Năc đô thị tỉnh lỵ âng Đắk Lắk ha dợ đhị thành phố Buôn Ma Thuột, đợ xe công lướt chô dzợ bấc tước k’rơ bhầu bêệ, pa bhlầng năc đhị apêê chr’val zr’lụ đăh toor thành phố. T’cooh Y Thơm Kênh, vel 1, chr’val Cư Êbur, thành phố Buôn Ma Thuột đoọng năl, đhơ đay vêy zập pr’đơợ kinh tế đoọng câl muy bêệ xe bán tải, ha dợ t’cooh cung dzợ đươi xe công nông ty chr’năp đươi âng xe nâu liêm buôn lâh mơ. Lâh mơ bhiệc âng đơơng hàng hóa, xe nâu dzợ choom bhrợ ha rêê lâng ruộng lalăm ra lặp pr’đươi. T’cooh Y Thơm cung lêy xe công nông cơnh n’ty nắc căh vêy tệêm ngăn, tu cơnh đêêc lalăm câl xe t’mêê, t’cooh ơy xơợng rau k’bhuh công an chr’val xay moon, k’rong câl k’nặ muy pâng đợ zên đoọng xe vêy tệêm ngăn bêl lướt: “Bêl bhrợ xe nâu nắc công an ơy xay moon, r’lăp đèn xi nhan mị đăh, còi. Pazêng zên k’rong bhrợ nắc lưch 125 ức đồng. Ha dợ xe nâu năc đề doọ pa đhiêr cơnh xe lơơng”.

Đhr’năng lalua đhị chr’val Cư Êbur, tỉnh Đắk Lắk cung cơnh đhị zập apêê vel đong lơơng âng tỉnh Tây Nguyên, m’bứi xe công nông vêy zập đèn, còi, xi-nhan. Coh đợ k’ha riêng r’bhầu xe nâu, nắc n’đoo xe vêy ting pâh bhrợ dịch vụ âng đơơng chr’noh chr’bêệt, pr’đươi bhrợ ha rêê đhuôch, pr’đươi xây dựng… bơơn c’la xe k’rang tr’bứi rau tệêm ngăn. Mơ dzợ nắc xe lướt ting hân noo, đèn còi zêng hư, ha tộ lưch, căh tệêm ngăn, zập đoo c’moo cung vaih đhr’năng bhrêy tăh c’lâng p’rang bhrợ chêệt manuyh. Bấc tu bhiệc  bhrêy tăh c’lâng p’rang crêê tước xe công nông dưr vaih bêl ha dưm, bêl xe nâu lướt căh ngai choom lêy. Đoọng pa xiêr đhr’năng bhrêy tăh, tơợ tơợp c’moo 2024, cảnh sát c’lâng p’rang lâng công an chr’val đhị 2 tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông năc ơy bhrợ bấc chu t’bọo decal clá ang đoọng ha xe công nông đhị vel đong, t’pâh bấc c’la xe ting bhrợ. Ting cơnh Đại úy Bùi Mạnh Tuấn, Phó trưởng Công an chr’val Cư Êbur, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, t’bọo decal clá ang căh muy nắc bh’rợ kỹ thuật nắc dzợ cơnh xay moon zập đăh ooy tệêm ngăn c’lâng p’rang cơnh lâng xe công nông:“Bhiệc t’boọ decal nâu nắc muy cơnh đoọng xay moon lâng đhanuôr. Tơợ bhiệc t’bọo decal nắc t’pâh, t’đang đhanuôr ma ra văng t’boọ đèn ang, đèn coh hoọng xe, còi… t’bhlầng rau tệêm ngăn coh đhr’năng lướt chô lâng xe công nông. Bhiệc nâu nắc bơơn bhrợ r’dợ, bhrợ ta luôn, pa xiêr ếp bhlầng đhr’năng căh pr’đoọng đăh bhrêy tăh coh c’lâng p’rang”.

