Tzụ xiêuz mảng kếu phát hiáng tồm đia ziêm bua nhây tồm tzuống

Tzòng tzuz bez từng pliến tẩy, từng phính miền nhây tìu duổi vuồn hóa. Coz khaoiz tồm đia pun puột làn nhiếu miền nhây pùa tào ziêm tồm tzuống coz phính miền VN. Tồm đia mayz khúng mài ziêm sấy tzảng hòng hoi, bez nhủng kuaz liều mái mải, anhz bez nhủng tzụ mài ziêm coz lấy họp, tzấu xình cha.

Congz vả ziêm dủn thzàng làng “ Coz phính miền VN nhây tồm đia”, miền ló hiuz vuồn hóa Linh Nga Niê Kdăm phún tỉnh: Ỳ tzản múa tỏi coz phính miền chuổng congz nhây tồm đia đuông mảng tài puồng mất. Liều puz chiênz kếu phát hiáng tồm đia bez tzụ puz vuônz kếu phát hiáng đát tồm đia còn ziều ziêm tzính coz phính miền nhây tồm tzuống. Ói puz chiênz kếu phát hiáng vuồn hóa tồm đia bez mayz khúng cấu tháo záo chaoz đát tồm đia can lồ chaoz bez anhz tzụ mài xiàng chaoz tzấu. Chuổng nải tzụ chá mải họp lấy, tồm đia tzụ duổi:

“ Hangz congz tồm đia puồng mất, mất vuồn hóa tồm đia bez phính miền nhây vuồn hóa tồng mất can. Lái nải tzấu hangz hái liều puz chiênz, phát hiáng ziêm tồm tzuống bez tìu khziếm hải, gang nải xính tzùn pun hầu chế. Can zia bez mảng tài tzùn búa coz làn họ xanh tiểu học, THCS ziêm pliến tẩy phính miền tzộ 1 tuần mài 1 tháo 2 dủn tzuz bua phính miền nhây lui hấu mình tộ sâu. Tzùn búa coz chà tình 1 làn miền pến mài 1 ziểm lui hấu còn ziều, vuổi nải bez di sản vuồn hóa thấy huyên pun phính miền”.

Phó GS.TS Bùi Văn Sơn, Viện trưởng Viện Vuồn hóa nghệ thuật kuaz cha VN congz: Tồm đia bez nhủng đia tuz lổng púa đát pến, pun puột 1 phính miền nhây vuồn hóa. Quýa tzòng tzuz bez bua hiuz tuz hayz phính miền. Tồm đia mayz khúng bez tzòng tzuz, anzh bez coz nhủng kuaz khziếm ziêm hít tzấu sình cha, tzấu miênz. Nhây bez ỳ tzản lái khoa học kỹ thuật phát hiáng hả hỏi tháo miền màn nhây chaoz tziàng. Coz ziểm lui hấu hiện đại hả thiuz pun tòm đia. Coz làn nghẹ nhiền đát tồm đia tồng tzộ, ziểm miền lún mayz ói tzuz bua phính miền nhây lui hấu còn ziều. Đát tồm đia khziếm công khzaz thamz kếu mayz mài tóng mải, tzấu pun coz làn nghẹ nhiền tồng mayz ói đát tồm đia:

“ Kếu nải tìu hỏi bez tồm đia mảng tài puồng mất. Nayz tìu tzấu mất 1 puổn vuồn hóa còn ziều, mất phính miền nhây vuồn hóa. Lái nải tzụ ló hiuz, mài chaoz puz chienz kếu phát hiáng tồm đia liều puz chienz phính miền nhây vuồn hóa”.

