Tợợ t’ngay 13 tước t’ngay 16/6, đhị Đà Nẵng vêy ta bhrợ Bh’rợ prá xay coh zập c’moo g’luh 42 âng Uỷ ban ASEAN ooy Bh’rợ k’đhơợng lêy đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh (ACDM) lâng pazêng pr’họp crêê tước n’lơơng. Nâu đoo năc bh’rợ coh xa nay bh’rợ c’moo Việt Nam bhrợ têng ta nih đha nâng bh’rợ tr’nêng Chủ tịch coh bh’rợ k’rong bhrợ ASEAN ooy bh’rợ K’đhơợng lêy đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh coh c’moo 2023. PV Đài P’rá Việt Nam ắt đhị miền Trung t’moóh t’cooh Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon, Phó Trưởng Ban thường trực Ban K’đhơợng xay âng k’tiêc k’ruung ooy bh’rợ zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh:

PV: C’moo 2023, Việt Nam năc Chủ tịch Uỷ ban ASEAN ooy bh’rợ k’đhơợng lêy đhí boo, tuh bhlong, xơợt gooh, Thứ trưởng xay moon cơnh ooy xa nay bh’rợ âng Việt Nam coh bh’rợ k’rong bhrợ đh’rưah coh ASEAN ooy bh’rợ zâl cha groong, pa xiêr râu bil hư âng đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh bhrợ t’vaih?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: ASEAN năc muy zr’lụ dưr vaih đơơh. Nắc tu zr’lụ dưr vaih đơơh năc vêy bấc râu xa nay bh’rợ vêy ta xay moon, lâng năc râu zr’năh k’đhap ha ASEAN. Râu đêêc năc ooy môi trường, râu nhâm mâng. Pa bhlâng, ASEAN công năc zr’lụ buôn pa bhlâng vaih râu căh liêm crêê coh bha lang k’tiêc tu đhí boo, tuh bhlong, xơớt goóh bhrợ t’vaih. Tu cơnh đêêc, bh’rợ đoàn kết coh ASEAN lâng pazêng apêê t’cooh xa nay ASEAN lâng pazêng k’tiếc k’ruung ASEAN đh’rưah mr’cơnh cr’noọ xa nay, zâl cha groong năc xa nay xay bhrợ zazum âng ASEAN ooy bh’rợ zâl cha groong râu căh liêm crêê âng đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh. C’moo 2005, ASEAN ơy bhrợ t’vaih muy Uỷ ban K’đhơợng lêy ooy râu căh liêm crêê âng đhí boo, tuh bhlong, xơớt goóh bhrợ t’vaih, ng’đớc năc ACDM. Năc uỷ ban n’nâu xang bêl mọt pa bhrợ năc chô đơơng râu liêm choom ga măc bhlâng coh bh’rợ zâl cha groong zazum âng ASEAN.

C’moo đaau, Việt Nam xoọc năc Chủ tịch âng Uỷ ban ASEAN ooy bh’rợ K’đhơợng lêy ooy râu căh liêm crêê âng đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh bhrợ t’vaih. Râu rơơm kiêng bhlâng âng Việt Nam năc pazêng k’tiêc k’ruung coh zr’lụ ASEAN đh’rưah muy cơnh cr’noọ xa nay, bh’rợ tr’nêng lâng đh’rưah zâl cha groong. Cơnh đêêc, pazêng xa nay xay moon coh bh’rợ zâl cha groong râu căh liêm crêê âng đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh tơợ xa nay xay moon pa dưr dal c’năl, k’rong pazêng c’rơ, zooi ooy xa nay lâng pazêng bh’rợ bêl n’leh vaih đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh năc ASEAN t’bhlâng k’rơ lâh mơ. Lâng cơnh cr’noọ xa nay âng Việt Nam, azi công rơơm kiêng, đươi tơợ pazêng bh’rợ cơnh đâu, pazêng k’tiêc k’ruung ASEAN năc vêy bh’rợ, zâl cha groong lâng chr’năp bhlâng năc vêy xa nay gr’hoót k’rơ lâh mơ đoọng ASEAN căh muy xay bhrợ liêm choom bh’rợ zâl cha groong râu bil hu tu đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh bhrợ t’vaih, nhâm mâng đoọng ha zập ngai ting n’năc năc la lua muy c’bhuh k’đơơng ooy bh’rợ zâl cha groong râu bil hư tu đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh bhrợ t’vaih coh prang bha lang k’tiếc.

