Chr’val Đạ Chais, chr’hoong Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng ch’ngai tơợ thành phố Đà Lạt mơ 60km ting c’lâng bhlầng 27C chô đăh c’lâng biển. Cựu chiến binh Kơ Să Ha Tam, 83 c’moo ma nuyh K’ho ặt đhị  vel Tu Poh, chr’val Đạ Chais đoọng năl, bấc ngai coh vel ơy lâh chêệt bil coh đhăm k’tiếc nâu lâng bơơn xrặ a chắc đhị Đài tưởng niệm âng chr’hoong. T’cooh truih pazêng t’ruih ooy lang p’niên zr’năh k’đhap bêl ting pâh băn p’lớơp cán bộ, bhrợ giao liên lâng guy bhặ đạn tước chiến trường. “Ađay zêệ avị năc zêệ pa liêm, oih r’hố ha dợ oọ vaih g’doọc, vaih g’doọc năc a rọp đâh bơơn lêy lâng panh. Acu bhrợ giao liên tơợ ruh 18, 19 c’moo, ha dợ lướt xa nay đha đhâm c’mọor xung phong guy bhặ ch’răh nắc ruh 20 c’moo. Bêl guy bhặ ch’răh k’pân bhlầng nắc bêl a rọp glâm B52, a đoo glâm prang muy zr’lụ. Acu k’noọ năc lâh chêệt xoọc đêêc, bêl bhuông păr a rọp glâm bom năc chêệt 7 cha nắc coh k’bhuh zi”.

Hâng hơnh căh dzợ cơnh ooy muy lang đha đhâm c’moọr ting pâh zêl arọp abhuy pa chô vel đong, cựu chiến binh K’Dĩnh, 82 c’moo ma nuyh K’ho ặt đhị chr’val Lộc Nam, chr’hoong Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng xay moon pazêng rau chroi k’rong c’rơ, a ham cr’hấu âng lang a hay ơy zooi vel đong k’tiếc k’ruung ting liêm k’rơ cơnh xoọc đâu: “Đhanuôr ting pâh bhrợ cách mạng, chroi k’rong ha roo cha neh băn quân. Zập đong vêy ting pâh bh’rợ chroi k’rong cr’puốt cha neh coh tọ, đơc nắc tọ cha neh băn quân. Cr’noọ pr’chăp đhanuôr năc cơnh đêêc tước bêl k’tiếc k’ruung bơơn pa chô. Tơợ bêl k’tiếc k’ruung hòa năc pr’ặt tr’mông âng đhanuôr ting ha dưr lâh, tệêm ngăn, pa zay bhrợ têng cha. Nâu kêi c’lâng p’rang liêm mâng lâh. Nâu kêi đhanuôr muy pa zay bhrợ pa dưr ca van hớ ặ”.

50 c’moo tơợ ơy bơơn pa chô, zập zr’lụ đhanuôr acoon coh âng tỉnh Lâm Đồng zêng ơy tr’lọ n’căr tr’xăl n’hang. T’cooh Bon Yô Soan, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Lâm Đồng đoọng năl, xoọc đâu đợ pr’loọng đha rựt bấc đăh coh tỉnh dzợ dưp 2%, coh đêêc, pr’loọng đha rựt năc ma nuyh acoon coh dưp 5,5%. Pa dưr c’rơ đoàn kết, đhanuôr zập k’bhuh acoon coh đhi noo ơy pa zưm têy bhrợ pa dưr vel đong k’rơ ca van. “Nâu kêi đhanuôr ơy năl xăl cơnh bhrợ cha, xăl t’nơơm chr’noh bh’năn băn cơnh vêy pa chô bh’nơơn dal, năl đươi rau liêm choom âng khoa học kỹ thuật đhị bhrợ têng. Acu lêy năc coh cr’chăl tước đâu năc vêy rau ha dưr lâh mơ cơnh lâng đhanuôr tỉnh Lâm Đồng moon za zưm, coh đêêc đhanuôr acoon coh moon lalay”.

