Căh vêy vel đong hân đoo cơnh Đà Nẵng tơợ đanh năc ơy đươi ngân sách âng vel đong bhrợ đong ắt xã hội, đớc đoọng đhr’nong đong coh đong ắt zazum lâng doọ pay zên, căh cậ pa xiêr zên vặ đong ắt lâng pazêng pr’loọng đong lum pr’ắt tr’mông pa bhlâng zr’năh k’đhap, zooi đhanuôr đharựt bơơn “nhâm mâng đhị ắt mamông têêm loom bhrợ cha”.

Đà Nẵng công năc vel đong l’lăm xay bhrợ coh prang k’tiếc k’ruung bêl xay p’căh lâng xay bhrợ liêm choom bấc chính sách chr’năp liêm cơnh ta luôn zooi đoọng ha manuyh crêê cr’ăy ung thư, c’ăy p’lêê hoọng, manuyh t’cooh ta ha tơợ 75 c’moo tước 80 c’moo căh vêy zên lương hưu, zooi đoọng bảo hiểm xã hội coh zập c’xêê, doọ pay zên học đoọng ha học sinh zập cấp học.

Bha ar xrặ 2: Pazêng chính sách liêm choom bhlâng năc bấc râu chr’năp liêm ha acoon manuyh coh Đà Nẵng

“Acu crêê cr’ăy k’đhap ng’pa dưah. Ha dzang căh vêy bảo hiểm choót đoọng 100% năc acu căh vêy zên pa dưah cr’ăy p’lêê hoọng, tu zên pa dưah bấc bhlâng. Công pr’đoọng, chính quyền vel đong k’er ha cu năc đoọng ha cu thẻ bảo hiểm pr’loọng đong đharựt. Zập c’xêê, acu vêy ta đoọng 600 r’bhâu đồng, hân đhơ đợ zên căh u bấc năc lâng cu mơ đêếc năc chr’năp pa bhlâng”.

Mơ lâh 40 c’moo năc a chăc a zân amoó Lê Thị Xuyến, ắt coh phường Nại Hiên Đông, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng oom oóch bhlâng tu cr’ăy k’đhap ng’pa dưah. Amoó vêy 2 lang k’diíc năc nâu cơy muy ađay băn par k’coon, muy ađay băn 2 p’nong k’coon dzợ k’tứi. K’diíc tr’nơớp năc căh dzợ tu bhrêy tăh coh c’lâng bêl amoó vêy a chăc k’đhap. 7 c’moo t’tun, amoó bơơn cớ k’diic, n’niên muy p’nong k’coon pân juyh lâng ắt đh’rưah mơ bơr c’moo năc anhi tr’lơi. 10 c’moo n’nâu, amoó Xuyến crêê cr’ăy p’lêê hoọng. Bêl cr’ăy ngân, bil c’rơ, amoó năc lướt khám lêy lâng cr’ăy năc ngân tước ooy cr’chăl 4. 3 c’moo n’nâu, amoó Xuyến căh dzợ mặ pa bhrợ. Zập tuần, amoó tước ooy bệnh viện 3 chu đoọng pa dưah cr’ăy, 1 chu pa dưah tơợ 3 tước 5 tiếng đồng hồ. Ha dzang căh vêy bảo hiểm chroót đoọng zên năc muy chu pa dưah cr’ăy p’lêê hoọng bil 1,3 ức đồng, zập c’xêê bil k’dâng tơợ 15 tước 17 ức đồng zên pa dưah cr’ăy.

Amoó Lê Thị Xuyến prá xay, amoó bơơn ắt mamông cơnh nâu cơy năc vêy râu k’er da dô âng zập ngai, đươi tơợ râu zooi đoọng âng xã hội lâng pazêng chính sách chr’năp liêm zooi đhanuôr âng thành phố: “Acu pa dưah cr’ăy p’lêê hoọng n’nâu năc 3 c’moo ơy, c’rơ đhur pa bhlâng, a chăc a zân nhưh nhêện, căh choom lướt vốch bấc, têy dzung zêng der, căh râu choom bhrợ têng. Acu năc manuyh pa bhrợ bha lâng coh pr’loọng đong, k’coon dzợ k’tứi xoọc lướt học năc zên acu căh vêy. Acu ắt mamông năc đươi ooy râu k’er da dêr âng zập ngai”.