Đhị 5 tỉnh Tây Nguyên xoọc vêy mơ 200.000 xe công nông. Bhiệc t’boọ decal clá ang đoọng ha xe nâu nắc bhrợ têng tơợ c’moo 2019, đhị bơr pêê chr’val. Tước tơợp c’moo đâu, c’lâng bh’rợ nâu nắc ơy bhrợ têng zập prang, pa zưm lâng bh’rợ xay moon đăh zập quy định, quy tắc bêl ting lướt coh c’lâng p’rang, pa bhlầng nắc xó đâh lâh mơ ta đoọng, căh đoọng ma nuyh tớt coh thùng xe; ting xơợng bhrợ g’đech xe, z’lâh xe, xăl c’lâng crêê quy định… Thượng tá Phạm Quốc Lập – Trưởng Phòng Cảnh sát c’lâng p’rang Công an tỉnh Đắk Nông moon, coh pr’đơợ âng đhr’năng lalua đhị tỉnh, nâu nắc c’lâng bh’rợ liêm choom: “T’bọo decal clá ang đoọng ha xe càng, xe máy cày nâu đoọng pazêng ngai lướt coh c’lâng pa ghit, bơơn lêy xe đăh loom đoọng năl cơnh cha groong, pa xiêr đhr’năng bhrêy tăh. Jưah lâng đêêc, nắc c’lâng bh’rợ xay moon, toọm pazêng xe căh tệêm ngăn pr’đơợ choom bhrợ vaih đhr’năng bhrêy tăh c’lâng p’rang”.

Đhơ năc ơy vêy rau liêm choom coh bhiệc pa dưr dal rau tệêm ngăn âng xe công nông bêl lướt coh ha dưm, ha dợ t’boọ decal clá ang đoọng ha xe nâu năc êêh rau c’lâng bh’rợ đanh mâng. Nắc rau pr’đươi đoọng đươi dua đhị bhrợ têng ha rêê đhuôch, xe công nông ta luôn đhăn boo đhăn p’răng, lướt c’lâng lụ laach, chúh n’châm đhơ ooy bhơi k’tang.. nắc t’boọ pr’đươi clá ang nâu buôn t’lọ, bil hư vaih căh ma pr’đươi… Đoọng pa xiêr lâh mơ dzợ đhr’năng bhrêy tăh, xe công nông đhị Tây Nguyên năc bơơn cha mêệt lêy ghit zập pr’đươi kỹ thuật tệêm ngăn, tơợ c’nặt ra lắp./.

     CÁC TỈNH TÂY NGUYÊN NỖ LỰC GIẢM TAI NẠN GIAO                                   THÔNG DO XE CÔNG NÔNG                                     

“Ra đường sợ nhất công nông”, từ lâu đã trở thành câu cửa miệng của người dân các tỉnh Tây Nguyên về những nguy cơ mất an toàn giao thông tiềm tàng của xe công nông, loại phương tiện vận tải-sản xuất đặc thù ở khu vực. Để cân bằng giữa đòi hỏi cấp thiết về phương tiện phục vụ sản xuất với đảm bảo an toàn giao thông, lực lượng cảnh sát giao thông, công an các xã trong khu vực đã có những nỗ lực nhằm tăng tính an toàn của xe công nông và ý thức của người điều khiển loại xe này khi tham gia giao thông.

Là đô thị tỉnh lỵ của Đắk Lắk nhưng ở thành phố Buôn Ma Thuột, số lượng xe công lưu hành vẫn có đến hàng nghìn chiếc, nhất là ở các xã vùng ven. Ông Y Thơm Kênh, thôn 1, xã Cư Êbur , thành phố Buôn Ma Thuột cho biết, dù mình đủ điều kiện kinh tế để mua một xe bán tải, nhưng ông vẫn sử dụng xe công nông vì tính đa năng của phương tiện. Ngoài việc vận chuyển hàng hóa, xe này còn có khả năng cày cả rẫy khô và ruộng nước khi được lắp thêm thiết bị. Ông Y Thơm cũng nhận thấy xe công nông kiểu cũ quá thiếu an toàn, nên trước khi mua xe mới, ông đã lắng nghe lời khuyên của lực lượng công an xã, đầu tư gần gấp rưỡi chi phí để xe được an toàn hơn: “Khi làm xe này thì công an nói hết rồi, phải lắp đèn xi nhan, bên phải, bên trái, còi.Toàn bộ đầu tư là hết 125 triệu. Mà xe này không cần quay, đây là máy đề”