Cú Tôn Thị Ngọc Hạnh – Phó Chủ tịch UBMM Đắc Nông xanhz pun hiuz, tài ziết dủn lấy họp vuồn hóa tồm đia VN tuz tzấu, nayz bez khzáng liều Đắc Nông xanhz tzùn xanhz nhây pháng tháo hầu chế ziêm nhúa kếu nhỉa kuaz. Nayz tồng bez dủn liều Đắc Nông xanhz mài coz tìu chaoz liều xiêuz mảng kếu phát hiáng coz phính miền ziêm xanhz nhây vuồn hóa tồm đia:

“ Zia bua hamz chiênz kếu coz dủn ló hiuz khoa học duốn coz phính miền nhây vuồn hóa cáo kếu tồm đia. Cáp kếu vuồn hóa phát hiáng, coz làn miền ló hiuz hả thính zia bua mài thàm thông phiến, thính pun zia bua mài coz tìu chaoz liều puz chiênz kếu phát hiáng vuồn hóa đát tồm đia. Ziết bez tói kếu Đắc Nông mài 40 phính miền, zia bua ói tzấu hangz hái liều puz chiênz coz phính miền nayz nhây vuồn hóa ziêm tziàng hổ tháo”.

Dủn thzàng làng “ coz phính miền VN nhây vuồn hóa đát tồm đia” tuz tzấu ziêm lấy họp vuồn hóa tồm đia VN dủn tài ziết anhz thim 1 dủn congz duốn tồm đia nhây tìu khziếm tói kếu sấy tzảng, chuổng nải anhz tzíp mài coz tìu chaoz liều puz chiênz kếu phát hiáng coz phính miền VN nhây vuồn hóa, tzùn pun hầu chế ziêm nhúa kếu nhỉa kuaz hiuz tháo./.

TTTN – Biên dịch

Nghệ nhiền Lò Văn Lả-   làn miền puz chiênz phính chàn Thái miền nhây vuồn hoá

Nhnáng 1959, gang hít tộ tziéng sâu ziêm họ tòng sư phạm tẩy hang Trung Ương, ông Lò Văn Lả tuz plaiz duấn tzấu sỉ ziêm họ tòng sư phạm tẩy hang phai paz gziáo chàn thái miền nhây vả kếu giảng phiaz pun phìn xanh ziêm tẩy aiz pháo gziáo sâu pun Sơn La. Gang nải ông tuz plaiz duấn tzấu sỉ ziêm Báo Phai paz, phiaz Chàn Thái miền nhây giảng, dịch in chàn thái nhây giảng liều tzùn gziáo tháo múa tỏi miền màn. Ziêm nải, ông cào mài thim khzáng liều ló hiuz, puồng kếu múa tỏi miền màn kếu hiuz thim duấn chàn Thái miền nhây vuồn hoá.

“ Đảng nayz mayz mài sầu tầu liều gziáo sâu, zia càn ló quyaz coz làn miền hiuz duấn bua phính miền nhây vuồn hoá, coz làn nghệ nhiều khzố dung phây, quyaz nải tuz ló hiuz quyaz chàn thái miền nhây coz tìu dung ca. Tài nhể bez zia bua plaiz mảng phính chàn Thái miền nhây coz nhủng sầu tầu vuồn hoá, zia cào hiuz đỏ duấn phính chàn Thái miền nhây vuồn hoá ziêm nải mình zia hnăm bez tzụ puz chiênz  phính chàn Thái miền nhây vuồn hoá, liều chàn Thái miền hiuz đỏ duấn lùng đaoz, ziềm lămz, ló hiuz coz tìu dung ca, thán duấn tẩy pung đào kuaz hnăng hái”

