Dự án 1 âng Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ dha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong cr’chăl 2021 - 2025 ooy “Xay bhrợ pa liêm đhr’năng căh zâp k’tiêc ăt, đong ăt, k’tiêc pa bhrợ, đac đươi dua” bhrợ cr’noọ xa nay “ Chroi đoọng bơơn 90% pr’loọng đha nuôr acoon coh đha rưt; pr’loọng đha rưt ma nưih Kinh ma mông đhị chr’val pa bhlâng zr’năh k’đhap, vel pa bhlâng k’đhap bơơn đươi dua đac ch’ngaach âng cơ quan vêy thẩm quyền xră pa gluh”. Xơợng bhrợ bh’rợ xa nay n’nâu, chr’hoong da ding ca coong Nam Giang tỉnh Quảng Nam âi t’bhlâng k’rong bhrợ apêê bh’rợ đoọng vaih đac ch’ngaach vel bhươl, đoọng bơơn bâc ma nưih đươi dua đac ch’ngaach.

X’ría c’xêê 9 ha nua, đha nuôr Cơ Tu vel Pà Tôih, chr’val Tà Pơơ, chr’hoong Nam Giang bhui har vêy đac ch’ngaach đươi dua tơợ bh’rợ đac cha ngaach toọm Rơ Rang chô hooi tươc zr’lụ đha nuôr ăt ma mông. L’lăm đêêc, bh’rợ đac ch’ngaach pay tơợ toọm Plây âi đoọng đac ch’ngaach ha đha nuôr coh vel đươi. N’đhang năc đhêêng muy bêệ n’nâu năc ch’ngai ha pêmê ngai coh x’ría vel. Nâu câi vêy p’xoọng muy đhị cớ đac ch’ngaach đươi dua. P’căn Coor Đới, trưởng vel Pà Tôih, chr’val Tà Pơơ, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl: “Tơợ a hay tươc đâu vel Pà Tôih pa bhlâng zr’năh k’dhap ooy đac ch’ngaach. Nâu câi vêy Đảng, Nhà nước k’rang zooi đoọng vêy 2 bêệ bh’rợ đac ch’ngaach, muy năc đac ch’ngaach toọm Plây, dha nuôr âi đươi l’lăm. Xooc đâu công âi bhrợ xang bh’rợ đac chngaach toọm Rơ Rang, t’mêê xang c’xêê 9 n’nâu, năc đha nuôr zâp đac đươi”.

Vel Pà Tôih bơơn xay moon năc vel bhươl t’mêê c’moo 2022 xang bêl bh’rợ đac ch’ngaach choom đươi dua. Công cơnh vel Pa Tôih, đha nuôr vel Vinh, chr’val Tà Pơơ bhui har bêl bh’rợ đac ch’ngaach chô hooi tươc vel. Bh’rợ đac ch’ngaach vel Vinh bơơm k’rong bhrợ tơợ Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh. T’cooh Bhling Ai, đha nuôr vel Vinh, chr’val Tà Pơơ, chr’hoong Nam Giang xay moon: “Đac ch’ngaach nâu câi pa bhlâng liêm lâng bâc. Tơợ bêl vêy bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung tươc đâu, doó dzợ ta bhuch đac. Pa bhlâng moot hân noo ch’noọng đac bâc za hê đoọng đha nuôr đươi. Chăp hơnh Đảng, Nhà nước âi bhrợ đoọng azi vêy đac đươi”.

Vel Pà Oong, chr’val Cà Dy, chr’hoong Nam Giang vêy lâh 290 pr’loọng cơnh lâng 1.290 cha năc. Tơợ bêl xơợng bhrợ Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong, vel n’nâu bơơn k’rong bhrợ pa dưr bâc bh’rợ cơnh hội trường vel, c’lâng p’rang, t’bil đong b’bơơ, choh n’loong, choh z’nươu. T’cooh Ka Hiên Thọ, Trưởng vel Pà Oong đoọng năl, c’moo đâu tơợ zên bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pr’dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong, vel bơơn k’rong bhrợ pa dưr 20 đhr’nong đong zooi pr’loọng đong dha rưt. N’đăh c’bhuh bh’rợ đac ch’ngaach vel bhươl, t’cooh Ka Hiên Thọ đoọng năl, chính quyền vel đong pac câp đha nuôr bơơn k’đươi bhrợ pa dưr công trình đhị ooy, bhrợ đoọng ha pêê pr’loọng n’đoo: “Moon pa zum, đac ch’ngaach xooc âi bơơn vaih prang vel. Xooc đâu,vel công âi k’đươi moon muy bơr pr’loọng x’ría vel đoọng bhrợ giếng khoan. Ting Ban Dân chính vel lâng cán bộ vel lêy, giếng khoan n’nâu pa bhlâng liêm buôn. Hân noo boo công vêy đac, p’răng công vêy đac. Hân noo ch’noọng veye đac đươi dua. Đợ apêê đong ngai ăt x’ría vel, hân noo ch’noọng đac căh mă chô hooi tươc, năc dha nuôr k’rong đươi giếng khoan đac ch’ngaach n’nâu.”

