“Đảng lâng Nhà nước k’rang bhlâng, đhanuôr coh xoọc đâu dợ dzợ zr’năh xr’dô cơnh ahay. Bêl ahay năc cha a vaách, ađhấc, năc nâu cơy đha năh đớp ta bhúch m’bứi, ha dzợ ch’neh pr’loọng đong hân đoo công vêy.”

“Cán bộ xiêr p’too pa choom công xơợng đươi lâng ting xay bhrợ. Bhrợ kinh tế năc đhanuôr t’bhlâng b’băn, băn atứch, ađha công vêy.”

Lâng bh’rợ tr’nêng ta béch g’lăng “pay ếp băn đănh”, pazêng bh’rợ bhrợ cha coh zr’lụ đhanuôr La Hủ, cr’noon Huổi Han, chr’val Bum Tở, chr’hoong Mường Tè năc bơơn râu mr’cơnh cr’noọ xa nay âng đhanuôr. A tứch, ađha, a ọc năc đợ m’ma bh’năn vêy ta zooi đoọng ha đhanuôr, đoọng đhanuôr vêy pr’ắt tr’mông liêm crêê lâh mơ t’piing lâng l’lăm ahay bêl tơớp bhrợ têng xa nay bh’rợ choh pazêng tơơm chr’noh chặt vaih đanh t’ngay.

Amoó Vàng Bó Sừ, Trưởng cr’noon Huổi Han, chr’val Bum Tở, chr’hoong Mường Tè xay moon: Bhươl vêy 130 pr’loọng đong năc lâh 80% năc pr’loọng đong đharựt. Tu bh’rợ pa bhrợ cơnh ty đanh ahay, đh’rưah lâng cr’noọ đương g’nưưm zooi đoọng ooy Nhà nước, tu cơnh đêếc pazêng dự án zooi tơơm chr’noh, acoon bh’năn đoọng đhanuôr pa xiêr đharựt buôn căh pa dưr râu liêm choom. Năc tước bêl cán bộ chô xay moon, p’too pa choom lâng zooi pazêng bh’rợ b’băn crêê cơnh, đhanuôr năc vêy p’xoọng pr’đơợ nhâm mâng pr’ắt tr’mông, tơợ đêếc tr’xăl ooy cr’noọ đoọng t’bhlâng pa dưr pr’ắt tr’mông. Amoó Vàng Bó Sừ prá: “L’lăm ahay pr’ắt tr’mông zr’năh k’đhap pa bhlâng, muy bơr cha năc đhanuôr căh vêy k’tiếc pa bhrợ; zr’năh xr’dô pa bhlâng, căh vêy zên căh cậ căh vêy chr’na cha. Tơợ bêl bhrợ bh’rợ b’băn, xang n’năc choh tơơm quế, đh’leh đoong đơơng pa câl, pr’ắt tr’mông âng đhanuôr công z’zăng liêm choom, doọ dzợ la lâh zr’năh xr’dô cơnh l’lăm ahay.”

C’lâng đhâl k’tiếc lướt chô zr’năh k’đhap tơợ c’lâng bhlâng 4H tước ooy zr’lụ chr’val Bum Tở, chr’hoong Mường Tè l’lăm ahay, xoọc đâu ơy vêy ta xăl lâng c’lâng bê tông bhưah mâng. C’lâng p’rang tước ooy bhươl cr’noon công xoọc ting t’ngay vêy ta bhrợ têng, zooi đhanuôr vêy pr’đơợ liêm buôn đoọng tr’câl tr’bhlêy ooy lơơng. Đươi vêy cơnh đêêc, đhanuôr công bơơn lướt tr’lum tr’lêy, chêếc pr’choom lâng prá xay kinh nghiệm bấc lâh mơ đoọng n’năl cơnh bhrợ cha, t’bhlâng t’bil lơi ha ul pa xiêr đharựt.

