Đhị đhr’năng n’năc, chính quyền vêêl đong đh’rưah lâng đha nuôr âi đơơh ra văng xay bhrợ apêê bh’rợ zêl lâng cha groong, đoọng pa xiêr râu bil bal ooy ma nưih lâng cr’van ha đha nuôr

Bâc t’ngay n’nâu, coh da ding ca coong thành phố Đà Nẵng t aluôn dưr vaih boo grâm. Prang apêê vêêl bhươl, đha nuôr ma tr’vâng chọ t’mâng đong xang, c’roọl bh’năn, p’loon bơơn pay ch’noh chr’bêêt, k’rong ch’na đhr’năh, z’nươu tr’hâu.

Coh đhr’nong đong  k’tứi coh vêêl Tống Coói, chr’val Sông Vàng, diic điêl anoo Mạc Văn Nhiệt xooc p’zay  đuôl pa dzooc bao chuôh ooy bh’bhung đong lâng angọn thép chọ t’mâng chr’pợ tôn. Anoo Nhiệt moon:

“Hân noo boo c’moo ahay, đong zi bil bâc râu, nang prí, chr’noh chr’bêêt tr’đêêh lưch, c’roọl a oc crêê tân jơh hư,… Bâc t’ngay đâu xơợng loa phát thanh chr’val xay moon ra văng vêy dhí boo ngân, đong zi k’rang bhlâng. P’loon chọ pa liêm đong xang, đươi bao chuôh c’tợ tôn, k’rong đơc ch’nêêh, ch’na, đèn pin lâng z’nươu. Đhr’năng chr’val vêy k’đươi dưr xó năc dưr xó tươc đhị yêm têêm”.

Moot hân noo boo đhí, cr’pân tơợ hr’lang hr’câh ta luôn năc râu k’rang âng đha nuôr da ding ca coong n’đăh Tây thành phố Đà Nẵng. T’cooh Bhnươch Bia, Trưởng vêêl Abát, chr’val Nam Giang đoọng năl, xooc vêy lâh 280 pr’loọng cơnh lâng k’noọ 1100 cha năc, coh đêêc 11 pr’loọng năc zr’năh k’đhap n’đăh đong ăt lâng vêy dhr’năng crêê hr’lang lâng nong đac dal. Zâp bêl vêy xa nay boo đhí, vêêl đong đơơh xay truih bhưah tươc đha nuôr, đoọng apêê đơơh năl ra văng đương zêl:

“Coh vêêl zi, boo đhí zâp c’moo công bhrợ bil bal bâc râu. Đha nuôr năc đong xang căh liêm mâng, buôn tân jơh chr’pợ. Tu cơnh đêêc, bêl ra văng tươc hân noo boo đhí, azi buôn pa hop đha nuôr đoọng p’too moon đha nuôr ma năl ra văng g’đach. Ngai vêy đong b’bơơ năc chọ pa nhâm, chr’noh chr’bêêt năc p’zay t’bơơn pa chô đơơh. Vêêl công k’đươi đha đhâm c’mọor zooi apêê ngai dhur t’cooh, c’mai da dô pr’loọng zr’năh k’đhap. Bêl vêy râu xay moon âng chr’val, azi đơơh xay truih tươc zâp pr’loọng, căh đơc râu bil bal cr’van lâng acoon ma nưih”.

Xooc năc moot hân noo boo đhí coh miền Trung. Apêê g’luh boo đhí buôn pa zum lâng pêêng cha kêêt buôn bhrợ t’vaih boo ngân, cr’đơơng lâng tuh ga măc hor, hr’lang k’tiêc lâng nong đhộ. Tu cơnh đêêc, apêê chr’val da ding ca công zêng ra văng 4 đhị đêêc: chỉ huy, c’bhuh ma nưih, pr’đươi pr’dua lâng hậu cần đhị đêêc; đh’rưah lâng xay truih kế hoạch pa tơơi đha nuôr bêl vêy đhr’năng pr’hân. C’bhuh loa truyền thanh ta luôn pa xul xay truih ooy đhr’năng plêêng k’tiêc, p’rơơt đoọng đha nuôr năl ghit. Ting t’cooh Lê Văn Tư, Chủ tịch UBND chr’val Sông Vàng, k’noọ 980 pr’loọng đha nuôr coh vêêl đong chr’val âi năl k’rong đơc ch’na đh’năh zâp đươi coh cr’chăl 10 - 15 t’ngay. Đhị apêê c’năt c’lâng lươt apêê vêêl, đha nuôr đh’rưah lâng 4 xung kích tal xraach bhơi nhâc, bhrợ pa nhâm poong, z’rooh đac; ra pă manưih lâng pr’đươi ra văng đương goon toong t’ngay ha dum đoọng xay bhrợ loon đơơh bêl vêy đhr’năng boo tuh dưr vaih. T’cooh Lê Văn Tư moon:

