Lướt ô tô tơợ c’lâng Hồ Chí Minh tước ooy Cửa khẩu quốc tế Nam Giang - Đắc Tà Ọc, căh ngai k’noọ nâu đoo năc c’lâng bhlâng 14D. Pazêng c’bhuh xe acọ glụ sơ mi rơ moóc năc da dzoóc dưr lướt, t’bhlâng z’lâh pazêng c’nặt c’lâng ving văng, mặt c’lâng bấc ơl hr’lụ, pui pai căh dzợ cơnh. Năc c’lâng bhlâng vêy chr’năp pa bhlâng ooy bh’rợ pa dưr kinh tế - xã hội, nhâm mâng an ninh, quốc phòng âng tỉnh Quảng Nam lâng pazêng tỉnh coh zr’lụ miền Trung năc bấc c’nặt coh c’lâng bhlâng 14D đhiệp bhưah 3,5m, bấc c’nặt c’lâng hư bấc pa bhlâng, mặt c’lâng ma hr’lụ lâng bấc ơl đhị cr’đooh tr’ploóc.

Bâc c’nặt c’lâng coh c’lâng bhlâng 14D vêy đợ đhr’đấc dal, xoọc đâu k’zệt đhị buôn vaih bhrêy tăh, bấc đhị k’đhap đoọng choom la lêy bêl lướt… bêl ahay ơy dưr vaih bấc g’luh bhrêy tăh ngân bhlâng. Lướt chô coh c’lâng n’nâu năc zr’năh xr’dô 14D, manuyh lướt xe máy năc xấp xa nấp boo coh c’lâng lướt đoọng g’đéch doọ pui pai, abhị boọ ooy a chắc. Xe ga măc năc da dzoóc pa têết lướt đh’rưah coh toong t’ngay lâng ha dum, đơợ nhoonh c’lâng n’nâu, đhanuôr căh choom lướt chô tu pui pai, căh choom la lêy. Đoo bêl vêy xe acọ glụ lướt, năc k’xịa lứch c’lâng lướt, pazêng xe n’lơơng k’đhap đoọng choom lướt chô.

Manuyh k’đhơợng p’đhiêr xe Vũ Đình Phụng ta luôn lướt chô ooy đâu prá xay, c’lâng ơy mốp ting n’năc năc u hêệp năc bh’rợ đơơng âng lâng zư đớc hàng hoá zr’năh k’đhap pa bhlâng. Bơr xe lướt tơợ bơr n’đăh buôn pa bhlâng tr’châm. T’ngay p’răng năc pui pai căh dzợ cơnh, plêệng boo năc a bhị a trặc, c’tiêr, vêy cơnh cậ k’đoọng đanh đươnh, đhr’năng bhrêy tăh buôn bhlâng u vaih: “C’lâng pa bhlâng hêệp lâng hư bấc pa bhlâng. Bêl xe ô tô acọ glụ g’đéch zr’lụ c’lâng hr’lụ buôn bhlâng bhrợ t’vaih đhr’năng bhrêy tăh lâng xe máy. C’nặt c’lâng n’nâu ơy dưr vaih bhrêy tăh bhrợ chêết manuyh bêl xe acọ glụ g’đéch zr’lụ c’lâng hr’lụ năc crêê n’châm ooy xe máy”.

Cửa khẩu Quốc tế Nam Giang, tỉnh Quảng Nam zập t’ngay vêy tước k’ha riêng g’luh xe ga măc đơơng âng hàng hoá, xe glụ đơơng rơ moóc đơơng âng quặng tơợ apêê tỉnh Đông Nam Thái Lan lâng Hạ Lào tước ooy miền Trung Việt Nam. Tơợ Cửa khẩu n’nâu, pazêng lướt năc tước ooy C’lâng bhlâng 14D dal 75km đoọng tước ooy c’lâng Hồ Chí Minh, c’nặt c’lâng tước ooy chr’hoong Nam Giang. Ting cơnh t’cooh Nguyễn Văn Hà, manuyh lướt lêy c’lâng, Công ty CP K’đhơợng lêy lâng bhrợ c’lâng lướt Quảng Nam, nâu đoo năc muy coh pazêng râu tu bhrợ ha C’lâng bhlâng 14D dưr hư bấc pa bhlâng: “Đợ xe chở đơơng quặng blo tơợ Lào tước ooy Việt Nam pa bhlâng bấc năc bhrợ ha mặt c’lâng hư bấc pa bhlâng”.