PV: Đhr’năng âng Elnino xoọc dưr vaih lâng vêy cơnh năc bhrợ k’rơ lâh mơ ooy râu tr’xăl âng plêệng k’tiếc tước ooy pazêng k’tiêc k’ruung Đông Nam Á, Uỷ ban ASEAN ooy k’đhơợng lêy râu căh liêm crêê âng đhí boo tuh bhlong vêy đợ bh’rợ hân đoo đoọng pa xiêr râu căh liêm crêê âng đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh năc tu Elnino bhrợ t’vaih.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: Ting cơnh xa nay xay moon âng pazêng Đài khí tượng thuỷ văn, pazêng c’bhuh coh bha lang k’tiêc, pa bhlâng năc âng Trung tâm Khí tượng thuỷ văn k’tiếc k’rung âng Việt Nam, ahêê công ơy xay moon coh tr’nơớp năc Elnino vêy cơnh vaih đanh tước 2 c’moo, vêy cơnh cậ vaih đanh tước 3 c’moo. Vêy cơnh đhr’năng Elnino coh g’luh n’naau năc dưr vaih cơnh 2 c’moo 2015- 2016, cr’chăl Việt Nam công cơnh pazêng k’tiêc k’ruung ASEAN dưr vaih xơớt gooh, rooh crâng, đác k’rịa mót căh crêê cơnh. Pa bhlâng k’tiêc k’ruung crêê râu bil hư bấc bhlâng năc Việt Nam lâng Philippin.

Đhị hội nghị g’luh n’nâu, vêy ta bhrợ bấc bh’rợ. Coh đêêc, lâh bh’rợ bấc cơnh, năc dzợ vêy bấc bh’rợ bơr n’đăh. Pazêng apêê đại biểu công pâh ooy pazêng bh’rợ âng Việt Nam bhrợ têng coh g’luh n’nâu, râu đêêc năc diễn tập zâl cha groong lâng râu bil hư đhị tỉnh Quảng Nam. Coh đêêc, zâl cha groong đhí boo ga măc, pr’hậc lâng xơớt gooh. Đhr’năng Elnino năc crêê tước ooy zập k’tiêc k’ruung ASEAN la lay cơnh. Năc xoọc đâu Elnino năc bhrợ t’vaih 2 râu xa nay bh’rợ. Muy năc, xơớt gooh, dưr vaih ghít bhlâng coh pazêng k’tiêc k’ruung ASEAN. Bơr cậ năc xơớt gooh bấc cơnh đêêc năc vêy đợ đhí boo ga măc, vêy boo căh crêê cơnh. Căh crêê cơnh coh đâu năc căh ng’bơơn n’năl cơnh ooy lâng bha bhlâng năc dưr k’rơ pa bhlâng. Tu cơnh đêếc, coh g’luh n’nâu azi t’bhlâng prá xay ooy muy bơr râu căh crêê cơnh âng Elnino.