T’cooh Vàng Hu Chờ, Chủ tịch UBND chr’val Bum Tở, chr’hoong Mường Tè xay moon: Đhanuôr tr’xăl bấc pa bhlâng t’piing lâng cơnh l’lăm ahay lâng râu liêm choom bhlâng năc tr’xăl ooy cr’noọ coh pr’ắt tr’mông đoọng t’bhlâng bhrợ cha. Đh’rưah lâng đợ tơơm chr’noh chặt vaih đơơh, tước nâu cơy prang chr’val ơy vêy k’nặ 1 r’bhâu héc ta quế, coh đêếc, k’dâng 50% đhăm ơy choom đh’leh đoong, axậ đơơng pa câl. Lâh n’năc, đhanuôr công vêy râu pay pa chô nhâm mâng tơợ lâh 500 héc ta thảo qủa, sa nhân bhrậu, giềng. Đươi vêy cơnh đêêc, bơr c’moo ahay chr’val ơy vêy lâh 100 pr’loọng đong choom t’bil lơi đharựt: “Bêl l’lăm ahay coh chr’val căh muy đợ pr’loọng đong đharựt năc pr’loọng ha ul công bấc bhlâng. Hân đhơ cơnh đêếc, lâh bêl bhhrợ têng muy bơr xa nay bh’rợ crêê cơnh đhị vel đong năc đhanuôr công ơy choom tr’xăl ooy cr’noọ bh’rợ. Pr’ắt tr’mông âng đhanuôr ha ul năc dzợ, hân đhơ cơnh đêếc m’bứi bhlâng. Năc tơợ pazêng xa nay bh’rợ xay moon, p’too pa choom, c’năl âng đhanuôr công vêy ta dưr, chr’năp bhlâng năc c’năl âng đhanuôr coh bh’rợ pa dưr kinh tế công ting t’ngay tr’xăl lâh mơ.”

Tơợ 3 cr’noọ xa nay âng k’tiếc k’ruung, dáp tơợ c’moo 2022 tước nâu cơy chr’hoong Mường Tè, tỉnh Lai Châu vêy ta k’rong bhrợ k’nặ 350 tỷ đồng. Ting n’năc, vel đong ơy pazao đoọng ooy chính quyền pazêng chr’val, thị trấn bhrợ c’la k’rong bhrợ 16 dự án thành phần, đươi ooy xa nay ch’mêệt lêy ooy cr’noọ âng đhanuôr. Xang k’nặ 2 c’moo xay bhrợ pazêng dự án, pr’dưr pr’dzoong âng pazêng bhươl cr’noon zr’lụ da ding k’coong năc vêy bấc râu liêm pr’hay, pr’ắt tr’mông âng đhanuôr, pa bhlâng năc đhanuôr pazêng acoon coh pa bhlâng zr’năh k’đhap cơnh: Cống, Mảng, Si La, La Hủ… vêy ta ha dưr dal.

T’cooh Đao Văn Khánh, Chủ tịch UBND chr’hoong Mường Tè, tỉnh Lai Châu xay moon: Tước nâu cơy vel đong ơy vêy 3 chr’val xay bhrợ liêm xang bhươl cr’noon t’mêê lâng c’moo đâu t’bhlâng vêy p’xoọng 1 chr’val xay bhrợ liêm xang. Xa nay bh’rợ pa xiêr đharựt nhâm mâng ơy lâng xoọc zooi đợ pr’loọng đong đharựt âng chr’hoong u xiêr coh zập c’moo tơợ 6 tước 7% lâng xoọc đâu dzợ 52% ting cơnh xa nay bấc n’đăh. Ting cơnh t’cooh Đao Văn Khánh, coh ha y, chr’hoong t’bhlâng ch’mêệt lêy, xay moon đhr’năng pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh đhị vel đong, bhrợ pr’đơợ đoọng xay bhrợ pazêng xa nay bh’rợ pa têệt lâng bh’rợ bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê, pa xiêr đharựt nhâm mâng: “T’piing lâng pazêng c’moo l’lăm ahay, pr’ắt tr’mông kinh tế, xã hội âng đhanuôr pazêng acoon coh tr’xăl ghít bhlâng. Xoọc đâu, c’lâng p’rang vêy ta k’rong bhrợ liêm mâng, bhrợ t’vaih zr’lụ pa dưr kinh tế, xã hội. Pazêng bh’rợ bhrợ cha ơy zooi đhanuôr bơơn đươi râu liêm choom âng khoa học đoọng đươi dua ooy bh’rợ pa bhrợ, b’băn.”