Thực tế ở xã Cư Êbur, tỉnh Đắk Lắk cũng như ở khắp các địa phương các tỉnh Tây Nguyên, rất ít xe công nông có đầy đủ đèn, còi, xi-nhan. Trong số hàng trăm nghìn phương tiện loại này, chỉ số ít xe tham gia dịch vụ vận tải, chuyên chở nông sản, vật tư nông nghiệp, vật liệu xây dựng… được chủ xe phần nào quan tâm các yếu tố an toàn. Phần còn lại chỉ hoạt động theo mùa, đèn còi hầu như đã rơi rụng, rất mất an toàn, năm nào cũng có tai nạn giao thông chết người xảy ra. Đa số vụ tai nạn giao thông liên quan xe công nông xảy ra lúc trời tối, khi loại phương tiện này gần như ẩn hình. Để giảm thiểu nguy cơ tai nạn, từ đầu năm 2024, cảnh sát giao thông và công an xã ở 2 tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông, đã tổ chức nhiều đợt dán decal phản quang cho xe công nông trên địa bàn, thu hút đông đảo chủ phương tiện. Theo Đại úy Bùi Mạnh Tuấn, Phó trưởng Công an xã Cư ÊbBur, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, dán decal phản quang không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là giải pháp tuyên truyền toàn diện về an toàn giao thông đối với xe công nông: "Việc dán decal này là một cách để tiếp xúc với bà con. Từ việc dán decal này để tuyên truyền, vận động, kêu gọi bà con tự trang bị đèn chiếu sáng, đèn hậu, còi… tăng cường các biện pháp an toàn để trong quá trình khai thác, sử dụng xe được đảm bảo. Việc này sẽ được làm từng bước, tổ chức thường xuyên, hạn chế thấp nhất rủi ro tai nạn giao thông.

Ở 5 tỉnh Tây Nguyên hiện có khoảng 200.000 xe công nông. Việc dán decal phản quang cho loại xe này được thực hiện từ năm 2019, ở một số xã. Đến đầu năm nay, giải pháp này mới  được triển khai rộng khắp, kết hợp với công tác tuyên truyền về các quy định, quy tắc khi tham gia giao thông, nhất là việc không chạy quá tốc độ quy định, không chở người trên thùng xe; tuân thủ tránh xe, vượt xe, chuyển hướng đúng quy định … Thượng tá Phạm Quốc Lập – Trưởng Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh  Đắk Nông cho rằng, trong điều kiện thực tế ở tỉnh, đây là giải pháp hiệu quả:"Dán decal phản quang cho xe càng, xe máy cày này để cho những người tham gia giao thông chủ động phát hiện phương tiện đi phía trước để chủ động phòng ngừa, hạn chế tai nạn giao thông. Cùng với đó là giải pháp tuyên truyền vận động, xử lý những xe không đảm bảo tiêu chuẩn có thể gây nguy cơ tai nạn giao thông."

Dù đã có tác dụng đáng kể trong việc nâng cao độ an toàn của xe công nông khi tham gia giao thông lúc tối trời, nhưng dán decal phản quang cho phương tiện này không phải phải giải pháp bền vững. Là phương tiện phục vụ đắc lực cho sản xuất nông nghiệp, xe công nông thường xuyên dầm mưa dãi nắng, lội bùn, va quệt cây bụi, các tấm phản quang có thể nhanh chóng trầy xước, bong tróc và mất tác dụng. Để hạn chế hơn nữa nguy cơ gây tai nạn, xe công nông ở Tây Nguyên cần được kiểm soát chặt các tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn, ngay từ cơ sở lắp ráp./.