Nhnáng 2007, hít chàn tháo miền nhây giảng tuz tò pịa phần mềm máy tính, ông anhz ló hiuz, tò coz nhủng ông hả ló hiuz tuz pịa xiêu ziêm máy tính. Coz tìu câuz mayz kènh dịch bez ông anhz dịch,  zả phiaz chàn tzây nhây giảng zả phiaz chàn thái nhây giảng liều pun ziểm miền gang náy, phún lềm coz tìu câuz, khzàm bài. Khúng tìu câuz  “ Tay Pú xớc”- câuz congz duấn láng tzông mài quyaz đảng 60 tìu, “Phanh Mường, phiết mường” mài 36 tìu. Duấn văn học, phính chàn thái nhây coz tìu phây tuz ông ló xiêu tuz 9 tác phẩm, ziêm nải mài phính chàn thái miền nhây tìu câuz “ Sống chụ Xon xao”, “Khun lú Nàng ủa, Hiên Hom Căm Đôi,  Ý nọi Nàng xưa… Cờ hên nải, anhz mài khzàm bài dung phây, câuz còn ziều, coz tìu câuz phiaz duấn ziềm lamz…tuz ông xiêu lống, kếu pongz 17.000 plin tzâyz . Nayz kềnh bez coz nghìn nhiểu cuối tói kếu coz làn mìên ói ló hiuz phính chàn Thái miền nhây vuồn hoá, ziết bez coz làn sinh viên tzấu luận án tốt nghiệp. Tiến sỹ Hà Thị Mai Thanh, làn miền gziáo sâu khoa ngữ văn, họ tòng Đại học phai paz pun hiuz:

“ Ziêm hít tzấu luận án, zia hả tzụ ló tháo coz làn chuyên gia, coz làn miền nhnàng chêz hang đuông tzièng ziêm Sơn La sanhz, ziệt ziêm tấy nayz bez ông Lò Văn Lả. Hít nghìn nhiêuz ló hiuz bez khzăm lềm lồ hnoi câuz, sầu tầu duấn chàn Thái miền nhây vuồn hoá laz xì khzăm. Hít tháo tzấu sỉ kếu ông Lả, zia puột ông kềnh thuất nhniêuz, tzấu sỉ ì lống, ông mài công ló xiêu thàm nhủng sầu tầu pun ziểm miền lún liều loz hiuz, hộ tộ , kếu tzụ hiuz chàn thái nhây vả, giảng phiaz khính tộ tuz. Tồng bez phính chàn Thái miền nhây tòn chuôiz lái nải laz xì cuối ông nhây coz tìu khuýn cáp liều puz chiênz phính miền nhây vuồn hoá”

Can ông Lò Văn Lả, ló hiuz phính chàn Thái miền ziêm Sơn La kếu Điện Biên nhây coz tìu vuồn hoá hả thính pun chàn Thái miền nhây thàm tìu vuồn hoá tuz puz chiênz. Ông hả tuz coz làn giáo sư ziêm họ tòng đại học sư phạm Hà Nội thính puz chiênz bua phính miền nhây vuồn hoá, kếu tạp ếnh sầu tầu kếu chaoz xiêuz, vuônz phính miền nhây vuồn hoá kếu tấy paz sầu tầu. Ỳ hít nhnàng chêz hả hang, nhây bez ông vuổn  lỉu nhniêuz loz hiuz, kếu ói mài ziệt nom tóng paiz bua phính miền nhây vuồn hoá:

“ Ỳ hít zia  hả ló, puz chiênz tuz phính Chàn thái miền nhây vuồn hoá ziêm Sơn La , Điện Biên nhây bez anhz mài phính chàn Thái miền ziêm Mộc Châu, Phù Yên, Mai Châu, hoà Bình, Thanh Hoá, Nghệ An  múa tỏi muẩn zia mình nhây bez zia mayz kènh tzấu tuz, xê lống hênz zia anhz lổng khzá tzấu. Zia nhây nhniêuz hnăm ói tzấu tuz ziệt khzống paiz phính miền nhây vuồn hoá liều tòn chuôiz gang nayz hayz làn ói bez tháo ló hiuz”

Kếu coz tìu khuýn cáo, nhnáng 2015 ông tuz Đảng, plièo kuaz thán bez nghệ nhiền zói. Ông kềnh đáng kếu nom búa múa tỏi Chàn Thái miền ziêm coz láng tzông hểu tzấu ziệt nom thư viện vuồn hoá, vuổi háy nhủng ông tồng hiuz.                 

Lường Hạnh-Thu dịch