“Ban chỉ huy zêl lâng cha groong boo tuh âng chr’val âi bhrợ pa dưr c’lâng bh’rợ đoọng xay bhrợ apêê đhr’năng choom dưr vaih. Coh đêêc vêy bh’rợ pa tơơi đha nuôr, năl ra pă đhị tơơi đhâc ha đha nuôr loon đơơh, công cơnh k’rong đơc hàng hóa, câl đơc apêê pr’đươi pr’dua… đoọng bhrợ ha bh’rợ zêl lâng cha groong boo đhí tuh bhlong lâng trôông dâc ma nưih”.

T’cooh Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND chr’val Sông Kôn, đoọng năl, vêêl đong vêy k’noọ 8.750 cha năc, lâh 80% năc đha nuôr Cơ Tu, bâc năc ma mông coh pa răh da ding buôn vaih tuh hor, hr’lang hr’câh. Pa bhlâng năc, apêê vêêl Pho, Arơch, Brùa, Ra Đung zêng ăt đhị đhr’năng p’rơơt hr’lang dal. Tu cơnh đêêc, bh’rợ zêl lâng cha groong boo đhí tuh bhlong dưr vaih bh’rợ  t’đui l’lăm âng chr’val. T’cooh Tùng công đoọng năl, đhị ch’mêêt lêy,vêêl đong xooc dzợ 50 pr’loọng ăt đhị zr’lụ cr’pân crêê hr’lang hr’câh. Chính quyền âi ra văng c’lâng pa tơơi đha nuôr tươc đhị yêm têêm. Đh’rưah lâng năc, t’bhlâng p’rơơt tuh hor, hr’lang k’tiêc tươc zâp đong đha nuôr đoọng đha nuôr ma năl g’đach:

“Cơnh lâng pr’đơợ plêêng k’tiêc cơnh xooc đâu, azi âi vêy đợ c’lâng bh’rợ, pac moon liêm ghit cha năc ma nưih đương goon dhị apêê vêêl, apêê đhị buôn hr’lang, tuh bhlong. Đh’rưah lâng năl k’rong đơc ch’na đh’năh đoọng loon đơơh đương  xay bhrợ bêl đhr’năng vêy boo đhí dưr vaih. Lâh đhị đêêc, k’đươi apêê đồng chí coh Ban Chỉ huy pa zum lâng apêê vêêl bhươl, apêê trường học, apêê cơ quan đơn vị, doanh nghiệp coh vêêl đong chr’val k’đhơợng nhâm cr’van lâng ma mưih ha đha nuôr”.

Đhr’năng plêêng k’tiêc tr’xăl căh choom k’dâng n’đhang ha dan năl ra văng cha groong ghit tơợ l’lăm năc vêy bơơn pa xiêr râu bil bal. Năl ra văng tơợ đơơh t’ngay đâu năc đoo k’đhơợng zư đơc yêm têêm ha vêêl bhươl lâng têêm loom ha zâp đong./.

MIỀN NÚI ĐÀ NẴNG CHỦ ĐỘNG ỨNG PHÓ MƯA BÃO

Hằng năm, cứ vào mùa mưa bão, bà con miền núi thành phố Đà Nẵng lại phải đối diện với nhiều nguy cơ thiên tai như lũ quét, sạt lở đất, ngập úng cục bộ. Trước thực tế đó, chính quyền địa phương cùng người dân đã sớm chủ động triển khai các biện pháp phòng chống, nhằm giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ tính mạng và tài sản cho bà con

Nhiều ngày qua, miền núi thành phố Đà Nẵng liên tục xuất hiện mưa dông kèm sấm sét. Khắp các thôn bản, bà con tất bật gia cố mái nhà, chuồng trại chăn nuôi, thu hoạch sớm hoa màu, dự trữ lương thực và thuốc men.

Trong căn nhà nhỏ bán kiên cố ở thôn Tống Coói, xã miền núi Sông Vàng, vợ chồng anh Mạc Văn Nhiệt đang khẩn trương dùng tre nứa, bao cát và dây thép chằng cố lại mái tôn. Anh Nhiệt cho biết:

“Mùa mưa năm ngoái nhà tôi bị thiệt hại nhiều về cây hoa màu, chuồng heo bị hư hỏng, mái tốc… Mấy ngày nay nghe loa phát thanh xã thông báo chuẩn bị có bão, gia đình chúng tôi vô cùng lo lắng. Tranh thủ gia cố lại nhà cửa, dùng các bao cát chèn mái tôn, dự trữ gạo, mì tôm, đèn pin và thuốc men. Khi xã thông báo di dời thì lập tức đi di dời ngay”.

