Bắt n’jeh hương đha hum ooy ping xal liệt sĩ coh Ping xal liệt sĩ Trường Sơn, t’cooh Nguyễn Văn Hùng, coh chr’hoong Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An năc hay chơợ pa bhlâng: “Bh’rợ chiến tranh chêệt bil, zr’năh xr’dô dưr vaih đanh đươnh. Pa bhlâng, ahêê bhrợ c’lâng Trường Sơn xay bhrợ cơnh bh’rợ zâl cha groong arọp abhuy âng hêê năc giải phóng miền Nam. Ơy prá xay tước Trường Sơn năc đhr’đấc da ding dal, ta huung đhậu, c’lâng crâng k’coong năc zr’năh k’đhap pa bhlâng, pa bhlâng năc bhuông păr âng Mỹ ta luôn zâl pa hư. Tu cơnh đêêc râu chêệt bil coh mặt trận c’lâng Trường Sơn n’nâu ga măc pa bhlâng năc đoo bêl tước ooy đâu năc azi tước ooy ping xal - đhị ắt đhêy âng apêê liệt sĩ lâng bơơn n’năl râu chêệt bil ga măc chr’năp pa bhlâng.”

Đại tá Lê Kim Thơ, bêl ahay bhrợ Trung đoàn 251, Binh đoàn Trường Sơn năc căh bool ha vil muy lang grơơ nhool, zr’năh xr’dô. C’lâng Trường Sơn - c’lâng Hồ Chí Minh đh’rưah lâng bấc g’lêêh c’rơ zâl arọp abhuy. K’bhan cán bộ, bộ đội, đha đhâm c’mor xung phong, dân công hoá tuyến đh’rưah lâng pazêng đhanuôr âng pazêng acoon coh ơy pa bhrợ, grơơ nhool zâl arọp abhuy, n’jưah zâl arọp n’jưah pa hư đhâl bhrợ c’lâng zooi ha chiến trường. Đại tá Lê Kim Thơ xay truih, bom cha răh penh pa hư k’rơ pa bbhlâng, đồng đội âng đoo chêệt bil bấc bhlâng: “Azi zư lêy muy c’năt c’lâng tơợ C’lâng 9, n’đăh Đông Trường Sơn lâng Tây Trường Sơn mót tước ooy Khăm Muộn tước Tà Beng Ọc n’đăh Lào. Coh cr’chăl arọp zâl penh k’rơ pa bhlâng, đâl đhị đâu azi tal crâng crợ c’lâng n’đăh tôh đoọng xe lướt c’lâng n’lơơng. Căh vêy giờ phút hân đoo năc căh vêy bhuông păr, bom cha răh coh c’lâng Trường Sơn, năc c’lâng lướt công choom lướt chô.”

Ta luôn 16 c’moo, tơợ c’moo 1959 tứoc 1975, k’zệt bhan bộ đội, đha đhâm c’mor xung phong, dân công hoả tuyến tơợ prang K’tiếc k’ruung ơy chroi đoọng c’rơ, tr’béch g’lăng, aham cr’hậu coh c’lâng Trường Sơn chr’năp ma bhuy.Xang bêl k’tiếc k’ruung vêy ta pa chô, Ping xal liệt sỹ K’tiếc k’ruung Trường Sơn vêy ta bhrợ coh da ding Bến Tắt, coh chr’val Vĩnh Trường, chr’hoong Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Ping xal liệt sỹ K’tiếc k’ruung Trường Sơn năc vêy 10.263 bêệ ping liệt sỹ lâh chêệt bil coh c’lâng Hồ Chí Minh coh c’xêê c’moo zâl arọp Mỹ trôông dzấc k’tiếc k’ruung. T’cooh Nguyễn Duy Tuyến, 83 c’moo, cựu chiến binh âng Binh đoàn 559 chô cớ ooy chiến trường bêl ahay Quảng Trị năc hay cớ: “Đoo bêl chô ooy chiến trường ahay năc coh cr’noọ âng zi năc zêng bơơn xay truih cớ pazêng xa nay bh’rợ. Tr’nơơp năc tr’lum lâng đhi noo đồng chí, đồng đội âng đay năc tước bêl nâu cơy. Lâng pazêng đhi noo lâh chêệt bil, azi tước chăp hay đhi noo.”

Bấc c’bhuh cán bộ, Đảng lâng Nhà nước, chính quyền pazêng vel đong tước lêy, chăp hay apêê Anh hùng liệt sĩ. Đhị đâu công năc đhị tước la lêy âng đhanuôr prang k’tiếc k’ruung lâng apêê pr’zớc bha lang k’tiếc tước. Ping xal liệt sĩ K’tiếc k’ruung Trường Sơn dưr vaih công trình văn hoá ma bhuy, hay tước apêê anh hùng liệt sĩ, n’jưah năc p’too pa choom truyền thống đoọng ha lang đha đhâm c’mor. T’cooh Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh lâng Xã hội tỉnh Quảng Trị prá xay: đơn vị ta luôn ra văng crêê liêm ha pazêng bh’rợ bhuôih, đoọng pazêng apêê tước bắt hương, pa bhlang năc bhuh xoọng liệt sĩ bơơn têêm loom lâh mơ: “Lâng apêê bhuh xoọng lâng pr’loọng đong liệt sĩ vêy ping xal ta đớc đhị Ping xal liệt sĩ K’tiếc k’ruung Trường Sơn, azi bhrợ bh’rợ đương hơnh deh, pa choom lâng ting n’năc zooi pr’loọng đong bhuh xoọng liệt sĩ bêl tước bắt hương, ra văng pazêng râu bha nuôih, xay truih đhị đhêy ắt. Azi đương zooi liêm choom bhlâng lâng apêê bhuh xoọng liệt sĩ lum zr’năh k’đhap ooy pr’lướt pr’chô, azu đương đoọng xe đơơng âng đoọng bhrợ ngăn loom bhuh xoọng apêê liệt sĩ đoo bêl tước ooy đâu”./.