C’lâng bhlâng 14D năc c’lâng bha lâng, crêê tước ooy pr’ắt tr’mông âng đhanuôr, bh’rợ tr’nêng âng đhanuôr coh pazêng chr’val da ding k’coong dal âng chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam. L’lăm ahay, bêl doọ ơy hư bấc, đhanuôr coh pazêng zr’val zr’lụ k’noong k’tiếc xiêr ooy thị trấn Thạnh Mỹ, chr’hoong Nam Giang đanh mơ lâh muy tiếng đồng hồ, xoọc đâu cậ năc lướt chô đanh bấc lâh mơ. T’cooh Tơ Đênh Sơn, Chủ tịch UBND chr’val Chà Val, chr’hoong Nam Giang prá xay, đhanuôr lâng chính quyền vel đong ơy bấc chu ta đang moon ooy bh’rợ căh dzợ đoọng xe chở đơơng pa bhlâng bấc pr’đươi, pa liêm đhr’năng lướt chô crêê cơnh đoọng pa xiêr râu căh liêm crêê ooy c’lâng n’nâu, nhâm mâng râu liêm crêê ha đhanuôr: “Coh bấc c’moo ahay azi ơy xơợng bấc pa bhlâng ooy bh’rợ Trung ương vêy c’lâng bh’rợ k’rong bhrợ c’lâng, pa liêm, bhrợ t’bhưah c’lâng bhlâng 14D đoọng bhrợ t’vaih râu liêm buôn ha đhanuôr lướt chô, năc tước nâu cơy năc căh vêy ta bhrợ râu rị. Đhanuôr coh zr’lụ da ding k’coong Nam Giang rơơm kiêng c’lâng n’nâu đơơh vêy Nhà nước bhr’lậ pa liêm, xay bhrợ h’cơnh ooy đoọng nhâm mâng ha đhanuôr lâng xe lướt chô liêm buôn lâh mơ coh c’lâng”.

T’cooh xa nay tỉnh Quảng Nam prá xay, năc c’lâng bhlâng năc Bộ Giao thông Vận tải ơy đoọng ooy Sở Giao thông Vận tải tỉnh Quảng Nam k’đhơợng lêy lâng pa liêm C’lâng bhlâng 14D. K’tỷ zên ơy ta đươi ooy bh’rợ bhr’lậ c’lâng lướt n’nâu ting cơnh ta bươl, căh lâh liêm choom, vêy cơnh cậ bhrợ t’vaih râu ta uôh ngân sách. T’cooh Lê Văn Dũng, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam prá xay, tỉnh bấc chu ta đang moon ooy Chính phủ lâng Bộ Giao thông Vận tải đớc đoọng zên bhr’lậ pa liêm, bhrợ t’bhưah C’lâng bhlâng 14D đoọng crêê cơnh cr’noọ lướt chô, tr’câl tr’bhlêy âng Cửa khẩu Quốc tế Nam Giang - Đắc Tà Ọc, hân đhơ cơnh đêếc, tước nâu cơy dự án n’nâu năc căh ơy vêy ta bhrợ: “C’bhuh đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam ơy bấc chu ta đang moon Chính phủ lâng công bơơn n’năl n’năl xoọc đâu Chính phủ ơy vêy c’lâng bh’rợ bhr’lậ pa liêm c’lâng bhlâng 14D coh cr’chăl ha y. Hân đhơ cơnh đêêc, xoọc đâu c’lâng n’nâu u hư bấc pa bhlâng, năc căh dzợ choom ng’đương dzợ. Azi pa bhlâng ta đang moon Trung ương đơơh k’rong bhrợ c’lâng lướt n’nâu. Râu đâu năc chr’năp pa bhlâng, đơơh hân bhlâng bêl Cửa khẩu Nam Giang dưr vaih Cửa khẩu quốc tế năc nâu đoo năc c’lâng kinh tế lướt chô âng bơr k’tiếc k’ruung Việt Nam - Lào ng’moon zazum lâng tỉnh Quảng Nam lâng tỉnh Sê Kông moon la lay”./.

