Tr’nơơp c’moo 2021, pr’loọng đong anoo Đinh Văn Chấc, pr’loọng đong đhanuôr Cơ Tu đharựt coh cr’noon Pả Dá, chr’val Cà Dy, chr’hoong da ding k’coong Nam Giang vêy vel đong zooi 200 m’ma pa neh Thái. Xang bêl đớp m’ma pa neh, diic điêl anoo Chấc năc pa liêm bhươn, pếch k’tiếc, bón phân, choh pa neh đhị đhăm ga măc k’nặ 1 héc ta. Tơợ pazêng xa nay bh’rợ pa dưr bh’rợ ch’choh b’băn âng vel đong, pr’loọng đong a noo Chấc dzợ vêy ta đoọng g’roong nam lâng đợ máy dziếu đác phun ooy tơơm chr’noh. Ting cơnh anoo Đinh Văn Chấc, xang k’nặ 4 c’moo choh, bhươn pa neh Thái năc tơớp vaih p’lêê, xay moon đớc vêy bấc râu liêm choom coh hân noo pay pa chô t’mêê, zooi pr’loọng đong anoo vêy p’xoọng zên prặ đươi dua coh pr’ắt tr’mông. Anoo Đinh Văn Chấc rơơm kiêng, chính quyền vel đong bhrợ bhiệc lâng doanh nghiệp, zooi chêêc zr’lụ pa câl đoọng đhanuôr têêm loom pa bhrợ, t’bil lơi đharựt: “Xang bêl vêy ta đoọng m’ma pa neh Thái, pr’loọng đong cu ơy choh lâng zư lêy liêm choom bhlâng, hân noo bêl đêêc ahay ơy vêy p’lêê. Xang n’năc, acu dzợ vêy ta đoọng 35 ức đồng bhrợ đong ắt t’mêê. Xoọc đâu, pr’loọng đong rơơm kiêng bhrợ cha nhâm mâng, pa dưr kinh tế đoọng choom t’bil lơi đharựt coh cr’chăl ha y”.

Đh’rưah lâng m’ma pa neh Thái, chr’hoong Nam Giang dzợ zooi đhanuôr m’ma pih bhung lâng m’ma bh’năn cơnh a ọc, c’roóc… đoọng đhanuôr pa dưr bh’rợ pa bhrợ. T’cooh Zơrâm Thực, Chủ tịch UBND chr’val Tà Pơ, chr’hoong Nam Giang prá xay, Tà Pơ năc muy coh pazêng chr’val zr’năh k’đhap âng chr’hoong Nam Giang, pr’ắt tr’mông âng đhanuôr bấc bhlâng za nươr ooy bh’rợ ch’choh b’băn, bhrợ ha rêê đhuốch. Tước nâu cơy, vel đong năc đhiệp xay bhrợ liêm xang 15/19 cr’noọ xa nay bhươl cr’noon t’mêê, coh đêêc, zr’năh k’đhap bhlâng năc pazêng cr’noọ xa nay pa xiêr đharựt bấc n’đăh, thu nhập. Lâng đhr’năng la lua n’năc, chr’val Tà Pơ ơy k’rong pazêng râu zên âng pazêng xa nay bh’rợ, dự án, pa bhlâng năc đợ zên âng pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung zooi đhanuôr bhrợ pazêng bh’rợ kinh tế, pa dưr râu bơơn pay pa chô. Vel đong t’bhlâng xăl tơơm chr’noh, bh’năn băn, ta đang moon đhanuôr choh n’loong ga măc, coh tơơm tơ boon coh craang, choh prí oong, băn a ọc tăm âng vel đong, a tứch p’loh coh bhươn… Đươi vêy cơnh đêêc, tước nâu cơy, đợ pr’loọng đong đharựt coh prang chr’val dzợ mơ lâh 39%. Ting cơnh t’cooh Zơrâm Thực, Chủ tịch UBND chr’val Tà Pơ, chr’hoong Nam Giang, đợ zên tơợ xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung ơy zooi vel đong xay bhrợ liêm xang pazêng râu c’rơ, zooi đhanuôr pa dưr bh’rợ pa bhrợ, t’bhlâng t’bil ha ul pa xiêr đharựt: “Azi t’bhlâng pa xiêr đharựt tơợ bh’rợ pa dưr bh’rợ pa bhrợ. T’mêê bêl đêêc ahay azi ơy đoọng c’roóc ha pazêng pr’loỌng đong đharựt, tước nâu cơy c’roóc vêy ta băn liêm pa bhlâng. Azi công xoọc bhrợ đợ râu chr’năp k’rong băn hươu. Azi bhrợ t’vaih bơr c’bhuh băn hươu, xang n’năc tơợ pazêng pr’loọng đong choom t’bil lơi đharựt đoọng bhrợ t’bhưah bh’rợ tước ooy pr’loọng đong n’lơơng. Lâh n’nắc, xoọc đâu bấc pr’loọng đong công ting choh n’loong ga măc, 10 c’moo ahay bấc pr’loọng đong ơy vêy râu pay pa chô, t’bil lơi đharựt nhâm mâng. Lâh đợ zên prặ âng xa nay bh’rợ pa xiêr đharựt, azi k’rong đh’rưah lâng pazêng zên prặ n’lơơng, chr’hoong công zooi đoọng zooi pazêng pr’loọng đong đharựt bơơn t’bil lơi đharựt”.