Zr’năh k’đhap bêl bhrợ pa dưr bh’rợ đac ch’ngaach tợơ bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh năc bh’rợ đấu thầu đhị mạng. Chính quyền chr’val bơơn k’đươi bhrợ c’la đong k’rong bhrợ n’đhang căh âi vêy kinh nghiệm pay lêy thầu, bhrợ bha ar pa tơ k’đươi thầu, căh vaih c’bhuh muy bhrợ bha ar pa tơ đấu thầu. T’cooh Zơrâm Thực, Chủ tịch UBND chr’val Tà Pơơ, chr’hoong Nam Giang đoọng năl, chính quyền apêê vel đong năc choom k’đươi apêê phòng ban âng chr’hoong, pa choom kinh nghiệm đh’rưah đoọng bhrợ bhr’lâ zr’năh k’đhap, pa choom ng’cơnh bhrợ bha ar đấu thầu đhị mạng: “Đhị 2 c’moo 2023-2024, lâh 100 pr’loọng bơơn đươi dua đac ch’ngaach tơợ bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh. Tu đợ zên c’moo 2023 bơơn 175 ưc đồng đoọng xơợng bhrợ cr’noọ cr’niêng muy pr’loọng bơơn đươi dua bâc bhlâng năc 3 ưc đồng. Đương bha ar chấm thầu đoọng pay đoọng cr’độ đac lâng bh’rợ cha hooi đac đươi dua. Đhêêng c’moo 2024, 85 pr’loọng bơơn đươi dua cơnh lâng đợ zên 300 ưc đồng, chr’hoong công âi pac đoọng ha chr’val bhrợ c’la k’rong bhrợ. K’đhap bhlâng âng vel đong xooc đâu năc đấu thầu đhị mạng,  bhrợ bâc bh’rợ. chr’val công vêy xay moon lâng apêê chr’val n’lơơng, lâng apêê phòng ban chuyên môn âng chr’hoong, ga vơh apêê a noo pa choom đoọng cơnh bhrợ bha ar pa tơ đấu thầu đhị mạng đoọng chr’val xay bhrợ”.

Tươc đâu, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam âi moon k’rong bhrợ 18 bh’rợ đac ch’ngaach cơnh lâng pa zêng zên lâh 53 tỷ đồng. Đợ ma nưih đha nuôr đươi dua đac ch’ngaach  coh vel bhươl bơơn 80%. Coh đêêc, vêy bâc dự án tơợ pr’đơợ âng bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh pr’ăt tr’nơt zr’lụ đha nuôr acoon coh lâng da ding ca coong, cr’chăl 2021-2024. T’cooh Lê Văn Hường, Bí thư Huyện ủy Nam Giang, tỉnh Quảng Nam moon ghit, vel đong t’đui đoọng pr’đơợ ha bh’rợ đơơng âng đac ch’ngaach đoọng dha nuôr dua zâp t’ngay: “Chr’hoong công xooc k’rong k’đhơợng xay t’bhlâng pay đoọng zên đợ mơ bâc bhlâng đoọng vêy p’xoọng đợ dự án, vêy p’xoọng bh’rợ đoọng đha nuôr đươi dua. Cơnh lâng bh’rợ đac ch’ngaach vel bhươl, nâu đoo năc xa nay k’đhap coh vel đong chr’hoong. Tu đhăm k’tiêc tran chăng, tu cơnh đêêc đac ch’ngaach pay tơợ ch’ngai, pa bhlâng bil bal bâc râu. N’đhơ cơnh đêêcm pa tươc đâu, chr’hoong công t’bhlâng, k’dâng lêy pa zêng vel zêng bơơn t’đui đoọng pr’đơợ đoọng vêy đac ch’ngaach đươi dua. Đhị ooy hư zơch năc ra pă pr’đơợ loon đơơh bhrợ bhr’lâ”.