MÒN MỎI CHỜ ĐỢI NÂNG CẤP SỬA CHỮA QUỐC LỘ 14D QUẢNG NAM

Quốc lộ 14D dài 75 km, nối đường Hồ Chí Minh lên Cửa khẩu quốc tế Nam Giang của tỉnh Quảng Nam và cửa khẩu Đắc Tà Ọc của tỉnh Sê Kông – Lào. Tuyến đường này giữ vai trò quan trọng, kết nối giao thông giữa đồng bằng và miền núi, mở rộng không gian phát triển của tỉnh Quảng Nam và khu vực miền Trung, thúc đẩy giao lưu hàng hóa dọc Hành lang Kinh tế Đông- Tây nhưng phần lớn mặt đường toàn tuyến bị biến dạng, gây mất an toàn giao thông. Tỉnh Quảng Nam nhiều lần kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải sớm bố trí vốn nâng cấp, sửa chữa tuyến đường huyết mạch này để đảm bảo an toàn giao thông và thúc đẩy giao thương kinh tế giữa tỉnh Quảng Nam với các địa phương của nước bạn Lào.

Đi ô tô từ đường Hồ Chí Minh lên Cửa khẩu quốc tế Nam Giang - Đắc Tà Ọc, khó ai tin đây là Quốc lộ 14D. Từng đoàn xe đầu kéo sơ mi rơ moóc nối đuôi nhau, oằn mình băng qua cung đường đầy những khúc cua, mặt đường nát bươm như ruộng cày, bụi bay mù mịt. Là quốc lộ có vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế -  xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của tỉnh Quảng Nam và các tỉnh khu vực miền Trung nhưng nhiều đoạn trên Quốc lộ 14D chỉ rộng 3,5m, nhiều đoạn hư hỏng nặng, mặt đường sụt lún, lồi lõm và chi chít “ổ voi”, “ổ gà”.

Nhiều đoạn trên Quốc lộ 14D có độ dốc lớn, hiện tồn tại hàng chục điểm đen giao thông, nhiều vị trí che khuất tầm nhìn... từng xảy ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng. Đi lại trên “cung đường đau khổ” 14D, người đi xe máy phải mặc áo mưa suốt cả hành trình để tránh bụi, bùn đất văng vào người. Xe tải nối đuôi chạy cả ngày lẫn đêm, xới nát cung đường, người dân không thể lưu thông vì bụi mù mịt, mất tầm nhìn. Mỗi khi đoàn xe đầu kéo đi qua, gần như chiếm hết lòng đường, các phương tiện giao thông khác rất khó đi lại.

Tài xế Vũ Đình Phụng thường xuyên lưu thông qua đây cho biết, đường đã xấu lại quá hẹp nên việc vận chuyển và bảo quản hàng hóa gặp nhiều trở ngại. Hai xe chạy ngược chiều rất dễ va vào nhau. Ngày nắng thì bụi mù mịt, trời mưa thì bùn đất lầy lội, thậm chí ùn tắc kéo dài, tai nạn luôn rình rập: “Đường quá hẹp và hư hỏng nhiều quá. Khi xe ô tô đầu kéo tránh ổ gà rất dễ gây tai nạn đối với xe máy. Đoạn đường này từng xảy ra vụ tai nạn giao thông chết người khi xe đầu kéo vì tránh ổ gà mà va vào xe máy”.