Pr’ắt tr’mông âng pr’loọng đong p’căn Đỗ Thị Loan, ắt coh phường Thọ Quang, quận Sơn Trà năc da dô lâh mơ. Mị 2 diic điêl zêng crêê cr’ăy ung thư. K’điêl năc crêê cr’ăy ung thư toh, ha dợ k’diic năc crêê cr’ăy ung thư xooh. Đhr’nong đong coh đong ắt zazum âng pr’loọng đong p’căn Loan xoọc ắt năc vêy thành phố đoọng lâng pa xiêr zên vặ đong, pa xiêr zên điện. Pr’loọng đong đoo dzợ ta đoọng thẻ bảo hiểm pr’loọng đong đharựt, khám pa dưah đh’reh cr’ăy doọ bil zên, 2 p’nong k’coon lướt học năc công doọ ta pay zên học. Zập c’xêê, diic điêl nhi đoo năc dzợ vêy ta đoọng 1,2 ức đồng cơnh lâng manuyh crêê cr’ăy k’đhap ng’pa dưah. K’coon t’léch xoọc học lớp 9 công vêy Vùng 3 Hải quân băn par. P’căn Đỗ Thị Loan prá xay, ha dzang căh vêy đợ chính sách liêm crêê âng thành phố, pr’loọng đong đoo căh vêy bơơn cơnh nâu cơy: “Pr’ắt tr’mông bơr diic điêl công zr’năh xr’dô, xoọc đâu căh râu rị vêy, căh vêy zên ng’đoọng ooy bệnh viện. Đươi vêy bảo hiểm y tế đoọng pa dưah đh’reh cr’ăy, doọ bil zên, bác sĩ đoọng zơ nươu chô ộm. Đươi vêy bảo hiểm ha dzang căh năc ơy chêệt bil”.

Coh x’rịa c’moo 2023, HĐND thành phố Đà Nẵng ơy bhrợ Nghị quyết ooy đợ zên zooi đoọng lâng bhrợ t’bhưah đợ manuyh ng’zooi đoọng. G’luh tr’nơơp, manuyh crêê cr’ăy ung thư, k’ăy p’lêê hoọng căh vêy zên lương hưu, zên lương, căh vêy zooi đoọng ooy bảo hiểm xã hội căh cậ zooi đoọng coh zập c’xêê mơ 1,5 chu đợ xa nay bha lâng bh’rợ zooi đoọng ting cơnh xa nay xay moon coh xoọc đâu (m’mơ 600 r’bhâu đồng coh zập c’xêê).

Manuyh khúch goo doọ lâh ngân năc lang thứ 3 âng manuyh bhrợ bh’rợ zâl arọp abhuy crêê boọ chất độc hoá học lâng manuyh tơợ 75 c’moo tước 80 c’moo căh vêy zên lương hưu, căh vêy ta zooi ooy bảo hiểm xã hội, zooi đoọng coh zập c’xêê công vêy ta zooi đoọng 1 chu ting cơnh xa nay zooi đoọng ting cơnh xa nay coh xoọc đâu (m’mơ 400 r’bhâu đồng coh zập c’xêê).

Lâh n’năc, apêê n’nâu năc dzợ vêy ta đoọng thẻ bảo hiểm y tế, zooi zên bhrợ bh’rợ lơi abhuy bêl lâh chêệt bil mơ 20 chu lâng đợ zên zooi đoọng coh xoọc đâu (k’dâng 8 ức đồng muy cha năc).

Nâu đoo năc muy coh pazêng chính sách liêm crêê pa bhlâng, coh lơơng căh vêy, chr’năp liêm pa bhlâng âng thành phố Đà Nẵng t’piing lâng cơnh xa nay chính sách âng Trung ương. Lâng apêê t’cooh ta ha, ting cơnh Nghị định số 20 c’moo 2021 âng Chính phủ, manuyh t’cooh ta ha zập 80 c’moo têh ooy piing năc vêy ta zooi đoọng coh zập c’xêê mơ 360 r’bhâu đồng, hân đhơ cơnh đêêc thành phố Đà Nẵng p’xoọng t’bấc manuyh bơơn đươi năc đợ manuyh tơợ zập 75 c’moo tước 80 c’moo năc vêy ta zooi đoọng coh zập c’xêê lâng đợ zên zooi đoọng tước 400 r’bhâu đồng coh muy c’xêê. Nghị quyết n’nâu bêl vêy ta bhrợ p’căh năc vêy đhanuôr haanh deh pa bhlâng:

“Chính sách zooi đoọng âng thành phố Đà Nẵng năc liêm choom pa bhlâng t’piing lâng cơnh âng Trung ương”.

“Chính sách manuyh tơợ 75 c’moo tước 80 c’moo vêy ta zooi đoọng 400 r’bhâu dồng coh zập c’xêê năc liêm choom pa bhlâng. Tu manuyh t’cooh ta ha bấc bhlâng năc crêê pr’luh cr’ăy, t’cooh ta ha tước 80 c’moo năc công ta ha bhlâng ặ, xoọc đêêc công đhur pa bhlâng, bấc bhlâng năc ăt muy đhị, căh lâh bấc manuyh k’rơ dzợ mặ lướt chô”.

“Đong ắt crêê ha rập, coh đong căh vêy zên. K’diic cu crêê tr’đeh dzung, ha dang căh vêy bảo hiểm y tế năc bil tước 60 ức đồng, đươi vêy bảo hiểm y tế pr’loọng đong đharựt ha dang căh năc pr’loọng đong cu căh n’năl g’nưưm n’đăh ooy”.