Tơợ zên prặ âng pazêng xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung, coh pazêng c’moo ahay, chr’hoong Nam Giang ơy k’rong bhrợ k’zệt tỷ đồng zooi đhanuôr pa dưr bh’rợ pa bhrợ. Chr’hoong công ơy vêy bấc chính sách zooi đhanuôr pa dưr kinh tế bhươn, crâng, kinh tế b’băn ch’choh ga măc đoọng xay bhrợ bh’rợ bhr’lậ ngành nông nghiệp ting c’lâng bh’rợ pa dưr râu chr’năp âng bh’rợ pa bhrợ đh’rưah lâng bhrợ pa dưr bhươl cr’noon t’mêê. Liêm choom bhlâng năc cơnh bh’rợ băn a ọc coh cr’noon A Liêng, chr’val Ta Bhing; pazêng bh’rợ choh pih bhung coh chr’val Tà Pơ, Cà Dy; bh’rợ choh prí oong coh chr’val Tà Pơ… T’cooh A Rất Ben, Phó phòng Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon chr’hoong Nam Giang prá xay, lâng bh’rợ pay đoọng m’ma tơơm chr’noh, bh’năn băn, phân bón, zập pr’loọng đong đharựt đhị chr’hoong ơy vêy ta zooi lâh 35 ức đồng đoọng pa dưr kinh tế, t’bil đharựt nhâm mâng: “Coh pazêng c’moo ahay, chr’hoong ơy k’rong bhrợ bấc xa nay bh’rợ, coh đêếc bha lâng năc 3 xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung đoọng zooi tơơm chr’noh, m’ma bh’năn đoọng ha đhanuôr. Coh đêêc ooy tơơm chr’noh bấc bhlâng năc đoọng tơơm pay cha p’lêê, bh’năn năc đoọng a ọc, c’roóc. Dự án a ọc ơy zooi tơợ 5 tước 7 p’nong a ọc, c’roóc năc zooi zập pr’loọng đong 2 p’nong. Bêl k’nặ bhrợ pazêng xa nay bh’rợ, dự án n’nâu, Phòng Nông nghiệp đh’rưah lâng Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp lâng pazêng chr’val pa choom đoọng khoa học kỹ thuật đoọng đhanuôr pa bhrợ liêm choom”.

