Đhị bhiệc bhan, Tiến sĩ Amandine Dabat, hậu duệ lang thứ 5 âng bhua Hàm Nghi ơy cher đoọng bơr pêê râu pr’đươi pr’dua âng bhua Hàm Nghi đoọng vel đông. Zâp pr’đươi pr’dua nâu pa zêng: mưy bêệ đhêêng dziếu hot lâng n’loong xà cừ âng bhua Hàm Nghi buôn đươi ooy cr’chăl ặt cóh Pháp; p’ngan lâng đhúah cha a’vị, tọ đợc chr’vắc c’niêng âng bhua Hàm Nghi đươi ooy cr’chăl ặt cóh Alger. Zâp pr’đươi pr’dua nâu bêl lăm ahay nắc Tiến sĩ Amandine Dabat zư đợc đhị Pháp, g’lúh nâu đơơng chô ooy Việt Nam cher đoọng, đợc p’cắh đhị Đền bhuốih bhua Hàm Nghi lâng zâp tướng sỹ Cần Vương. Lâh mơ zâp pr’đươi pr’dua nâu nắc dzợ vêy 29 ta la tranh (bản sao) âng bhua Hàm Nghi xrặ bhrợ bêl ặt cóh Pháp lâng ooy cr’chăl ặt cóh Alger cung vêy đơơng chô lâng đợc p’cắh đhị đền nâu.

Bhiệc đương pay zâp pr’đươi pr’dua nâu lâng pa glúh p’cắh bha ar ooy bhua Hàm Nghi nắc râu bhiệc bhan chr’nắp, chrooi pa xoọng zư lêy, pa dưr chr’nắp âng zr’lụ c’kir k’tiếc k’ruung Căn cứ Tân Sở, lêy chô hơnh déh 140 c’moo t’ngay bhua Hàm Nghi đoọng “Dụ Cần Vương”.

K’noọ 140 c’moo ahay, triều đình đông Nguyễn ơy đoọng bhrợ pa dưr Thành Tân Sở đhị chr’hoong Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị lâng lêy chô váih “Kinh đô kháng chiến” ra văng đợc ha dang vêy râu cắh liêm crêê đhị kinh thành Huế. T’ngay 5/7/1885, kinh thành Huế cắh têêm ngăn, bhua Hàm Nghi lâng bấc apêê cóh đâu dưr glúh zêl đhị ặt nâu. Đhị đâu, bhua ơy pa glúh “Dụ Cần Vương” t’đang pa chô zâp lang đhanuôr phò bhua, zêl cha groong Pháp. Thành Tân Sở, đhị pa glúh “Dụ Cần Vương” dưr váih đhị tơợp dưr bhrợ, nắc đhị bha lâng đoọng zêl cha groong bh’rợ Cần Vương pa dưr pa xớc lâng clan bhứah cóh prang k’tiếc k’ruung.

C’kir Căn cứ Thành Tân Sở ơy bơơn Bộ Văn hoá - Thông tin (xoọc đâu nắc Bộ Văn hoá, Thể thao lâng Du lịch) ra pặ hạng c’kir k’tiếc k’ruung moót c’moo 1995. Lướt zi lấh 140 c’moo lâng bấc râu zr’nắh k’đhạp âng lịch sử, zâp xa nay bh’rợ kiến trúc bêl ahay âng cán cứ Thành Tân Sở cắh dzợ cơnh ahay. Chr’hoong Cam Lộ ơy lêy bhrợ zr’lụ c’kir k’tiếc k’ruung Thành Tân Sở đhị k’tiếc bhứah 25,4ha lâng cr’noọ cr’niêng ting bhr’dzang bhrợ pa dưr pa liêm cớ c’kir nâu, chr’nắp liêm đhị ặt lịch sử âng mưy “Kinh đô kháng chiến” âng triều đình đông Nguyễn đhị lứch thế kỷ 19.

Xoọc đâu, chr’hoong Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị ơy k’rong bhrợ pa dưr Đền bhuốih bhua Hàm Nghi lâng zâp tướng sỹ Cần Vương. Chr’hoong t’bhlâng zước bơơn zên đoọng k’rong bhrợ pa dưr đông đợc p’cắh, lêy chô váih Bảo tàng Cần Vyương đhị zr’lụ c’kir nâu./.

Tiếp nhận các hiện vật về vua Hàm Nghi phục vụ trưng bày tại Đền thờ đua Hàm Nghi

Tại Di tích quốc gia Căn cứ Thành Tân Sở, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị vừa diễn ra lễ khai trương không gian trưng bày hiện vật, tư liệu về vua Hàm Nghi và phong trào Cần Vương.

Tại buổi lễ, Tiến sĩ Amandine Dabat, hậu duệ đời thứ 5 của vua Hàm Nghi đã trao một số hiện vật của vua Hàm Nghi tặng địa phương. Các hiện vật gồm: 1 ống điếu hút thuốc bằng gỗ khảm xà cừ của vua Hàm Nghi thường dùng trong thời gian ở Pháp; bát và đũa ăn cơm, ống đựng tăm mà vua Hàm Nghi dùng trong thời gian bị lưu đày ở Alger. Các hiện vật này trước đó được Tiến sĩ Amandine Dabat bảo quản tại Pháp, dịp này đưa về Việt Nam để trao tặng, phục vụ công tác trưng bày tại Đền thờ vua Hàm Nghi và các tướng sỹ Cần Vương. Ngoài các hiện vật này còn có 29 bức tranh (bản sao) do vua Hàm Nghi vẽ khi ở Pháp và trong thời gian bị lưu đày ở Alger cũng được đưa về và trưng bày tại đền thờ.

Việc tiếp nhận các hiện vật và ra mắt cuốn sách về vua Hàm Nghi là sự kiện quan trọng, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của Khu di tích quốc gia Căn cứ Tân Sở, hướng đến kỷ niệm 140 năm ngày vua Hàm Nghi ban "Dụ Cần Vương".

Gần 140 năm về trước, triều đình nhà Nguyễn đã cho xây dựng Thành Tân Sở tại huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị với định hướng trở thành "Kinh đô kháng chiến" phòng khi có biến cố ở kinh thành Huế. Ngày 05/7/1885, kinh thành Huế thất thủ, vua Hàm Nghi cùng tùy tùng đã xuất bôn ra căn cứ này. Tại đây, vua đã ban "Dụ Cần Vương" hiệu triệu mọi tầng lớp nhân dân phò Vua, chống Pháp. Thành Tân Sở, nơi ban "Dụ Cần Vương" trở thành nơi xuất phát, trung tâm để phong trào Cần Vương phát triển và lan rộng khắp cả nước.

Di tích Căn cứ Thành Tân Sở đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích Quốc gia vào năm 1995. Trải qua 140 năm với bao biến cố thăng trầm của lịch sử, các công trình thành lũy cùng những kiến trúc khác của căn cứ Thành Tân Sở xưa không còn dấu tích như những hiểu biết, tư liệu về tòa thành này. Huyện Cam Lộ đã quy hoạch Khu di tích quốc gia Thành Tân Sở trên diện tích 25,4 ha với mong muốn từng bước phục hồi, tôn tạo di tích xứng tầm với vai trò, vị trí lich sử của một "Kinh đô kháng chiến" của triều đình nhà Nguyễn ở cuối thế kỷ 19.

Hiện nay, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị đã đầu tư xây dựng Đền thờ Vua Hàm Nghi và các tướng sỹ Cần Vương. Huyện tiếp tục huy động nguồn lực để đầu tư xây dựng Nhà trưng bày, hướng tới trở thành Bảo tàng Cần Vương tại khu di tích này./.