Pháo cao xạ ziêm chiến dịch Điện Biên Phâuz tzấu panh Pháp kềnh càm día

Ziêm chiến dịch Điện Biên phâuz (1954) cờ hên tẩy 9 trung đoàn, 1 trung đoàn sơn pháo 75mm, 2 tiểu đoàn lựu pháo 105 mmkếu 4 đại dội thống cói 120mm, quân đội Việt Nam anhz mày 1 trung đoàn pháo cao xạ 37mm, 24 pánh pháo lọ tzụ Trung đoàn pháo cao xạ 376. Thôz liệp tzièng bez trung đoàn hả pịa boz tzạ ziêm Điện Biên Phâuz, boz vải tzạ Pháp nhây tóng tình zàng đái, tzấu pun Pháp nhây zàng đái máy mày tóng tình gzỉa. ziêm hoi 27/3/1954, zàng đái pành Mường Thanh hả vải líu máy mày háy nom zàng đái  gzỉa tuz nayz. 56 hòi muốn boz Pháp, trung đoàn pháo cao xạ 376 hả puônz đót 52 nom zàng đái, puônz vải 117 nom tzấu tzạ Pháp kềnh càm zía.

Cháng tháo dủn puônz zàng đái, cựu chiến binh Phạm Đức Cư, Tiểu đoàn 394, trung đoàn pháo cao xạ 367 pun hiuz : hoi 14.3.1954, tiểu đoàn 394 tho pháo ziêm Nà Nhạ quýa cờ tzong Tha Phu Sông hangz 1.150 thiz tói kếu khoiz, khang chaoz đoá 12 tổng, chía chúi. Gangnảy hít tho pháo  quay thàm plếin lình ziêm coz láng Na Hy, Na Tâu, láng Tâu, láng Mển- nít phát cờ tzong độc Lập bez pính ziêm nayz, nảy hít Pháp vuổn máy cành púng bom gzỉa. Nayz tồng bez  dủn gang hảy ziêm 3 dủn tho pháo gang 2 dủn tho pịa líu anhz tho thuất can pùng húng boz tháo háy hình tháo nayzr.

“Zàng đái pịa tháo nayz puột đái hang bez máy cành puônz, hangz congz ztạ đái zù gzỉa phai ebz púng bom tồng máy tzụ bua. Hangz congz đái gzỉa ayz pongz 2 thin thiz, 1.500 thiz bez zia bua puônz tzụ. 56 hòi muốn zia bua nhây tzièng trung đoàn puônz đót 52 nom zàng đái, puônz vải 117 nom”. Nảy bez CCB Phạm Đức Cư nhây vả.

Can sành ấy boz tháo háy hình tháo nayz bez Bộ chỉ huy chiến dịch pun thuất , bộ đội lánh tuz lệnh tho pháo pịa tóng hả tuz kênz tziéng, ưz quânz 2 dủn tho bez kềnh khzâuz, máy cành conzg tháo tzạ loz  chaoz puônz bua. Hoi 25/1/1954 nảy muốn, bua nhây pháo hả tuz tho pịa nít phát tóng panh Pháp tình. Ưz quânz nayz hít bua hiuz Pháp tồng hả piên cáo bom, chà xỉ boz bua. Láy nảy bua tzụ thiuz chaoz boz xiếp, hình xiếp quýa boz tháo háy hình tháo nảy. Tzính nảy dủn tho pháo thuất, chếin sỹ pháo binh Tô Vĩnh Diện hả  lổng càn nhây xin pịa tangz pháo, máy pun tzùng gzỉa chía Chuối.

Ziên nảy hít công binh, bộ binh khoi chaoz bez  bez bộ đội pháo binh bez pịa tzấu pành tào, trung đoàn 367 hả kênz tóng hang 630 tzấu tóng chỉ huy. Nayz bez nom cờ tzong nít phát kếu cờ tzong 383, gez cụm cứ điểm  Him Lam pongz 3 tổng chaoz. Xâuz náy nom cờ tzong bez mảng tuz líu Điện Biên Phâuz, bua nhây pháo cao xạ hả puônz pịa Pháp nhây tóng. Hoi  14.4.1954 nảy đom, đại dội 815 hả puônz đót tày ziết nom zàng đái. 5 hoi lìn tạp gang nảy, trung đoàn 367 hả puônz đót 14 nom zàng đái, puônz vải 25 nom. Líu chiến dịch bua nhây bộ đội phòng không hả puônz đót 62 nom zàng đái, puônz vải 117 nom. Cựu chiến binh Nguyễn Hữu Chấp, đội trưởng cối 82 ly, đại đội 290, tiểu đoàn 166, trung đoàn 209, sư đoàn 312 pun hiuz:

“đảng nảy Pháp máy cành hiuz bua nhây quân đội mày pháo cao xạ, nìn bua pun zàng đái đái tzièng quàn, 1 quàn đái 3 nom, 9 nom, cunz náy quàn đái tháo púng bom líu anhz pẹ quàn tháo. Gang nảy bua nhây pháo puônz lìn tạp nìn bua hiuz líu xính càm día, máy damz tamz hô hanzg đảng nảy. Nảy hít pháo cao xạ hả thính bua boz pun pháp càm día”.

66 nháng quýa, ưz quânz coz tìu câuz duốn pháo cao xạ- tzấu pun Pháp càm día hả tuz tzùn pun thàm ziểm miền lún ỳ tzản hoi. Di tích chaoz tho pháo pịa pành tào ziêm Nà Nhạn xía, Điện biên guyển ỳ tzản pến tóng diều diẻo pun tzuống miền tháo nayz loz hiuz duốn bua ông te nhây công nháng háy boz tzạ tuz Đảng, pez Hồ tò con bez bua hả boz hình, tzủn tuz tzạ Pháp duốn kuaz./.

