Apêê t’ngay c’xêê 3 lịch sử n’nâu, thành phố Huế  bhui har ra văng hơnh deh 50 c’moo vêêl đong bơơn pa chô.

Bâc t’ngay n’nâu, 900 cựu chiến binh âng Trung đoàn 271 Quân khu Trị Thiên ma mông coh prang k’tiêc âi rach chô lâng Huế, lum cớ chiến trường ahay. Đhị đâu đanh 50 c’moo, apêê năc đợ đha đhâm, học sinh chăp kiêng k’tiêc k’ruung, zươc lươt bộ đội, grơơ nhool zêl pănh, chroi đoọng bhrợ t’vaih bh’nơơn ga măc chr’năp bơơn pa chô Huế c’moo 1975 lâng vêêl đong pa chô, pa zum k’tiêc k’ruung.

Nâu câi, t’cooh đhur ă n’đhang ngai zông kiêng rach chô lâng Huế đoọng chơơc lêy hay cr’chăl grơơ nhool âng đay ahay. Tr’lum cớ apêê đoo ha dêêr loom luônh, tình đồng chí, đồng đội dzợ liêm cơnh ahay. Cựu chiến binh Lê Văn Điệp, coh thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình, pa bhrợ đhị đơn vị C20, Đại đội trinh sát âng Trung đoàn 271, Quân khu Trị Thiên lum cớ đồng đội, t’cooh ha dêêr loom luônh:

“Đha lum 50 c’moo t’ngay bơơn pa chô thành phố Huế bơơn rach chô cớ lâng thành phố Huế, lum cớ đồng đội. Đồng đội năc bâc n’đhang muy bơr ngai âi lâh crêê arâp pănh, muy bơr ngai năc chêêt bil, muy bơr ngai năc tu jeh ca ay căh choom lươt chô. Cr’noọ cr’niêng năc lum cớ đồng đội, lum cớ đhăm k’tiêc âng đay âi ma mông lâng zêl a râp lâng âi chroi đoọng m’bứi ha bh’rợ pa chô cớ Huế đhị têy arâp”.

Âi z’lâh m’pâng thể kỷ, t’ngay rach chô âng apêê cựu chiến binh Trung đoàn 271 c’moo ahay bh’nhăn liêm chr’năp, bêl muy Huế zir hư tu chiến tranh nâu câi âi tr’xăl lâng dưr liêm k’rơ. Phiên hiệu âng Trung đpàn 271 âi lươt moot ooy lịch sử âng quân đội cơnh lâng bâc bh’nơơn ga măc chr’năp dzợ ăt chr’va. Đảng bộ, chính quyền lâng đha nuôr thành phố Huế năc căh mơ choom ha vil c’rơ g’lêêh âng apêê ngai âi lơi n’hang a ham đoọng ha bh’rợ pa chô miền Nam, pa zum k’tiêc k’ruung. Cựu chiến binh Hà Định, bêl ahay cán bộ tham mưu Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 271 hay cớ bâc t’ngay ting pâh pa chô Huế c’moo 1975:

“Bêl tr’nơơp, azi xay moon n’đăh Nam thành phố Huế năc zr’lụ rơợng, đhị âng arâp k’đhơợng lêy bhrợ căn cứ Mỏ Tàu, n’dhang tuh c’bhuh quân n’đăh Nam năc liêm buôn lâh. Coh bêl đêêc, n’đăh Bắc năc bơơn moon tr’nơơp, arâp lu lơ n’đhang câ năc liên đoàn Biệt động 15 âng a râp ăt k’dhơợng lêy coh bha đưn Hòn Vượn đương zêl pănh pa bhlâng rơợng. Tu cơnh đêêc bêl đhi noo crêê lum zr’năh k’đhap n’năc năc moot tuh zih lâh”.