Vào mùa mưa bão, hiểm họa sạt lở luôn rình rập cuộc sống người dân miền núi phía Tây thành phố Đà Nẵng. Ông Bhnươch Bia, Trưởng thôn Abát, xã Nam Giang cho biết, khu vực này hiện có hơn 280 hộ với gần 1.100 nhân khẩu, trong đó 11 hộ đặc biệt khó khăn về nhà ở và có nguy cơ cao sạt lở, ngập úng. Mỗi khi có thông tin mưa bão, địa phương luôn thông báo rộng rãi đến bà con để mọi người chủ động ứng phó:

 “Ở thôn mình, mưa bão năm nào cũng có thiệt hại. Bà con thì nhà cửa phần lớn còn tạm bợ, dễ tốc mái, sạt lở. Vì vậy, trước mùa mưa bão, chúng tôi thường họp thôn để nhắc nhở bà con chủ động. Ai có nhà yếu thì phải chằng chống lại, hoa màu thì thu hoạch sớm, cất nơi cao ráo. Thôn cũng phân công thanh niên giúp đỡ những hộ neo đơn, gia đình khó khăn. Khi có thông báo của xã, chúng tôi truyền ngay tới từng hộ, để không ai bị động, bất ngờ”.

Hiện đang là mùa mưa bão ở miền Trung. Các cơn bão, áp thấp nhiệt đới kết hợp không khí lạnh thường gây ra mưa lớn dồn dập, kéo theo nguy cơ lũ quét, lũ ống, sạt lở đất ở miền núi và ngập lụt diện rộng tại đô thị. Vì thế, các xã miền núi đều sẵn sàng phương án “4 tại chỗ”: Chỉ huy, lực lượng, phương tiện và hậu cần tại chỗ; đồng thời phổ biến kế hoạch sơ tán dân khi có tình huống khẩn cấp. Hệ thống loa truyền thanh liên tục cập nhật dự báo thời tiết, cảnh báo nguy cơ sạt lở để bà con chủ động ứng phó. Theo ông Lê Văn Tư, Chủ tịch UBND xã Sông Vàng, gần 980 hộ dân trên địa bàn xã đã chủ động tích trữ lương thực đủ dùng từ 10 đến 15 ngày. Trên các tuyến đường liên thôn, bà con cùng 4 đội xung kích phát quang cây cối, gia cố cầu tạm, khơi thông khe suối;  bố trí người và phương tiện sẵn sàng ứng trực 24/24 để xử lý kịp thời khi có sự cố xảy ra. Ông Lê Văn Tư cho biết:

 “Ban chỉ huy phòng chống thiên tai, bão lũ của xã đã lên các phương án để xử lý các tình huống có thể xảy ra. Trong đó có việc di dời, chủ động bố trí, nơi ở di dời người dân kịp thời, cũng như dự trữ hàng hóa, mua sắm các trang thiết bị, phương tiện… để phục vụ cho công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn”.

Ông Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND xã Sông Kôn, cho biết, địa phương  có gần 8.750 nhân khẩu, hơn 80% là đồng bào Cơ Tu, phần lớn sống trên đồi núi hiểm trở nguy cơ lũ quét, sạt lở cao. Đặc biệt, các thôn Pho, A Rớch, Brùa, Ra Đung đều nằm trong diện cảnh báo sạt lở cấp độ 2, 3. Vì thế, công tác phòng chống thiên tai trở thành nhiệm vụ ưu tiên của xã. Ông Tùng cũng cho hay, qua rà soát, địa phương hiện còn 50 hộ nằm trong vùng nguy cơ bị ảnh hưởng bởi sạt lở thiên tai. Chính quyền đã chuẩn bị kịch bản di dời bà con đến nơi an toàn. Đồng thời, tăng cường cảnh báo lũ ống, lũ quét, sạt lở đến từng hộ dân để bà con chủ động phòng tránh:

 “Với khí hậu rất cực đoan như hiện nay, chúng tôi đã có những phương án, kịch bản phân công cụ thể cho từng thành viên đứng điểm tại các thôn, các điểm xung yếu. Đồng thời chủ động dự trữ lương thực để kịp thời ứng cứu, xử lý các tình huống khi có mưa bão xảy ra. Bên cạnh đó, phân công các đồng chí trong Ban chỉ huy trực tiếp tác chiến phối hợp các thôn, các trường học, các cơ quan đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn xã đảm bảo an toàn tài sản và tính mạng tốt nhất cho nhân dân”.

Thiên tai đang biến đổi bất thường nhưng nếu biết chủ động phòng ngừa, chuẩn bị kỹ lưỡng thì sẽ giảm thiểu được thiệt hại. Chủ động hôm nay là giữ an toàn cho bản làng và bình yên cho mỗi mái nhà./.