  Quảng goi coz tìu nhniêuz mun, Noong Nhai mình pháo phát héng

          Ghez pờ đống tồm plấu Điện Biên Phâuz pongz 5 tổng chaoz can tìu tồm chaoz 279 duấn cạp gến lùng điaz Tây Trang, ziêm Noong Nhai láng (Thanh Xương xía, Điện Biên guyển) vuổn tuz hiuz tháo beztaaye pung mài khzàm làn miền quảng mẻnh. Ziêm Chiến dịch Điện Biên phâuz, hnoi 25/4/1945, ziêm nayz, penh Pháp hả pun giàng đái (phây khzia) tzoi bom Napan zía tzấu tải hòng pez làn miền. Dủn tzoi bom bez anhz cào phún tỉnh penh dếm kuaz hả xuôi miền màn Noong Nhai nhây nhniêuz hnăm kuaz, hả ló coz tìu chaoz tò mhầy làng pun penh bộ đội đuông húng duấn chez púng Mường Thanh.

          Quyaz đảng 60 nhnáng, tóng phàn cháng dủn tái tải khzàm làn miền ziêm Noong Nhai vuổn ziêm tìu tồm chaoz 279- tìu chaoz mình quyaz kuaz hầu chế Lào. Nom tượng làn nhiểu miền chàn Thái pủa hóp tào cù ngỏa hả tải vuổi penh dếm kuaz tzoi bom, phún tỉnh làn nhiểu miền nhây mun lỉu chaoz, nhây bez  vuổn sâuz tzạ mình pháo. Ông Lò Văn Hặc, 80 nhnnág, ziêm Noong Nhai láng, bez ziệt ziêm coz làn laz xì xiểu ziêm dủn tzoi bom:

          “ Nải hít zia bua đuông bez khzình nin 14-15 nhnáng đuông dẻo kếu tỏi, zia bua đuông thíu pịa đui tzàng, ziệt tàng bez puột giẹp giẹp, plieo ziêm cờ hên bez tzịa lỉu, khzuất siếu nui nui. Hít penh dếm kuaz tzoi bom puột miền tải pờ lạ khzăm, tài gang hnoi chuz tho xây cóm pung, plốp tồng mayz lỉu, laz xì nhniêuz mun”.

          Mayz kènh mài hayz tzản lờ khzú tuz coz tìu nhniêuz mun lái penh Pháp tzấu khzuất nhây bez lềm lỉu múa tỏi miề màn ziêm Noong Nhai dếnh mài chuổng nhniêuz hnăm bez quảng goi coz tìu nhniêuz mun, liều mình pháo, phàn khzấy liệp sấy tzẳng. Ông Lò Văn Hặc congz: Ngay gang hít chez púng, miền màn ziêm Noong Nhai láng hả chuổng nhniêuz, chuổng khzá khzấy liệp tẩy pung. Ziết bez sấy tzẳng chổm khâuz, mayz cáo nhản cáo tzú, nhây bez múa tỏi láng tzông pong thính tỏi, thính tỏi tzấu plieoz, phát héng nhnàng khzun, vuồn hóa, vằn mềnh… liều  tháo ỳ hnoi, sấy tzẳng òn lọ, hồng phuz:

          “Ỳ hít hả chez púng puột khzàm tìu coiz thiuz seng, ngay ziêm zia nhây láng hayz làn tồng tzấu plieoz duổi, chào tầu bez plièo kuaz kếu miền chuổng tzấu dểnh duổi, laz xì guyền hnâyz. Đào kuaz tuz hnăng ỳ tzản hnoi zia gzíao búa tòn chuôiz tzấu hnăng hái xiêuz vuoonz tuz còn ziều, hò nò phính miền”

           Thanh Xương xía ỳ tzản mài quyaz đảng 2.000 huaz, kếu pongz 8.000 làn miền, tấy huaz chổm khúng anhz mài cờ điaz 3%. Ông Nguyễn Văn Toàn, bí thư Đảng ủy Thanh Xương xía, Điện Biên guyển, Điện Biên sanhz pun hiuz: tziểu pịa nom khzáng tìu tồm chaoz 279 mình quyaz, khzàm huaz miền màn ziêm xía  hả púng nhàn con tzấu sành ấy, mái mải, lái nải nhuồn xiêu hòng bỉa tuz pầu pháo. Ziết bez gang khzàm nhnáng khzấy liệp láng tẩy seng, lái púng nhàn con tzẩy chaoz, lái nải múa tỏi miền màn nhây sấy tzẳng mài khzàm tìu coiz thiuz. Nhuồn xiêu pènh pun ziệt làn miền ziêm xia stuz quyaz đảng 17 tzỉu nhàn/làn/nhnáng:

          “Ziêm lào tỏi tháo ỳ tzản, còn ziều hò nò coz phính miền ziêm tẩy tào bez hả tuz tzấu lống. Coz phính miền bez chuổng pong thính tỏi, chuổng khzấy liệp kếu phát héng nhnàng khzun. Lái nải nayz hít múa tỏi miền màn nhây sấy tzẳng tồng pút tzòi mình pháo”

          Ziêm tẩy pung puồng khzàm tìu hỏi lái dành dếm, Noong Nhai láng càn congz kếu Thanh Xương xía chuổng congz ỳ tzản hả mài khzàm tìu coiz thiuz. Tháo Thanh Xương ỳ hnoi ziêm tìu tồm chaoz 279, ziêm cờ hên bez tổng lình Mường Thanh menh lống, , y pung bez đô thị Bom La đuông hòng hnoi phát héng coiz thiuz seng. Kếu tìu sỉ hò nò, múa tỏi coz phính miền tzộ ziêm nayz mình pháo phát héng nhnàng khzun./.