T’cooh Nguyễn Huy Ngọc, 79 c’moo, bêl ahay năc bhrợ Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế (nâu câi năc thành phố Huế), căh mơ choom ha vil muy cr’chăl zr’năh k’đhap. Vêêl đong âng t’cooh coh chr’val Hương Thái nâu câi năc phường Hương Chũe, thị xã Hương Trà. T’cooh ting cách mạng bêl 18 c’moo, tươc 20 c’moo năc bhrợ Xã đội trường chr’val Hương Thái, k’đhơợng tuh zêl arâp coh zr’lụ toor thành phố Huế. Tươc c’moo 1971, t’cooh bơơn câp piing k’đươi chô bhrợ Chính trị viên đội Biệt đồng âng Thành đội Huế, k’đhơợng bhrợ quận Thành Nội. Coh g’luh tuh pay pa chô Huế, biệt động âng t’cooh Ngọc bơơn k’đươi tuh t’vaih c’lâng đơơng âng bộ đội moot ooy thành phố Huế. Cr’chăl đêêc, a râp k’rong quân, bhrợ t’vaih muy phòng tuyến nhâm n’đăh Tây Huế, tơợ Hòn Vượn tươc dzung da ding Kim Phụng cơnh lâng pr’chăp xa nay cha groong pa lưch apêê c’lâng chô ooy Huế. T’cooh Nguyễn Huy Ngọc hay cớ:

“Ha dum 21/3, câp piing k’đươi năc t’bhlâng tuh zêl phân chi khu Hương Sơ lâng poong An Hòa, azi moot tươc ga An Hòa bêl 11 giờ ha dum. Azi lươt truih c’lâng ray xe lửa moot đăn trụ sở Hương Sơ - c’bhuh n’nâu năc âng cu k’đhơợng xay. Bêl bơơn moot tươc năc acu pay đèn dzool lêy trụ sở năc đhi noo k’rong panh B40 lâng B41. K’rong pănh cơnh đêêc, xa nul súng pr’toh đh’âr prang zr’lụ, đhi noo coh nội thành âi moon lâng c’bhuh coh nguôih năc âi bơơn moot tươc nội thành, tu cơnh đêêc loom luônh đhi noo pa bhlâng bhui har”.

Năc tơơp tơợ t’ngay 8/3/1975, quân hêê tuh zêl g’luh tr’nơơp coh vêêl bhươl, đồng bằng. Quân đoàn II tuh pay apêê cử điểm arâp đhị truih c’lâng 14, z’rlụ Mỏ Tàu, vành đai âng arâp zư lêy căn cứ Phú Bài, c’năt c’lâng Huế - Đà Nẵng, tr’nơơp ha g’luh tuh zêl Huế - Đà Nẵng.Đhị n’đăh Bắc, quân hêê tuh zêl ha râp poong An Lỗ, bhrợ tr’toot c’lâng tr’zooi âng arâp tơợ Huế chô n’đăh bắc, pay k’đhơợng căn cứ Phổ Lại, chr’hoong Phong Điền; bơơn pay căn cứ chr’hoong Hương Trà… Tơợ đêêc, quân lâng đha nuôr thành phố Huế gung dưr prang zâp ooy, đh’rưah tuh zêl arâp, bơơn pa chô bâc bh’nơơn chr’năp.

Tươc 5 giờ ra diu t’ngay 21/3/1975, quân hêê đh’rưah pr’toh súng tuh zêl g’luh bơr, pa chô thành phố Huế. Tơợ bâc n’đăh, quân hêê tuh pănh c’năt cha groong âng arâp, bhrợ t’vaih g’roong ga ving groong arâp coh thành phố Huế lâng p’loọng Thuận An. Dh’rưah bêl đâu, quân, đha nuôr apêê chr’hoong Phong Điền, Quảng Điền, Hương Trà gung dưr tuh pay apêê quận lỵ, bhrợ c’la chính quyền. Cựu chiến binh Dương Minh Đậm, Trưởng Ban liên lạc cựu chiến binh Trung đoàn 271, Quân khu Trị Thiên, bêl a hay năc bhrợ Chính trị viên Đại đội 1, Tiểu đoàn 7 xay moon:

“Đơn vị zi, 26/3/1975 năc moot tuh ooy Đài Phát thanh truyền hình AN Cựu, tuh zêl moot Tang bhuông păr Phú Bài, moot tuh ooy vêêl 5 đhị Sở Chỉ huy âng Quân đoàn 1, Quân khu 1, năc đơn vị grơơ bhlâng âng arâp. Đơn vị zi âi moot tuh arâp chô p’loọng biển Thuận An âng biển Tư Hiền, coop ma mông lâh 3.000 tù binh, coop pay bâc pr’đươi chiến tranh âng a râp lâng chroi đoọng pay pa chô thành phố Huế liêm prang ooy têy hêê crêê 12 giờ đhâng t’ngay 26/3/1975”.