THÁNG 5 VỀ NHỚ NGƯỜI LÍNH TRƯỜNG SƠN

Những ngày tháng 5 lịch sử, đúng dịp kỷ niệm 65 năm ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn (19/5/1959-19/5/2024), tại Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, tỉnh Quảng Trị, hàng ngàn cựu chiến binh, thân nhân liệt sĩ và du khách về dâng hương, dâng hoa, tưởng nhớ Anh hùng liệt sĩ, những người lính mở đường năm xưa đã ngã xuống vì độc lập dân tộc.

Thắp nén hương thơm lên phần mộ liệt sĩ ở Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, ông Nguyễn Văn Hùng, ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An bùi ngùi xúc động: “Cuộc chiến tranh ác liệt và lâu dài. Đặc biệt, chúng ta mở đường Trường Sơn thực hiện ý đồ tác chiến của chúng ta là giải phóng miền Nam. Đã nói đến Trường Sơn thì đèo cao, hào sâu, đường rừng núi rất là hiểm trở, đặc biệt máy bay Mỹ luôn luôn đánh phá ác liệt. Cho nên sự hy sinh ở mặt trận đường Trường Sơn này rất lớn và cứ mỗi lần đến đây thì chúng tôi lại đến những nấm mộ- nơi yên nghỉ của các liệt sĩ và cảm giác được sự hy sinh rất lớn”.

Đại tá Lê Kim Thơ, nguyên trợ lý Trung đoàn 251, Binh đoàn Trường Sơn vẫn không thể nào quên một thời kỳ oanh liệt. Con đường Trường Sơn -đường mòn Hồ Chí Minh gắn với biết bao chiến công hiển hách. Hàng vạn cán bộ, bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến cùng đồng bào các dân tộc đã lao động, chiến đấu kiên cường, vừa đánh địch vừa phá đá mở đường chi viện kịp cho chiến trường. Đại tá Lê Kim Thơ chia sẻ, bom đạn liên tục, đồng đội của ông hy sinh rất nhiều: “Chúng tôi đảm bảo một đoạn đường từ Đường 9, phía Đông Trường Sơn và Tây Trường Sơn vào đến tận Khâm Muộn đến Tà Beng Ọc ở bên Lào. Trong thời điểm địch đánh rất ác liệt, tắc chỗ này mình phát cây mở đường cho xe đi chỗ khác. Không có giờ phút nào không có máy bay, bom đạn trên tuyến Trường Sơn nhưng mà vẫn cứ thông đường”.

Trong suốt 16 năm, từ 1959 đến 1975, hàng chục vạn bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến từ mọi miền Tổ quốc đã đóng góp sức lực, trí tuệ, máu xương trên đường Trường Sơn huyền thoại. Sau ngày đất nước thống nhất, Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn được xây dựng ở khu đồi Bến Tắt, thuộc địa phận xã Vĩnh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn quy tụ 10.263 phần mộ liệt sỹ hy sinh trên đường mòn Hồ Chí Minh trong thời kì chống Mỹ cứu nước. Ông Nguyễn Duy Tuyến, 83 tuổi, cựu chiến binh của Binh đoàn 559 trở về chiến trường xưa Quảng Trị nhớ lại: “Cứ một lần được về chiến trường xưa thì trong thâm tâm của chúng tôi đều được ôn lại tất cả. Trước hết là gặp gỡ anh em đồng chí, đồng đội của mình cho đến giờ phút này. Đối với những anh em đã hy sinh, chúng tôi đến để tri ân anh em.”

Nhiều đoàn cán bộ, Đảng và Nhà nước, chính quyền các địa phương cũng đến viếng, tri ân Anh hùng liệt sĩ. Đây còn là nơi hành hương của nhân dân khắp mọi miền đất nước và bạn bè quốc tế. Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn trở thành công trình văn hóa tâm linh, tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ, vừa giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị cho hay: đơn vị luôn sẵn sàng công tác chuẩn bị chu đáo các nghi lễ, để các đoàn đến viếng, đặc biệt là thân nhân liệt sĩ cảm thấy ấm lòng: “Đối với thân nhân và gia đình liệt sĩ có mộ đang an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn, chúng tôi thực hiện việc đón tiếp, hướng dẫn và đồng thời giúp cho gia đình thân nhân liệt sĩ khi đến thăm viếng, chuẩn bị lễ, hướng dẫn nơi ăn, chốn nghỉ. Chúng tôi tạo điều kiện hết sức cho  những thân nhân có khó khăn về mặt phương tiện, chúng tôi sẵn sàng bố trí phương tiện làm ấm thêm lòng thân nhân liệt sĩ khi đến đây”./.