PV: Trung tâm k’đhơợng xay zr’lụ ASEAN ooy bh’rợ trôông dzâc, zooi zup bêl vaih râu bil hư tu đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh bhrợ t’vaih vêy xa nay k’rong bhrợ đh’rưah cơnh ooy đoọng bêl vaih der k’tiêc, đác tân glươi k’rơ, căh cậ đhí boo ga măc năc đh’rưah k’rong bhrợ, pa xiêr râu bil hư h’cơnh ooy?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: Ahêê vêy Trung tâm k’đhơợng xay coh zr’lụ ASEAN ooy bh’rợ trôông dzấc, zooi zup bêl vaih râu căh liêm crêê âng plêệng k’tiếc (ng’đớc năc Trung tâm AHA), đong pa bhrợ đhị Philippines. Nâu đoo năc bh’rợ âng apêê k’tiêc k’ruung ASEAN ơy k’rong bhrợ bấc pa bhlâng. Coh đêêc, lâh râu chroi đoọng zập c’moo năc dzợ vêy ting chroi đoọng âng pazêng c’bhuh bha lang k’tiếc, pa bhlâng năc âng Liên hợp quốc. N’đăh Việt Nam, azi công xoọc xay moon ooy Chính phủ bhrợ têng muy trung tâm cơnh đâu, vêy ta bhrợ đhị miền Trung, năc zr’lụ vaih bấc pa bhlâng đhí boo, tuh bhlong, xơớt gooh coh Việt Nam. Lâng xa nay pa bhrợ âng Trung tâm n’nâu năc ASEAN ơy vêy xa nay xay moon. Năc azi ơy xay moon lâng công ơy vêy ASEAN đoọng bhrợ têng. Râu đêêc năc, Trung tâm n’nâu vêy đợ đong ha âu đớc hàng. Đong ha âu đớc hàng n’nâu vêy pazêng râu pr’đươi, chr’na đha năh ha âu đớc crêê cơnh lâng đhr’năng dưr vaih râu căh liêm crêê âng plêệng k’tiêc coh ASEAN. Râu bơr cậ, năc đoo bêl vaih râu căh liêm crêê coh muy k’tiêc k’ruung năc a tôh năc Trung tâm năc đoọng c’rơ, pr’đươi, zên lâng manuyh pa bhrợ đoọng zooi pazêng k’tiêc k’ruung coh ASEAN. Trung tâm AHA công zooi Việt Nam bhr’lậ pa liêm râu căh liêm crêê âng plêệng k’tiếc. Nâu đoo năc bh’rợ liêm crêê bhlâng. Hân đhơ cơnh đêêc, đoọng trung tâm n’nâu pa bhrợ liêm choom lâh mơ năc dzợ vêy bấc trung tâm ta bhrợ coh pazêng k’tiêc k’ruung n’lơơng. Vêy cơnh đêêc, đoo bêl vaih râu căh liêm crêê âng plêệng k’tiếc năc ahêê vêy choom đơơh loon zâl cha groong crêê cơnh./.

PV: Nhăn chăp hơnh Thứ trưởng!

Elnino có thể kéo dài đến 3 năm, gây hạn hán và bão lớn bất thường

Từ ngày 13 đến 16/6, tại Đà Nẵng diễn ra Hội nghị thường niên lần thứ 42 của Ủy ban ASEAN về Quản lý thiên tai (ACDM) và các cuộc họp liên quan. Đây là sự kiện trong khuôn khổ năm Việt Nam thực hiện nhiệm vụ Chủ tịch trong hợp tác ASEAN về Quản lý thiên tai 2023. PV Đài TNVN thường trú tại miền Trung phỏng vấn ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng chống thiên tai:

PV: Năm 2023, Việt Nam là Chủ tịch Ủy ban ASEAN về quản lý thiên tai, Thứ trưởng đánh giá như thế nào vai trò của Việt Nam trong hợp tác ASEAN về phòng, chống giảm nhẹ thiên tai?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: ASEAN là một khu vực phát triển nhanh. Chính vì là khu vực phát triển nhanh nên rất nhiều đang được đặt ra, và là thách thức cho ASEAN. Đó là về môi trường, sự ổn định. Đặc biệt, ASEAN cũng là khu vực dễ bị tổn thương trên thế giới về thiên tai. Chính vì vậy, việc đoàn kết trong ASEAN và tất cả các nhà lãnh đạo ASEAN và các nước ASEAN cùng một tầm nhìn, một ứng phó là khẩu hiệu hành động chung của ASEAN về phòng chống thiên tai. Năm 2005, ASEAN đã thành lập một Ủy ban Quản lý về rủi ro về thiên tai, gọt tắt là ACDM. Chính ủy ban này sau khi đi vào hoạt động đã mang lại hiệu quả rất lớn trong ứng phó chung của ASEAN.

Năm nay, Việt Nam đang là Chủ tịch của Ủy ban ASEAN về Quản lý về rủi ro thiên tai. Mong muốn lớn nhất của Việt Nam là các nước khu vực ASEAN cùng một tầm nhìn, cùng một hành động và cùng một ứng phó. Như vậy, tất cả các vấn đề đặt ra trong phòng chống thiên tai từ truyền thông nâng cao nhận thức, huy động nguồn lực, hỗ trợ thông tin và các hành động khi có thiên tai xảy ra thì ASEAN phải tập trung hơn. Với cách nhìn của Việt Nam, chúng tôi cũng rất mong muốn, thông qua những như thế này, tất cả các quốc gia thành viên ASEAN sẽ có một hành động, ứng phó và đặc biệt là có một cam kết mạnh mẽ hơn để ASEAN không chỉ làm tốt công tác phòng chống thiên tai, đảm bảo an toàn cho cộng đồng mà còn thực sự là một tổ chức dẫn dắt về quản lý rủi ro thiên tai trên toàn cầu.