C’moo 2024, chr’hoong Nam Giang vêy ta pazao đoọng zên lâh 503 tỷ đồng đoọng bhrợ 3 xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung năc pa xiêr đharựt nhâm mâng, bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê lâng pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong. Tước nâu cơy, chr’hoong ơy pác đoọng ha zập ngành, vel đong lậh 237 tỷ đồng, bơơn lâh 89%. Tơợ pazêng dự án cơnh bhrợ t’bấc cơnh bh’rợ bhrợ cha, pa dưr bh’rợ pa xiêr đharựt; Zooi pa dưr bh’rợ ch’choh b’băn, choh crâng nhâm mâng, pa dưr râu liêm choom, c’rơ âng pazêng zr’lụ miền đoọng bhrợ têng hàng hoá t’đui ooy râu chr’nắp… chr’hoong ơy k’rong bhrợ k’zệt tỷ đồng bhrợ đợ bh’rợ bhrợ cha, zooi pr’loọng đong đharựt, đăn đharựt pa dưr bh’rợ pa bhrợ. Hân đhơ cơnh đêêc, tước nâu cơy, prang chr’hoong Nam Giang dzợ lâh 2.600 pr’loọng đong đharựt lâng tỷ lệ lâh 35%. Ting cơnh t’cooh Châu Văn Ngọ, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, đoọng xay bhrợ crêê cơnh xa nay tước c’moo 2025, pa xiêr đợ pr’loọng đong đharựt prang chr’hoong xiêr 20% năc dzợ bấc bh’rợ ng’bhrợ: “Lâh đợ bh’rợ ng’bhrợ c’lâng p’rang đoọng liêm buôn ha đhanuôr pa dưr bh’rợ pa bhrợ năc ơy zooi bhrợ đợ bh’rợ bhrợ cha ha pazêng pr’loỌng đong đharựt, đăn đharựt năc chr’năp pa bhlâng. Đươi tơợ xa nay xay moon đớc râu c’rơ ooy bh’rợ pa dưr nông lâm nghiệp, chr’hoong ơy zooi ha đhanuôr bhrợ bh’rợ ch’choh lâng b’băn, cơnh năc ng’choh crâng n’loong ga măc, băn c’roóc, a ọc, zư lêy pazêng râu tơơm chr’noh âng vel đong vêy chr’năp ooy kịnh tế bấc cơnh tơ boon, choh zơ nươu… Tơợ đêêc, zooi ha pazêng pr’loọng đong đharựt, đăn đharựt bơơn pa dưr bh’rợ pa bhrợ, pa dưr râu bơơn pay pa chô”./.

NAM GIANG: CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA GIÚP NGƯỜI DÂN GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG

Nam Giang là một trong những huyện nghèo của tỉnh Quảng Nam với hơn 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ hộ nghèo  cao. Trong những năm qua, từ nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia, huyện Nam Giang đã xây dựng nhiều dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, giúp người dân phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững.

Đầu năm 2021, gia đình anh Đinh Văn Chấc, hộ Cơ Tu nghèo ở thôn Pà Dá, xã Cà Dy, huyện miền núi Nam Giang được địa phương hỗ trợ 200 cây giống mít Thái. Sau khi nhận cây giống, vợ chồng anh Chấc tiến hành cải tạo vườn tạp, đào hố, bón phân, trồng mít trên diện tích đất gần 1 héc ta. Từ các chương trình phát triển nông nghiệp của địa phương, gia đình anh Chấc còn được hỗ trợ hàng rào thép gai và hệ thống máy bơm để phun tưới cho cây trồng. Theo anh Đinh Văn Chấc, sau gần 4 năm trồng và chăm sóc, vườn mít Thái đã bắt đầu bói quả, hứa hẹn vụ thu hoạch mới, giúp gia đình có thêm nguồn kinh phí để trang trải cuộc sống. Anh Đinh Văn Chấc mong muốn, chính quyền địa phương làm việc với các doanh nghiệp, hỗ trợ tìm kiếm thị trường tiêu thụ để người dân yên tâm sản xuất, vươn lên thoát nghèo: “Sau khi được hỗ trợ giống mít Thái, gia đình tôi đã trồng và chăm sóc rất tốt, vụ vừa rồi đã có quả bói. Sau đó, tôi còn được hỗ trợ 35 triệu đồng để làm nhà mới. Hiện nay, gia đình mong muốn ổn định làm ăn, phát triển kinh tế để có thể thoát nghèo trong thời gian tới”.

