy biaz pun vièng ngùng.

3.Cấu vièng ngùng

Lẩu tzụ mày vuôm dểnh pun vièng ngùng hốp. Mayz mày vuôm bez vièng ngùng máy hô xiếp.

Làn vuốn tzụ địp diéo, 1 tào vièng ngùng làn quyangz 4-5 thiz. Hòng hoi lẩu phiếu dểnh làn, dáo tzồ úi, định kì tổ uiz, 2 tuần 1 dủn.

Diếp cáo đia bùng tangz pảnh vuôn, vièng ngùng chủn duổi bez mải./.