Tơợ zên âng 3 xa nay cr’noọ âng k’tiếc k’ruung, pr’ắt tr’mông coh zr’lụ đhanuôr acoon coh đhị chr’hoong c’noong k’tiếc Mường Tè, tỉnh Lai Châu xoọc ting t’ngay liêm pr’hay. Lâng râu t’bhlâng k’rơ lâh mơ, đh’rưah lâng pazêng bh’rợ tr’nêng crêê cơnh, rơợng griing âng chính quyền vel đong, bh’rợ xay bhrợ pazêng xa nay cr’noọ âng k’tiếc k’ruung đhị chr’hoong Mường Tè xoọc crêê cơnh cr’noọ xa nay lâng liêm choom; tơợ đêếc pa dưr râu dưr vaih âng pr’ắt tr’mông, pa xiêr đharựt nhâm mâng, ting pa dưr pr’ắt tr’mông âng đhanuôr./.

Khởi sắc vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Lai Châu

Cùng với các chính sách hỗ trợ khác của Đảng và Nhà nước, nguồn vốn 3 chương trình mục tiêu quốc gia được đầu tư, hỗ trợ tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Lai Châu đã thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương. Các mô hình, dự án từ chương trình giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã thực sự phát huy hiệu quả, làm thay đổi diện mạo và đời sống người dân ở nhiều bản làng.

“Đảng và Nhà nước rất quan tâm, dân bản hiện nay không khổ như ngày xưa nữa. Ngày xưa thì ăn củ mài, củ nâu, nhưng bây giờ thì chỉ có thức ăn thiếu thốn một tí thôi, còn gạo nhà nào cũng có.”

“Cán bộ xuống vận động bà con cũng nghe theo và làm theo. Làm kinh tế thì bà con chịu khó chăn nuôi, nuôi gà, vịt cũng có.

Với cách làm sáng tạo “lấy ngắn nuôi dài”, những mô hình sinh kế trong vùng đồng bào La Hủ, bản Huổi Han, xã Bum Tở, huyện Mường Tè đã nhận được sự đồng lòng của người dân. Gà, lợn, vịt, ngan là những con giống được hỗ trợ để người dân có cuộc sống tốt hơn trước khi bắt tay vào thực hiện chủ trương phát triển các cây trồng dài ngày.  

Chị Vàng Bó Sừ, Trưởng bản Huổi Han, xã Bum Tở, huyện Mường Tè chia sẻ: Bản có hơn 130 hộ thì có tới hơn 80% là hộ nghèo. Do tập quán canh tác lạc hậu, cộng với tâm lý ỷ lại vào Nhà nước, nên trước đây các dự án hỗ trợ cây, con giống để bà con giảm nghèo thường không phát huy hiệu quả. Chỉ đến khi cán bộ về tuyên truyền, vận động và hỗ trợ các mô hình chăn nuôi phù hợp, bà con mới có thêm điều kiện ổn định cuộc sống, từ đó thay đổi nhận thức để vươn lên: “Trước đây điều kiện rất khó khăn, một số bà con còn không có đất để sản xuất; rất là vất vả, không có tiền hoặc không có thức ăn mà ăn. Từ lúc làm mô hình chăn nuôi, rồi đưa cây quế vào trồng, tỉa cành bán, đời sống của bà con cũng cải thiện hơn, không phải vất vả nhiều như trước.”