Bh’nơơn ga măc chr’năp âng bh’rợ pa chô Huế âi bhrợ ha rươp g’roong cha groong nhâm k’rơ bhlâng âng arâp n’đăh Bắc, chroi bhrợ t’vaih bh’nơơn ga măc chr’năp g’luh tuh zêl Huế - Đà Nẵng, bhrợ pr’đơợ bơơn bh’nơơn chr’năp coh chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, pa chô pa zêng miền Nam, pa zum k’tiêc k’ruung./.

GẶP LẠI NHỮNG ĐỒNG ĐỘI TRONG CHIẾN DỊCH GIẢI PHÓNG HUẾ NĂM 1975

Chiến dịch giải phóng Huế mùa xuân năm 1975 là một thắng lợi vang dội của quân và dân ta, góp phần quyết định thắng lợi chiến dịch Huế - Đà Nẵng. Những ngày tháng 3 lịch sử này, thành phố Huế rộn ràng không khí chuẩn bị kỷ niệm 50 năm giải phóng quê hương.

Những ngày này, 900 cựu chiến binh thuộc Trung đoàn 271 Quân khu Trị Thiên sống khắp nơi trên cả nước đã trở về Huế, thăm lại chiến trường xưa. Cách đây 50 năm, họ là những thanh niên, học sinh yêu nước, tình nguyện gia nhập quân ngũ, anh dũng chiến đấu, góp phần làm nên chiến thắng chiến dịch giải phóng Huế năm 1975 và giải phóng quê hương, thống nhất đất nước.

Bây giờ, tuổi tác đã lớn, sức khỏe giảm sút nhưng ai cũng muốn trở lại Huế để tìm lại ký ức những năm tháng hào hùng. Gặp lại nhau họ bùi ngùi xúc động, tình đồng chí, đồng đội vẹn nguyên như xưa. Cựu chiến binh Lê Văn Điệp, ở thành phố Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình, công tác tại đơn vị C20, Đại đội trinh sát của Trung đoàn 271, Quân khu Trị Thiên gặp lại đồng đội, ông bồi hồi, xúc động:

“Nhân dịp 50 năm ngày giải phóng thành phố Huế được trở lại thành phố Huế, gặp lại đồng đội. Đồng đội thì nhiều nhưng một số đã hy sinh, một số đã qua đời, một số hiện do hoàn cảnh không liên lạc được. Nguyện vọng là gặp lại đồng đội, gặp lại mảnh đất mình đã sống và chiến đấu ở đây và đã góp một phần nhỏ giải phóng thành phố Huế”.

Đã nửa thế kỷ trôi qua, ngày trở về của những cựu chiến binh Trung đoàn 271 năm xưa càng thêm phần ý nghĩa, khi một Huế hoang tàn do chiến tranh nay đã đổi thay, phát triển. Phiên hiệu của Trung đoàn 271 đã đi vào lịch sử của quân đội với những chiến công mãi trường tồn. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố Huế luôn ghi nhớ công lao của những người đã góp phần xương máu cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Cựu chiến binh Hà Định, nguyên cán bộ tham mưu Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 271 nhớ lại những ngày tham gia giải phóng Huế năm 1975:

“Lúc đầu, chúng tôi nhận định phía Nam thành phố Huế là vùng rắn, nơi mà địch bảo vệ căn cứ Mỏ Tàu, nhưng cánh quân phía Nam lại thuận lợi hơn. Trong lúc đó, phía Bắc nhận định ban đầu địch sẽ sơ hở nhưng chính liên đoàn Biệt động 15 của địch cố thủ ở đồi Hòn Vượn chống trả tương đối quyết liệt. Cho nên khi anh em vấp phải khó khăn đó thì vào muộn hơn”.

