Chàn Thái miền nhây Lả Xòe-  bez tzùn duấn sấy tzẳng

          Nghệ nhiều zói Lò Văn Biến, pongz 90 nhnáng, ziêm Cang Nà xía, Phường Trung Tâm, thị xã Nghĩa Lộ, Yên Bái sanhz hả liều ziệt sấy miền pun tìu sỉ ló hiuz, phàn tzấu 6 điệu lả xòe, tuz mảng bez còn nhuồn coz bài lả xòe khờ lểnh. Ông Biến pun hiuz, coz bài lả xòe hả can múa tỏi Chàn Thái miền quyaz khzàm tỏi nayz tháo ỳ tzản.

          Ziêm sầu tẩu vuổn mài, Chàn Thái miền hít tháo Mường Lò, nhnàng khzun còn ziều bez tzấu cành tzuống, tzèng ziêm coz láng tẩy tẩy ziêm cờ hên suông, đài. Ziêm sấy tzẳng puz tziênz kếu phát héng, chàn Thái miền lẩu tiaz khâuz tzấu nhản,  mình quyaz coz tìu khâuz, múa tỏi, lềm miền cố,miền chẳng miền xiaz  anhz chuổng tỏi nanz pủa dẻo ziêm cờ hên tầu dảo. Nayz tìu sỉ tzấu mình tzấu tài khzàm dủn, màn mản pến lả xòe. Vuổi hnăng nải muống tài congz, coz bài xòe tzính bez tzùn duấn  coz tìu sitấu nhản kếu tzùn duấn phính chàn Thái miền nhây vuồn hóa:

          “Là xòe bez lềm miền cố, miền lún tồng chuổng lả tuz. Lả xòe laz xì phì pèh, lái nải ziêm coz dủn  tzấu vủi phai bez tzấu khzình cha, mừng sèng plieoz chàn Thái miền tồng lả xòe, mayz lả xòe bez mayz guyền hnâyz”.

          Nghệ nhiền Điêu Thị Siêng, ziêm Nghĩa An xía, Thị xã Nghĩa Lộ Yên Bái sanhz pun hiuz; Chàn Thái miền lẩu hnăm, “mayz lả xòe bez mayz guyền hnâyz, mayz lả xòe blièo mayz lổng, mayz lả xòe hầu xanh xịa ton mayz pến tói”… Tzính vuổi hnăng nải ziêm hayz dủn vủi, vòng xòe anhz tuz khoi quangz. Cào thim hò nò tồm tzuống, coz nhủng công tzấu cào biển. Kếu nhniêuz hnăm nải, coz bài Xòe hayz tzản tồng mài ziêm sấy tzẳng, kếu lẩu mài ziêm coz dủn lẩy họp tồm tzuống. Can cú Siêng, Chàn Thái miền nhây lả xòe mài khzàm bài lềm : Khắm khen (bez nanz puaz); Nhôm khăn ( tzoi khăn), Đổn hppn (ziệt lám huất ziệt lám mình), Phá xí, Khăn Khăn mơi lảu (pầu khzăn  muổn tiuz) kếu Ỏm lọm tốp mư (mình vòng chùn boz pùa tzangz)… Hít tzấu coz bài Xòe nayz bez coz làn xịa ton chàn Thái miền tzụ tò can lui hấu còn ziều lềm : chùn, lùi cóm, khăn piêu.

          “Coz bài lả xòe bez lái ông te, coz làn cú làn mả tzùn tài, nải bez nhủng kuaz cuối tói kếu ziểm miền lún. Lả xòe hnăng nhản hnáng hốp vuôm hòng hnoi”

          Tẩy pung Mường So đảng nayz (lềm coz xía Bả Lang, Khổng Lào kếu Mường So, Phong Thổ guyển, Lai Châu sanhz) tồng tuz hiuz tháo bez nom tóng mài coz bài lả xòe ziêm lồ hnoi. Can ông Nông Văn Nảo, nghệ nhiền ziêm Mường So, Chàn Thái nhây lả xòe tuz hiuz tháo kếu 36 bài,  nhây bez khù mảng hải bez lả xòe dẻo khzun: lả xòe lạp, lả xòe khăn, lả xòe quạt, lả xòe nhạc, lả xòe chùn.