Cửa khẩu Quốc tế Nam Giang, tỉnh Quảng Nam mỗi ngày đón hàng trăm lượt xe tải vận chuyển hàng hóa, xe kéo theo rơ moóc vận chuyển quặng từ các tỉnh Đông Nam Thái Lan và Hạ Lào vào miền Trung Việt Nam. Từ Cửa khẩu này, các phương tiện đi qua Quốc lộ 14D dài 75km để đến đường Hồ Chí Minh, đoạn qua huyện Nam Giang. Theo ông Nguyễn Văn Hà, nhân viên tuần đường, Công ty CP Quản lý và xây dựng đường bộ Quảng Nam, đây là một trong những nguyên nhân khiến Quốc lộ 14D hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng: “Lưu lượng xe chở quặng quá cảnh từ Lào về Việt Nam quá lớn nên mặt đường hư hỏng khá nhiều”.

Quốc lộ 14D là tuyến huyết mạch, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống dân sinh, sản xuất của người dân các xã vùng cao huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam. Trước đây khi đường chưa xuống cấp, bà con các xã vùng biên xuống thị trấn Thạnh Mỹ, huyện Nam Giang chỉ mất khoảng hơn một giờ đồng hồ, giờ thì thời gian đi lại dài hơn gấp đôi. Ông Tơ Đênh Sơn, Chủ tịch UBND xã Chà Val, huyện Nam Giang cho biết, người dân và chính quyền địa phương đã nhiều lần kiến nghị về việc cấm các loại xe chở quá tải, điều tiết lưu thông phù hợp để giảm áp lực lên tuyến đường này, đảm bảo an toàn cho nhân dân: “Nhiều năm trước chúng tôi đã nghe rất nhiều về việc Trung ương có chủ trương đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo, mở rộng Quốc lộ 14D để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đi nhưng đến nay vẫn chưa thấy động tĩnh gì. Người dân vùng cao Nam Giang mong muốn con đường này sẽ sớm được Nhà nước đầu tư nâng cấp, cải tạo để làm sao đảm bảo an toàn cho người điều khiển phương tiện giao thông”.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Nam thông tin, là tuyến quốc lộ nhưng Bộ Giao thông Vận tải đã ủy quyền cho Sở Giao thông Vận tải tỉnh Quảng Nam quản lý và bảo trì Quốc lộ 14D. Nhiều tỷ đồng đã rót vào việc sửa chữa tuyến đường này theo kiểu chắp vá, không mấy hiệu quả, thậm chí gây lãng phí ngân sách. Ông Lê Văn Dũng, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam cho biết, tỉnh nhiều lần kiến nghị Chính Phủ và Bộ Giao thông Vận tải bố trí nguồn lực nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 14D để đáp ứng nhu cầu giao thương của Cửa khẩu Quốc tế Nam Giang - Đắc Tà Ọc, tuy nhiên, đến nay dự án vẫn chưa được đầu tư: “Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam đã nhiều lần đề nghị với Chính phủ và cũng được biết rằng hiện nay Chính phủ đã có chủ trương đầu tư sửa chữa, nâng cấp Quốc lộ 14D trong giai đoạn đến. Tuy nhiên, hiện nay tuyến đường này đã xuống cấp, hư hại quá nghiêm trọng, không thể nào chờ đợi được nữa. Chúng tôi tha thiết đề nghị Trung ương sớm đầu tư, thi công tuyến đường này. Điều này rất cần thiết, rất cấp bách khi Cửa khẩu Nam Giang trở thành Cửa khẩu quốc tế thì đây là hành lang kinh tế đi lại đối với hai nước Việt Nam - Lào nói chung và tỉnh Quảng Nam với tỉnh Sê Kông nói riêng”./.