M’pâng thế kỷ ơy lâh, pazêng zr’lụ k’tiếc bom đạn c’moo hay nâu kêi ơy vaih nắc chr’val vel bhươl t’mêê ha dưr. Đhanuôr zập k’bhuh acoon coh đhị Lâm Đồng xoọc đươi xơợng đh’rưah lâng k’tiếc k’ruung moọt ooy cr’chăl ha dưr t’mêê./.

ĐỔI THAY Ở CÁC VÙNG CĂN CỨ CÁCH MẠNG LÂM ĐỒNG

50 năm qua đi, những vùng căn cứ cách mạng của tỉnh Lâm Đồng chuyển mình mạnh mẽ, vươn lên trở thành những vùng nông thôn mới phát triển.  

Xã Đạ Chais, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng, cách thành phố Đà Lạt khoảng 60km theo quốc lộ 27C về hướng biển. Cựu chiến binh Kơ Să Ha Tam, 83 tuổi, người K’ho ở thôn Tu Poh, xã Đạ Chais, cho biết, nhiều người con của buôn làng đã hy sinh trên mảnh đất này và được ghi danh tại Đài tưởng niệm của huyện. Ông xúc động kể lại những câu chuyện tuổi trẻ đầy gian khổ khi tham gia nuôi giấu cán bộ, làm giao liên và tải đạn phục vụ chiến trường. “Mình nấu cơm thì phải nấu đàng hoàng, phải trực lửa không để khói, hễ có khói thì máy bay của địch phát hiện và bắn, nấu cơm nuôi quân mà. Mình làm giao liên lúc 18, 19 tuổi thôi, còn đi thanh niên xung phong tải đạn thì 20 tuổi. Khi đang thanh niên xung phong, nguy hiểm nhất là gặp lúc B52 ném bom cả dãy luôn. Lẽ ra mình cũng chết vào thời điểm đó rồi, khi ấy gặp máy bay ném bom chết 7 người trong nhóm luôn”.

Tự hào về một thời tuổi trẻ tham gia chiến đấu giải phóng quê hương, cựu chiến binh K’Dĩnh, 82 tuổi, người K’ho, ở xã Lộc Nam, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng, bày tỏ, sự hy sinh của thế hệ trước đang giúp quê hương đất nước ngày thêm tươi đẹp. “Dân tham gia cách mạng, đóng góp lúa gạo nuôi quân. Mỗi nhà có phong trào góp nắm gạo bỏ trong hũ, gọi là hũ gạo nuôi quân. Tinh thần của người dân là vậy cho đến ngày giải phóng luôn. Từ ngày hòa bình thì đời sống người dân khá lên, yên ổn, cố gắng làm ăn. Giờ đường sá rất là thỏa mái đi lại rồi, dân và Nhà nước cùng làm, Nhà nước đầu tư đường sá khang trang, ngày càng đẹp hơn. Nói thật, dân bây giờ chỉ lo tập trung làm giàu thôi”.

50 năm sau ngày giải phóng, các vùng dân tộc thiểu số của tỉnh Lâm Đồng đều đã thay da đổi thịt. Ông Bon Yô Soan, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Lâm Đồng cho biết, hiện tỷ lệ hộ nghèo đa chiều trong tỉnh chỉ còn dưới 2%, trong đó, hộ nghèo người dân tộc thiểu số dưới 5,5%. Phát huy tinh thần đoàn kết, bà con các dân tộc đang tiếp tục chung tay xây dựng quê hương giàu mạnh. “Giờ người dân đã biết chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, biết áp dụng các tiến bộ KHKT vào trong sản xuất. Tôi nghĩ rằng trong thời gian tới sẽ có sự chuyển biến tích cực hơn đối với đồng bào của tỉnh Lâm Đồng nói chung, trong đó có người dân tộc thiểu số nói riêng”.

Nửa thế kỷ đã qua, những vùng đất bom đạn năm xưa nay đã trở thành những xã nông thôn mới phát triển. Bà con các dân tộc ở Lâm Đồng đang tin tưởng cùng đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới./.