          “Đảng nayz lỏ xòe tồng  laz xì hẩy hnăng, mayz can hayz quy trình, pùa tzáo tồng tzấu hnăng nải hnăng, nhây bez màn màn miền màn hả tzấu pến khzàm bài lả xòe. Lả xòe bez hayz làn tồng lả tuz,  lái nải bez bua ưu tỏi lả xòe, gang nải ưu tuz khzàm làn miền chuổng lả xòe”

         Ziêm Điện Biên sanhz, ziêm coz dủn lẩy Xên láng, Xên mường kếu khzàm lẩy họp còn ziều tồng hnăng coz dủn vủi hô, phái tồng lả xòe kếu khzàm tìu chaoz hnăng: lả xòe chùn, lả xòe khăn, lả xòe quạt. Hít lả xòe lẩy boz tính tẩu, phàn tị, khèn bè, lò dố, pí pặm bẳng bu , mak hính… Coz nhủng lò dố, phàn tị bui chuổng kếu làn xịa ton nhây xà tích bui laz xì khù muống. Cú Lò Thị Ơn, xiêm Noong Hẹt xía, Điện Biên guyển, Điện Biên sanhz pun hiuz:

          “Lả xòe mài ziêm coz dủn lẩy dờ hấy. Chàn Thái miền zia bua tzùn coz bài lả xòe ziêm lào tỏi tháo ỳ tzản vuổn hnăng nải. Coz bài lả xòe tồng mayz coiz thiuz”

          Ziêm nhnáng 2016, Yên Bái sanhz kếu coz sanhz Điện Biên, Sơn La, Lai Châu hả plúi họp lống kếu Bộ vuồn hóa, thể thao kếu ziều mảng, Bộ Ngoại giao kếu coz bộ nghành penh tháo tzấu sầu tầu “Chàn Thái miền nhây lả xòe Nghệ thuật” liều tzình pháo UNESCO tò pịa sầu tầu di sản vuồn hóa phi vật thể nhân loại. Hnoi 15/12/2021, ziêm dủn họp Ủy ban Liên Chính phâuz Công ước 2003 xiêuz mảng UNESCO nhây di sản vuồn hóa phi vật thể dủn 16 tuz tzấu ziêm Thủ đô Paris ( Cộng hòa Pháp), di sản Chàn Thái miền nhây lả xòe Nghệ thuật ziêm Việt Nam hả tuz UNESCO  phiaz pịa sầu tầu Di sản vuồn hóa phi vật thể nhân loại./.

Tẩy hang Mộc Châu phấy cuối pièng piêuz

Tào tông cuối, tẩy hang Mộc Châu anhz pịa thóng càm tzaiz cam, piều hồng đang. Cóm coz dông đẩy, coz nom cờ tzông tháo coz vỉnh  bez mài khzàm làn miền kez; coz dủn khzia tho piêuz zỉa tẩy aiz ziêm coz tìu chào tầu…

          Tzuống nhủng càm tzaiz khzú, ông Hà Văn Chiến ziêm tiểu khu 68, thị trấn Nông trừơng Mộc Châu nhây vỉnh cunz hnoi cunz cào  guyền hnâyz. Coz nom càm tzaiz piêuz cam khzú mayz mài nghim, đốp pịa, đang…​

          Ông Hà Văn Chiến congz, chà tình mài quyaz đảng 700 con càm tzaiz, ziêm nải mài quyaz đảng 400 tzùng hả pun xiêu piêuz. Họp đao, họp kếu lùng tzẳng, chuổng kếu plúi họp coz quy trình, kỹ thuật mảng cấu can tiêu chuẩn VietGAP, càm tzaiz phát héng lống, pun xiều xềnh hang; nayz nhủng càm tzaiz mải khzuất hây tzẳng tz múa tỏi ói mái, kếu tuz mải ziêm khzàm sanhz, tồm plấu ziêm tzèng kuaz:

          “Nhnáng 2021, hít mái càm tzaiz nhỉa kuaz  (úc) duấn nhản, mảng puột khzú lái nải zia liều nghim  tzuống. Gang 2 nhnáng, đéng pun xiêu piêuz, hít nhản hái khzú, lái nải ziêm 4 tzùng càm tzaiz đảng hải, zia nhây chà tình tzuống thim, tháo ỳ tzản bez quyaz đảng 700 tzùng. Zia tzuống càm tzaiz tzọp kế tzuống tzà mayz tzụ tzấu miaz, càm tzaiz anhz hô xiếp. Nhnáng 2021 xiều xềnh tuz quayz đảng 10 tấn, ỳ nhnáng ponzg 15 tấn. Chá mải ziêm 50-60.000 nhàn/chan”.

