Tây Nguyên miền nhây ống tiuz

“Tây Nguyên miền mayz mài kuaz thamz, quối hải bez lò, ống tiuz, tào viàng sùi ngùng, mayz mài pliaoz thzàm khang, ô tô, máy vi tính”.

Nải bez Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang, Phó giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam nhây vả. Can Tiến sĩ Quang, tiuz tzụ mài ziêm phính miền tzộ Tây Nguyên nhây sấy tzảng.

Lái nải liều tzấu tuz nom ống duổi, tiuz khuz, đảng nayz múa tỏi tzụ tzấu thzàm bỉa ziêm hít kênz nia, tháo hít ôpá tiuz, líu bez tzang tiuz. Lềm líu coz bỉa tzụ tzấu lống bez ống tiuz xính đang, hốp xính khuz.

Can ông Đinh Ply ziêm Kbang guyển (Gia Lai xanhz), đảng vuaz ống tiuz tuz múa tỏi phính miền tzộ ziêm Tây Nguyên tzấu thuất thamz. Chuổng kếu ống, nìn bua xê tzấu coz nhủng thzeng phụ sú sấy tzảng hòng hoi. Ưz quânz, ống vuổn tuz múa tỏi tzấu thamz hải vuổi panh tháo tzấu coz nom vủi:

“Đảng vuaz zia nhây te ma, pliaoz nhúa miền tồng tzấu ống, zia bez mayz cành tzấu. Nìn bua tzấu ống líu bez tzang tiuz. Coz nom thzeng tzâuz háng tồng tzấu”.

Liều tzang tuz tiuz khuz bez nhuồn vuôm kềnh khziếm. Tồng hangz nải, tzấu tuz 1 nom ống duổi, múa tỏi Tây Nguyên kềnh cấu tháo coz nhủng liều tzấu ống. Ông Đinh Ply pun hiuz:

“Lồ hoi ói tzấu tuz ống bez tzụ kênz nia liều tzấu, mayz tzấy nia ziêm hayz nom tóng tồng tzấu tuz, tzụ kênz nhủng nia họp lấy. Tzấu tziáng bez tồng can ziềm lám, tò mình xíp miênz”.

Tồng ấy kếu nải tìu, Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang congz, mayz tzấy nia tzoz ziêm hái tài tồng tzấu tuz ống, bez tzụ kênz nia ziêm coz tìu suông đôz, tò duốn plui pongz 2 tuần. Gang nải tzuaz nia nghẻnh, tò mình boz muổn, lò lổng nia buônz tzọp kếu vuôm líu bez ốp tziàng tuần. Mài hangz nải xính tzấu tuz coz nom ống duổi, lống chiênz. Múa tỏi hamz ống cào duổi, cào hô bez tiuz an pịa ống cào đang khuz:

“Ống puaz pờ tzía lào, nayz nhủng nia tzoz ziêm hái bez tiuz xính khuz. Nìn bua congz nayz bez ống quối, tzụ tzấu lống bez tiuz cào đang khuz”.

Ỳ tzản, coz phính miền ziêm pliến tẩy zào liều kếu tỏi, mayz lẩu mài miền tzấu ống ziêm coz chà tình phính miền tzộ ziêm Tây Nguyên. Thiuz pịa nải bez nìn bua mình mượn coz chà tình khờ lểnh, mái ziêm hây duốn. Ông Đinh Ply pun hiuz:

“Lồ hoi nìn bua lổng nia tzấu ống, nìn bua puaz líu bez tzấu. Lái từng huaz nhây khzáng, nìn bua ói tzấu hô bez tzấu hô,  phái bez tzấu phái. Ỳ tzản mayz nảng mài miền tzấu, puổn thamz mình mái ziêm hây duốn”. 

Coz phính miền ziêm Tây Nguyên mài ziệt tìu chuổng bez hít mài miền quýa sấy, nìn bua tuz tò can ống quýa vuaz ménh pung. Nayz tuz mảng bez nhủng kuaz quối liều tangz coz tào miênz thziêuz./.