Bh’rợ xa nay cr’noọ cr’niêng k’tiêc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh - pr’ăt tr’nơt zr’lụ dha nuôr acoon coh lâng da ding ca coon cr’chăl 1 (2021-2025) xay moon: “T’đui zooi đoọng câl pr’đươi căh câ bhrợ pa dưr cr’độ đac đoọng ha pr’loọng đươi dua; k’rong bhrợ pa dưr công trình đac ch’ngaach k’rong muy đhị ting dự án bơơn pay đoọng vêy thẩm quyền ơơi đoọng. Coh đêêc t’đui đoọng đha nuôr zr’lụ buôn dưr vaih gooh xơơt, đac k’ría moot, zr’lụ pa bhlâng zr’năh k’đhap, zr’lụ da ding ca coong căh âi vêy đac căh câ căh zâp đac ch’ngaach”. Xơợng bhrợ cr’noọ xa nay n’nâu, Ban Acoon coh tỉnh Quảng Nam lâng apêê vel đong xooc t’bhlâng ch’mêêt lêy, bhrợ pa dưr dự án, bhrợ bha ar k’rong bhrợ công trình đac ch’ngaach đươi dua k’rong muy đhị căh câ pac zooi đoọng dha nuôr zr’lụ zr’năh k’đhap đơơh vêy đac ch’ngaach đươi dua./.

TĂNG TỶ LỆ NGƯỜI DÙNG NƯỚC SẠCH Ở VÙNG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ QUẢNG NAM

Dự án 1 của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 về “Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt” đặt mục tiêu “Góp phần đạt 90% hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo; hộ nghèo dân tộc Kinh sinh sống tại xã đặc biệt khó khăn, thôn đặc biệt khó khăn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh theo tiêu chuẩn do cơ quan có thẩm quyền ban hành”. Thực hiện chương trình này, huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đã tích cực đầu tư các hạng mục công trình nước sạch nông thôn, tăng tỷ lệ người dân có nước sạch sinh hoạt.

Cuối tháng 9 vừa qua, đồng bào Cơ Tu thôn Pà Tôi, xã Tà Pơ, huyện Nam Giang vui mừng đón dòng nước sạch từ công trình nước sạch suối Rơ Rang về đến khu dân cư. Trước đó, công trình nước sạch lấy nước suối Plây đã cung cấp nước sạch cho người dân trong thôn. Nhưng chỉ một công trình thì người ở cuối thôn cũng có lúc đi xa. Nay có thêm công trình nước sạch suối Rơ Rang, 190 nhân khẩu ở thôn Pà Tôi đã có đủ nước sạch sinh hoạt. Bà Coor Đới, trưởng thôn Pà Tôi, xã Tà Pơ, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: “Từ xưa đến giờ thôn Pà Tôi rất khó khăn về nước sạch. Chừ có Đảng, Nhà nước quan tâm có được 2 công trình nước sạch, nhất là nước sạch suối Play, bà con cũng đã dùng rồi. Hiện tại cũng đã làm xong công trình suối Rơ Rang nữa, mới hoàn thiện tháng 9 này đã xong rồi thì đã được bà con dùng rồi”.

Thôn Pà Tôi được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới năm 2022 sau khi công trình nước sạch phát huy tác dụng. Cũng như thôn Pa Tôi, người dân thôn Vinh, xã Tà Pơ rất phấn khởi khi công trình nước sạch đưa nước về tận thôn. Công trình nước sạch thôn Vinh được đầu tư từ chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ông Blinh Ai, người dân thôn Vinh, xã Tà Pơ, huyện Nam Giang bày tỏ: “Nước sạch bây giờ rất đảm bảo. Từ khi có chương trình mục tiêu quốc gia đến giờ, nước luôn đầy đủ, không thiếu thốn nữa. Nhất là mùa hè nước vẫn đảm bảo cho bà con sử dụng. Cảm ơn Đảng, Nhà nước đã tạo điều kiện”.