          Mộc Châu nayz thóng tồng ưu tuz khzé tháo vuổi piều hồng tzụa, kếu khzàm nhủng piều hồng khzú. Piều hồng hả nít kếu múa tỏi miền màn nhây sấy tzẳng hòng chiệp nhnáng nayz, mayz tan tuz tzuống liều kez mải, phai bez tzấu gai… ỳ hít, coz vỉnh piều hồng kít, mayz mài nòm, vèng cóm vỉnh hả pến nom tóng ưu tuz khzàm làn miền tháo dẻo.

          Tỏ Nguyễn Thị Huệ, tziêuz ziệt vỉnh piều hồng ziêm thị trấn Nông trường MộcC hâu congz:

          “Hít zia nhây chà tình tzuống vỉnh piều hồng  pun khzé tháo dẻo, puột khzé tháo khzăm bez laz xì ói, nhuồn xiêu kếu kez mải tồng hang pháo”.

​          Mayz tan vỉnh càm tzaiz, vỉnh piều hồng kít piêuz, tẩy hang Mộc Châu anhz ưu tuz khzàm làn khzé vuổi phấy cuối pèng goi, piêuz tzụa. Hnăng conzg khzun cuối tháo, tẩy pung nayz anhz goi piều hleng, piều chào pèng, chuổng kếu coz nom piều dâu tzụa xiz bez hít pịa hạ cuối bez coz nom cờ tzong tzuống tzà menh lống chuổng kếu piều bơ , piều hleng tzụa khzú. Lỉu bez tháo khziêu cuối, tẩy hang blièo anhz tzụa vèng, kếu coz dông lài menh pièng goi pẹ.

          Ông Nguyễn Thế Truyền, khzé ziều mảng ziêm tồm plấu Hồ Chí Minh congz:

          “Tài ziết dủn zia tháo Mộc Châu (Sơn La) zia laz xì ói nayz tẩy pung vuổi tẩy pung laz xì duổi. Ỳ hnoi zia tuz tham quan tài ziết dủn ziêm vỉnh piều hồng, ,vỉnh piều hồng nayz tzấu pun zia cháng tháo Châu Âu. Zia laz xì ói kếu nhniêuz hnăm anhz phàn tháo Sơn La tài nhể dủn”.

          Ziêm coz nhnáng quyaz, guyển tẩy hang Mộc Châu hả cấu tháo khzấy liệp thương hiệu pun coz nhủng cành tzuống húa; pến khzàm mô hình tzấu cành tzuống plúi họp ziều mảng; chuổng nải, tzấu coz tìu sỉ hnăng: vủi tzà Mộc Châu, hoa hậu vèng ngùng, hnoi vủi kez piêuz…​

          Ziết bez kếu pongz 10.300 ha đéng nhản piêuz, Mộc Châu đuông khzấy liệp pliến tẩy chuyên canh đéng nhản piêuz ây can công nghệ hang can húng lìn kít tzấu nhản, mái mải, tzấy pến, Khzàm HTX, doanh nghiệp púng nhàn con tzấu dây chuyền tzấy pén coz nhủng hòng húa hnăng: Piều hleng tzấu gai, piều hồng tzấu gai, tiuz mơ, siro dâu tây, mứt dâu tây,tzà càm tzaiz.

          Cú Nguyễn Thị Hường, phó trưởng phòng Nông Nghiệp kếu phát triển nông thông Mộc Châu guyển pun hiuz:

          “Mộc Châu nhây sành ấy bez phát héng cành tzuống kếu ziều mảng. Vuổi hnăng nải, búa coz HTX, doanh nghiệp tzấu coz nom khzáng, khzấy liệp coz mô hình ziều mảg, khzấy liệp thương hiệu, cáp puẩn phát héng cành tzuống lống vuônz, anhz pầu hang chá tzìn tzấu nhản pun miền màn, anhz tò duấn coz pến piêuz hòng húa chất lượng hang pun miền màn kếu ưu tuz khzé ziều mảng”.

          Lái tuz lùng tzẳng hẩu chá chuổng kếu múa tỏi miền màn tiaz khzâuz lái nải hả pun xiêu  piêuz khzú kếu pến coz nhủng hòng húa ziều mảng; cáp puẩn tzấu duổi thim tẩy pung tzấu cành tzuống, ziều mảng kếu ziêm tẩy hang Mộc Châu càn congz tồng hnăng ziêm phai paz chuổng congz./.