Mường Lò, tzùn gzáo chàn Thái miền nhây vuồn hoá

Họ tòng Tiểu học kếu THCS ziêm phường Pú Trạng, thị xã Nghĩa Lộ, 40% bez họ sanh chàn Thái miền. Cờ hên tộ lầy tzình tzính ziêm họ tòng, coz làn họ sanh anhz tuz hộ páo chàn Thái miền nhây dung ca, boz lò dố, tzấu ở diẻo. Họ tòng tồng liệp tzièng coz câu lạc bộ hangz: Câu lạc bộ boz lò dố, lạ xoè, tộ chàn Thái nhây dảng…quýa nảy thính họ sanh càn hiuz bua phính miền nhây ziềm lắm, vuồn hoá.  Phu Lò Thị Bảo Chi, tộ lớp 7B, họ tòng Tiểu học kếu THCS Lý Tự Trọng pun hiuz:

“Ziêm pieoz phunt ồng tuz ông cú, te ma búa congz chàn Thái vả, tháo họ tòng anhz tuz tộ chàn Thái dảng. Hộ dảng kềnh khzâuz, ưz quânz cunz hộ zia phun cunz hiuz thamz, phun kềnh ói hộ”.

Họ tòng Tiểu học kếu THCS Hoàng Văn Thụ (Thị xã Nghãi Lộ) mày 98% họ sanh phính miền tzộ, ziêm nảy phính chàn Thái  95%. Họ tòng hả pham cáp coz lầy tzình tẩy pung pịa coz môn tộ, tzùn gzáo pun họ sanh  hiuz chàn Thái miền nhây pièo lào, dung ca, lò dố, phàn tị, nhản hốp.. coz làn phìn sanh tuz playz công tzùn gzáo vuồn hoá  tồng thuất nhziếu loz hiuz thàm nhủng quýa sâu, báo liều tzùn tẩy pung nhây vuồn hoá pun họ sanh.

Phìn sanh Đặng Thị Hồng Ánh, Hiệu  trưởng họ tòng Tiểu học kếu THCS Hoàng Văn Thụ pun hizu: Họ tòng nhây CLB tộ chàn Thái miền nhây dảng bez 2 há sinh hoạt 2 dủn. Họ tòng playz công phìn sanh bez chàn Thái miền hiuz duốn vuồn hoá, vả congz, dảng phiaz liều tzùn gzáo pun họ sanh.

“Ziêm nháng 20219-2020, zia bua mày sành ấy gzáo chàn Thái miền nhây dảng, páo dung pun họ sanh hộ. Đảng hảy bez loz nghẹ nhiền Lò Tiên Dung thính phìn sanh, tồng hangz họ sanh hiuz chàn Thái miền  nhây dảng, kếu nghẹ nhiền Điêu Thị Siêng búa páo dung.  Gang hít phìn sanh kếu họ sanh tuz tập huấn bez zia bua anhz tzíp tzùn gzáo pun họ sanh ói tộ chàn Thái nhây dảng bez pun họ sanh đăng ký pịa coz CLB”.

Cú Lò Thị Tuyết Dung, Trưởng phòng Giáo dục - Đào tạo thị xã Nghĩa Lộ, Yên Bái xanhz pun hiuz: Nghìn nhiếu puz chiênz ziềm lắm vuồn hoá tuz tò pịa tzùn ziêm coz nom họ tòngâmỳ họ sanh phính miền tzộ thamz bez tzấu ziêm nháng 2019-2020. Tháo ỳ tzản vuổn tuz coz nom họ tòng tzấu, thính họ sanh cào hiuz puz chiênz bua nhây ziềm lắm, vuồn hoá hít xê tộ sâu ziêm họ tòng.

“Zia bua tồng tzùn búa họ sanh tzòng tzuz bua phính miền nhây lui hấu tháo họ tòng tộ sâu, tzấu duổi khuôn viên lớp. Liệp tzièng coz câu lạc bộ loz hiuz tẩy pung nhây vuồn hoá, ziêm nảy mày câu lạc bộ phàn tị, tộ chàn Thái dảng tuz tò pịa tzùn gzáo ziêm họ tòng nháng 2019-2020. Tzièng hổ tháo zia bua  tồng ói gzáo tzùn pẹ phính miền nhây vả congz, dảng phiaz pun họ sanh, tồng thính pun ngành gzáo pủi puz chiênz tuz tẩy pung nhây vuồn hoá”.

Puz chiênz ziềm lắm, vuồn hoá còn ziều ỳ tzản máy tan congz liều quảng nảy, bez hả tuz thị xã Nghĩa Lộ, Yên Bái xanhz tzấu can thàm tìu chaoz mày muz./.