Thôn Pà Oong, xã Cà Dy, huyện Nam Giang có hơn 290 hộ với 1.290 nhân khẩu. Từ khi thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, thôn này được đầu tư xây dựng nhiều công trình như hội trường thôn, đường giao thông, xóa nhà tạm, trồng cây dược liệu. Ông Ka Hiên Thọ, Trưởng thôn Pà Oong cho biết, năm nay từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, thôn được đầu tư xây dựng 20 ngôi nhà giúp hộ gia đình nghèo. Về hạng mục nước sạch nông thôn, ông Ka Hiên Thọ cho biết, chính quyền địa phương phân cấp người dân được đề xuất xây dựng công trình ở vị trí nào, phục vụ cho những hộ nào: “Nói chung, nước sạch hiện đã được phủ toàn thôn luôn. Hiện nay, thôn cũng đề xuất một số hộ ở cuối làng để làm giếng khoan. Theo Ban Dân chính thôn và cán bộ thôn nhìn nhận, giếng khoan này rất thuận lợi. Mùa mưa vẫn có nước, mùa nắng vẫn có nước. Mùa hè vẫn có nước sử dụng. Những hộ cuối làng, mùa hè nước không về được là bà con tập trung dùng giếng khoan nước sạch này”.

Khó khăn khi xây dựng công trình nước sạch từ chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số là việc đấu thầu qua mạng. Chính quyền xã được giao làm chủ đầu tư nhưng chưa có kinh nghiệm tổ chức xét thầu, lập hồ sơ thủ tục mời thầu, không có đội ngũ chuyên làm thủ tục hồ sơ đấu thầu. Ông Zơ Râm Thực, Chủ tịch UBND Tà Pơ, huyện Nam Giang cho biết, chính quyền các địa phương phải nhờ các phòng ban của huyện, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau để tháo gỡ khó khăn, học cách làm thủ tục đấu thầu qua mạng. “Qua 2 năm 2023-2024, hơn 100 hộ được cấp nước sạch từ chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Vì nguồn vốn năm 2023 được 175 triệu đồng để thực hiện mục tiêu mỗi hộ được hưởng lợi tối đa là 3 triệu đồng. Chờ hồ sơ chấm thầu để triển khai cấp bồn nước và công trình nước sinh hoạt. Riêng năm 2024, 85 hộ được hưởng lợi với số tiền 300 triệu đồng, huyện cũng phân bổ cho xã làm chủ đầu tư. Vướng mắc lớn nhất của địa phương hiện nay là đấu thầu qua mạng, qua nhiều công đoạn. Xã cũng liên hệ với các xã khác, với các phòng ban chuyên môn của huyện, nhờ các anh hướng dẫn cách lập thủ tục, hồ sơ đấu thầu qua mạng để xã triển khai thực hiện”.

Đến nay, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đã triển khai đầu tư xây dựng 18 công trình nước sạch sinh hoạt với tổng kinh phí hơn 53 tỉ đồng. Tỷ lệ người dân được dùng nước sạch hợp vệ sinh ở nông thôn đạt 80%. Trong đó, có nhiều dự án từ nguồn lực của chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021-2025. Ông Lê Văn Hường, Bí thư Huyện ủy Nam Giang, tỉnh Quảng Nam khẳng định, địa phương ưu tiên nguồn lực cho việc đưa nước sạch đến với bà con sử dụng hàng ngày: “Huyện cũng đang tập trung chỉ đạo cố gắng giải ngân ở mức độ cao nhất để có thêm những dự án, có thêm những công trình dân sinh phục vụ lợi ích nhân dân. Đối với hạng mục nước sạch nông thôn, đây là vấn đề khó trên địa bàn huyện. Bởi vì địa hình đồi núi nên nước sinh hoạt phải dẫn từ xa, rất tốn kém. Tuy nhiên, cho đến nay, huyện cũng cố gắng gần như tất cả các thôn đều được ưu tiên nguồn lực để có nước sinh hoạt. Nơi nào có trục trặc, hư hỏng thì phải bố trí nguồn lực kịp thời sửa chữa”.

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 1 (2021-2025) xác định: “Ưu tiên hỗ trợ mua sắm trang bị hoặc xây dựng bể chứa nước phục vụ sinh hoạt hộ gia đình; Đầu tư xây dựng công trình nước sinh hoạt tập trung theo dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Trong đó ưu tiên cho người dân vùng thường xuyên xảy ra hạn hán, xâm nhập mặn, vùng đặc biệt khó khăn, vùng cao chưa có nguồn nước hoặc thiếu nước sinh hoạt hợp vệ sinh”. Thực hiện mục tiêu này, Ban Dân tộc tỉnh Quảng Nam và các địa phương đang tích cực khảo sát, xây dựng dự án, lập hồ sơ đầu tư công trình nước sạch sinh hoạt tập trung hoặc phân tán hỗ trợ người dân vùng khó khăn sớm có nước sạch sinh hoạt hợp vệ sinh./.