Cùng với giống mít Thái, huyện Nam Giang còn hỗ trợ người dân giống bưởi da xanh và giống vật nuôi như heo, bò… để bà con phát triển sản xuất. Ông Zơrâm Thực, Chủ tịch UBND xã Tà Pơ, huyện Nam Giang cho biết, Tà Pơ là một trong những xã khó khăn của huyện Nam Giang, đời sống người dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, phát nương làm rẫy. Đến nay, địa phương mới chỉ hoàn thành 15/19 tiêu chí nông thôn mới, trong đó, khó khăn nhất vẫn là các tiêu chí về giảm nghèo đa chiều, thu nhập. Trước thực tế này, xã Tà Pơ đã lồng ghép nguồn vốn các chương trình, dự án, đặc biệt là nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia hỗ trợ người dân xây dựng các mô hình sinh kế, nâng cao thu nhập. Địa phương tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, vận động người dân trồng rừng gỗ lớn, trồng cây lòn bon dưới tán rừng, trồng chuối tiêu hồng, nuôi heo đen bản địa, gà ta thả vườn... Nhờ đó, đến nay, tỷ lệ hộ nghèo toàn xã chỉ còn hơn 39%. Theo ông Zơrâm Thực, Chủ tịch UBND xã Tà Pơ, huyện Nam Giang, nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia đã giúp địa phương hoàn thiện cơ sở hạ tầng, hỗ trợ người dân phát triển sản xuất, vươn lên thoát nghèo: “Chúng tôi từng bước giảm nghèo từ mô hình phát triển sản xuất. Vừa rồi chúng tôi triển khai cấp bò cho các hộ nghèo, đến nay bò phát triển rất tốt. Chúng tôi cũng đang triển khai xây dựng chuỗi giá trị liên kết nuôi hươu. Chúng tôi thành lập 2 nhóm nuôi hươu, sau đó từ các hộ thoát nghèo để nhân rộng mô hình ra các hộ khác. Ngoài ra, hiện nay nhiều hộ cũng tham gia trồng rừng gỗ lớn, 10 năm qua nhiều hộ đã có thu nhập, thoát nghèo bền vững. Ngoài nguồn vốn chương trình giảm nghèo, chúng tôi lồng ghép các  nguồn vốn khác, huyện cũng hỗ trợ để giúp các hộ nghèo vươn lên thoát nghèo.”

Từ nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia, trong những năm qua, huyện Nam Giang đã đầu tư hàng chục tỷ đồng hỗ trợ người dân phát triển sản xuất. Huyện cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ bà con phát triển kinh tế vườn, rừng, kinh tế trang trại nhằm thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị sản xuất gắn với xây dựng nông thôn mới. Tiêu biểu như mô hình nuôi heo cỏ địa phương tại thôn A Liêng, xã Tà Bhing; các mô hình trồng bưởi da xanh và cam Vinh ở các xã Tà Pơ, Cà Dy; mô hình trồng chuối tiêu hồng tại xã Tà Pơ… Ông A Rất Ben, Phó phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Nam Giang cho biết, với việc cấp cây, con giống, vật tư phân bón, bình quân mỗi hộ nghèo trên địa bàn huyện đã được hỗ trợ hơn 35 triệu đồng để phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững: “Trong những năm qua, huyện đã lồng ghép rất nhiều chương trình, trong đó chủ lực là 3 chương trình mục tiêu quốc để gia hỗ trợ cây, con giống cho bà con. Trong đó về cây thì chủ yếu hỗ trợ cây ăn quả, con thì hỗ trợ heo, bò. Dự án heo đã hỗ trợ mỗi hộ 5 đến 7 con heo, bò thì hỗ trợ mỗi hộ 2 con. Trước khi triển khai các chương trình, dự án này, Phòng Nông nghiệp phối hợp cùng Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp và các xã tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật để bà con sản xuất hiệu quả”.

Năm 2024, huyện Nam Giang được giao nguồn vốn hơn 503 tỷ đồng để thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới và phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đến nay, huyện đã phân bổ cho các ngành, địa phương hơn 237 tỷ đồng, đạt hơn 89%. Từ các dự án như đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo; Hỗ trợ phát triển sản xuất; phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị…, huyện đã đầu tư hàng chục tỷ đồng xây dựng các mô hình sinh kế, hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo phát triển sản xuất. Tuy nhiên, đến nay, toàn huyện Nam Giang vẫn còn hơn 2.600 hộ nghèo với tỷ lệ trên 35%. Theo ông Châu Văn Ngọ, Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, để đạt mục tiêu đến năm 2025, giảm tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện xuống 20% thì còn rất nhiều việc phải làm: “Ngoài việc đầu tư kết cấu hạ tầng để tạo thuận lợi cho đồng bào phát triển sản xuất thì hỗ trợ xây dựng các mô hình cho các hộ nghèo, cận nghèo là rất quan trọng. Trên cơ sở định hướng thế mạnh về phát triển nông lâm nghiệp, huyện đã hỗ trợ bà con xây dựng các mô hình về trồng trọt và chăn nuôi, như là trồng rừng gỗ lớn, chăn nuôi bò, heo bản địa, bảo tồn các loại cây bản địa có giá trị kinh tế cao như lòn bon, trồng cây dược liệu… Từ đó, giúp cho các hộ nghèo, cận nghèo có điều kiện phát triển sản xuất, tang thu nhập”./.