PV: Hiện tượng Elnino đang diễn ra và có thể làm trầm trọng thêm các tác động của biến đổi khí hậu đến các quốc gia Đông Nam Á, Ủy ban ASEAN về quản lý thiên tai có những động thái thế nào để giảm nhẹ rủi ro thiên tai do Elnino gây ra

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: Theo dự báo của các Đài khí tượng thủy văn, các tổ chức trên thế giới, đặc biệt là của Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia của Việt Nam, chúng ta cũng đã đưa ra nhận định sơ bộ bước đầu là Elnino có thể kéo dài đến 2 năm, thậm chí có thể kéo dài đến 3 năm. Thậm chí Elnino lần này có thể diễn biến như 2 năm 2015-2016, thời điểm mà Việt Nam cũng như các nước ASEAN xảy ra hạn hán, cháy rừng, xâm nhập mặn bất thường. Đặc biệt quốc gia tổn thương nhiều nhất là Việt Nam và Philippin.

Tại hội nghị lần này, diễn ra rất nhiều hoạt động. Trong đó, ngoài hoạt động đa phương, còn có rất nhiều hoạt động song phương. Các đại biểu cũng tham dự những hoạt động mà Việt Nam đăng cai tổ chức lần này, đó là diễn tập ứng phó với rủi ro diễn ra tại tỉnh Quảng Nam. Trong đó, ứng phó với bão lớn, bất thường và hạn hán. Hiện tượng Elnino sẽ tác động đến mỗi quốc gia ASEAN mỗi khác nhau. Nhưng hiện tại Elnino sẽ dẫn đến 2 câu chuyện. Một là, hạn hán, diễn biến rất rõ ở các quốc gia ASEAN. Hai là nắng hạn nhiều như thế sẽ có những cơn bão, cơn mưa bất thường. Bất thường ở đây là không nhận định được trước và đặc biệt là cường độ sẽ rất lớn. Chính vì vậy, lần này chúng tôi sẽ tập trung thảo luận vào một số bất thường của Elnino.

PV: Trung tâm  điều khối khu vực ASEAN về hỗ trợ nhân đạo thiên tai có cơ chế phối hợp như thế nào để khi xảy ra động đất, sóng thần hoặc cơn bão lớn thì cùng hợp tác, giảm nhẹ rủi ro thiên tai?

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp: Chúng ta có Trung tâm  điều khối khu vực ASEAN về hỗ trợ nhân đạo thiên tai (gọi tắt là Trung tâm AHA), đặt tại Philippines. Đây là một mô hình mà các nước ASEAN đã đầu tư rất nhiều. Trong đó, ngoài đóng góp thường niên có sự tài trợ của các tổ chức quốc tế, đặc biệt là của Liên hợp quốc. Về phía Việt Nam, chúng tôi cũng đang đề xuất Chính phủ xây dựng một trung tâm như thế này, đặt tại miền Trung, là nơi mà chịu nhiều thiên tai nhất ở Việt Nam. Đối với quy chế hoạt động của Trung tâm này thì ASEAN đã có quy chế rồi. Nhưng mà chúng tôi đã đề xuất và cũng đã được các nước ASEAN đồng ý. Đó là, Trung tâm này sẽ có kho hàng dự trữ. Kho hàng dự trữ này sẽ có các trang thiết bị, nhu yếu phẩm dự trữ phù hợp với các hình thái thiên tai ở ASEAN. Thứ hai, khi có bất cứ một thảm họa xảy ra ở 1 quốc gia nào đó thì Trung tâm sẽ điều phối nguồn lực, vật chất, tiền và cả nhân lực nữa để hỗ trợ các quốc gia thành viên. Trung tâm AHA cũng hỗ trợ Việt Nam xử lý các thảm họa thiên tai. Đây là một hoạt động tốt. Tuy nhiên, để trung tâm hoạt động hiệu quả hơn thì cần có nhiều trung tâm đặt ở nhiều quốc gia khác nhau. Có như vậy, khi xảy ra thảm họa thì chúng ta mới có thể ứng phó tốt.

PV: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!