Tuyến giao thông cấp phối đi lại khó khăn từ Quốc lộ 4H vào trung tâm xã Bum Tở, huyện Mường Tè trước đây, giờ đã được thay thế bằng đường bê tông thoáng rộng. Giao thông về các bản cũng đang từng bước được đầu tư, giúp người dân có điều kiện thuận lợi để giao thương với bên ngoài. Nhờ đó, bà con được giao lưu, học hỏi và trao đổi kinh nghiệm nhiều hơn để biết cách làm kinh tế, vươn lên xóa đói giảm nghèo.

Ông Vàng Hu Chờ, Chủ tịch UBND xã Bum Tở, huyện Mường Tè cho biết: Người dân thay đổi rất nhiều so với trước và cái được nhất là thay đổi nhận thức trong cuộc sống để làm ăn. Cùng với cây trồng lương thực ngắn ngày, đến nay toàn xã đã có gần 1.000 héc ta quế, trong đó, khoảng 50% diện tích đã cho thu hoạch tỉa cành, lá. Ngoài ra, bà con cũng có nguồn thu nhập ổn định từ hơn 500 héc ta thảo quả, sa nhân tím, giềng. Nhờ đó, hai năm qua xã đã có hơn 100 hộ thoát nghèo: “Ngày trước trên địa bàn xã không chỉ riêng tỷ lệ nghèo mà đói cũng rất nhiều. Nhưng mà qua triển khai một số chương trình phù hợp trên địa bàn thì bà con cũng đã thay đổi. Cuộc sống của người dân đói vẫn còn, nhưng mà giảm đi rất nhiều. Nhưng mà qua từng bước tuyên truyền, nhận thức của người dân cũng nâng lên, đặc biệt là nhận thức của người dân trong phát triển kinh tế cũng từng ngày thay đổi.”

Từ 3 chương trình mục tiêu quốc gia, từ năm 2022 đến nay huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu được đầu tư gần 350 tỷ đồng. Theo đó, địa phương đã giao cho chính quyền các xã, thị trấn làm chủ đầu tư 16 dự án thành phần, dựa trên khảo sát nhu cầu của người dân. Sau gần 2 năm triển khai các dự án, diện mạo các bản làng vùng cao đã có nhiều khởi sắc, đời sống người dân, nhất là đồng bào các dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn như: Cống, Mảng, Si La, La Hủ...được nâng lên.

Ông Đao Văn Khánh, Chủ tịch UBND huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu cho biết: Đến nay địa phương đã có 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới và năm nay phấn đấu thêm 1 xã cán đích. Chương trình giảm nghèo bền vững đã giúp tỷ lệ hộ nghèo của huyện giảm mỗi năm từ 6 đến 7% và hiện còn khoảng 52% theo tiêu chí đa chiều. Theo ông Đao Văn Khánh, sắp tới, huyện tiếp tục rà soát, đánh giá thực trạng kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn, làm cơ sở để tổ chức thực hiện chương trình gắn với thực hiện xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững. “So với những năm trước đây, đời sống kinh tế, xã hội của đồng bào các dân tộc chuyển biến rất là rõ nét. Hiện nay hạ tầng đã được đầu tư kết nối, tạo ra các vùng phát triển kinh tế, xã hội. Các mô hình sản xuất đã giúp cho bà con nhân dân tiếp cận với các tiến bộ khoa học để áp dụng vào trong sản xuất, chăn nuôi.”

Từ nguồn vốn 3 chương trình mục tiêu quốc gia, bức tranh kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện biên giới Mường Tè, tỉnh Lai Châu đang từng ngày khởi sắc. Với quyết tâm cao, cùng các giải pháp đồng bộ, quyết liệt của chính quyền địa phương, việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia tại huyện Mường Tè đang đảm bảo tiến độ, kế hoạch và hiệu quả; từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân./.