Ông Nguyễn Huy Ngọc, 79 tuổi, nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế), không thể quên một thời gian khó. Quê ông ở xã Hương Thái nay là phường Hương Chữ, thị xã Hương Trà. Ông theo cách mạng năm 18 tuổi, đến 20 tuổi là xã đội trưởng xã Hương Thái, phụ trách đánh địch ở vùng ven thành phố Huế. Đến năm 1971, ông được cấp trên rút về làm Chính trị viên đội biệt động trực thuộc Thành đội Huế, chuyên phụ trách quận Thành Nội. Trong chiến dịch giải phóng Huế, đội biệt động của ông Ngọc được giao nhiệm vụ đánh mở đường đưa bộ đội tiến vào thành phố Huế. Thời điểm đó, địch tập trung quân, lập thành một phòng tuyến dày đặc ở phía tây Huế, từ Hòn Vượn đến chân núi Kim Phụng với ý đồ chặn hết tất cả các tuyến đường về Huế. Ông Nguyễn Huy Ngọc nhớ lại:

“Đêm 21/3, cấp trên lệnh là phải đánh cho được phân chi khu Hương Sơ và cầu An Hòa, chúng tôi tiếp cận về tại ga An Hòa lúc 11 giờ đêm. Chúng tôi men theo đường ray xe lửa vào gần trụ sở Hương Sơ - tổ này do tôi chỉ huy. Khi mà tiếp cận thì tôi lấy quả đèn sáng thụt lên thấy trụ sở thì anh em tập trung bắn B40 và B41. Bắn cấp tập như vậy, tiếng súng nổ rền cả khu vực, anh em nội thành sau nói lực lượng bên ngoài đã vào nội thành rồi, nên tinh thần của anh em và cơ sở rất phấn khởi”.

Bắt đầu từ ngày 8/3/1975, quân ta tấn công đợt một ở nông thôn, đồng bằng. Quân đoàn II đánh chiếm các cứ điểm địch trên tuyến đường 14, khu vực Mỏ Tàu, vành đai của địch bảo vệ căn cứ Phú Bài, tuyến giao thông Huế - Đà Nẵng, mở màn chiến dịch Huế - Đà Nẵng. Ở cánh Bắc, quân ta đánh sập cầu An Lỗ, cắt tuyến chi viện của địch từ Huế ra tuyến phía bắc, chiếm căn cứ Phổ Lại, huyện Phong Điền; chiếm căn cứ huyện Hương Trà... Từ đó, quân và dân thành phố Huế nổi dậy khắp nơi, đồng loạt tiến công địch, thu nhiều thắng lợi quan trọng.

Đến 5 giờ sáng ngày 21/3/1975, quân ta đồng loạt nổ súng tấn công đợt hai, giải phóng thành  phố Huế. Từ nhiều hướng, quân ta đánh vỡ tuyến phòng ngự của địch, tạo vòng vây, kẹp chặt địch ở thành phố Huế và cửa Thuận An. Cùng lúc này, quân, dân các huyện Phong Điền, Quảng Điền, Hương Trà nổi dậy chiếm các quận lỵ, làm chủ chính quyền. Cựu chiến binh Dương Minh Đậm, Trưởng ban liên lạc cựu chiến binh Trung đoàn 271, Quân khu Trị Thiên, Nguyên Chính trị viên Đại đội 1, Tiểu đoàn 7 chia sẻ.  

“Đơn vị chúng tôi, 26/3/1975, trực tiếp đánh vào Đài Phát thanh truyền hình An Cựu, đánh vào Sân bay Phú Bài, đánh vào ấp 5 nơi Sở Chỉ huy của Quân đoàn 1, Quân khu 1, là đơn vị khét tiếng của địch. Đơn vị chúng tôi đã truy kích địch về cửa biển Thuận An, của biển Tư Hiền, bắt sống hơn 3.000 tù binh, thu nhiều phương tiện chiến tranh của kẻ địch và góp phần giải phóng thành phố Huế hoàn toàn đúng 12 giờ trưa ngày 26/3/1975”.

Thắng lợi giòn giã của việc giải phóng Huế đã đập tan tấm lá chắn mạnh nhất của địch ở phía Bắc, góp phần quyết định vào thắng lợi chiến dịch Huế - Đà Nẵng, tạo đà chiến thắng trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc./.