Chính sách zooi đoọng coh zập c’xêê ha manuyh crêê cr’ăy ung thư, k’ăy p’lêê hoọng, ra lóc p’lêê hoọng, manuyh t’cooh ta ha tơợ 75 c’moo tước 80 c’moo năc vêy thành phố Đà Nẵng xay bhrợ coh bấc c’moo ahay. L’lăm ahay, thành phố muy zooi đoọng ha pr’loọng đharựt, đăn đharựt, xang bêl choom t’bil lơi đharựt năc căh dzợ bơơn đươi chính sách n’nâu. Tơợ đêếc xay moon đợ t’cooh ta ha trung bình âng đhanuôr đhị thành phố Đà Nẵng năc 76,1 c’moo, ha dang đớc zập 80 c’moo vêy bơơn đươi chính sách zooi đoọng ting cơnh xa nay xay moon âng Nghị định số 20 c’moo 2021 âng Chính phủ năc bấc apêê t’cooh ta ha căh vêy thu nhập, pr’ắt tr’mông zr’năh xr’dô, căh ơy bơơn đươi chính sách năc căh năl đoo bêl bơơn đươi chính sách n’nâu.

Đhị thành phố Đà Nẵng, lâh 4 r’bhâu cha năc manuyh căh vêy lương hưu, zooi đoọng bảo hiểm xã hội coh zập c’xêê lâng 1.250 cha năc crêê cr’ăy ngân căh vêy zên lương hưu, zooi đoọng bảo hiểm xã hội, zooi đoọng xã hội. Lâh 500 cha năc đhanuôr âng thành phố crêê cr’ăy ung thư, k’ăy p’lêê hoọng ngân năc ta luôn ra lóc p’lêê hoọng, zên pa dưah bấc lâng đanh đươnh. P’căn Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh lâng Xã hội thành phố Đà Nẵng prá xay, đoọng xay bhrợ chính sách n’nâu, zập c’moo, thành phố năc pay tơợ ngân sách 36 tỷ đồng zooi pazêng apêê n’nâu: “Chính sách la lay âng thành phố xay bhrợ coh cr’chăl ahay, pazêng zên zooi đoọng năc bấc lâh mơ t’piing lâng cơnh xa nay xay moon âng Trung ương tơợ 1,2 tước 1,5 chu. Đợ manuyh vêy ta zooi đoọng ting t’ngay bấc lâh mơ. Bha lâng năc zêng tước ooy manuyh lum pr’ắt tr’mông zr’năh k’đhap căh vêy thu nhập zêng vêy ta zooi đoọng. Đhr’năng bơơn đươi dua năc công vêy ta bhrợ t’bhưah tước ooy pazêng pr’loọng đong đăn đharựt, pr’loọng đong pr’ắt tr’mông trung bình. Pazêng chính sách xã hội âng thành phố ting pa dưr dal pr’ắt tr’mông đoọng ha apêê căh pr’đoọng coh pr’ắt tr’mông”./.

Loạt bài: NHỮNG CHÍNH SÁCH VƯỢT TRỘI VÌ DÂN NGHÈO Ở ĐÀ NẴNG

Trong chương trình hôm qua, chúng tôi phát bài đầu tiên của loạt bài “Những chính sách vượt trội vì dân nghèo ở Đà Nẵng” của Nhóm PV Đình Thiệu và Tuyết Lê, thường trú tại miền Trung. Chưa có địa phương nào như Đà Nẵng từ rất lâu đã dùng ngân sách địa phương xây dựng nhà ở xã hội, bố trí căn hộ chung cư  và miễn, giảm tiền thuê nhà đối với gia đình hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, giúp người dân nghèo được “an cư lạc nghiệp”.

Đà Nẵng cũng là địa phương đi đầu trong cả nước khi ban hành và thực hiện có hiệu quả nhiều chính sách vượt trội như trợ cấp thường xuyên cho người mắc bệnh ung thư, suy thận, người cao tuổi từ 75 tuổi đến 80 tuổi không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng, miễn tiền học phí cho học sinh các cấp học.

Bài 2: Những chính sách vượt trội giàu tính nhân văn ở Đà Nẵng

“Tôi bị bệnh hiểm nghèo. Nếu không có bảo hiểm chi trả 100 % thì tôi không có khả năng để chạy thận vì chạy thận chi phí rất nhiều. Cũng may, chính quyền địa phương thương xót cấp cho tôi thẻ bảo hiểm hộ nghèo. Hàng tháng, tôi được trợ cấp 600 ngàn đồng, mặc dù số tiền không nhiều nhưng đối với tối rất trân quý”.

Mới ngoài 40 tuổi mà dáng vẻ của chị Lê Thị Xuyến, ở phường Nại Hiên Đông, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng trông rất xanh xao, gầy yếu do căn bệnh hiểm nghèo. Chị có 2 đời chồng nhưng hiện nay vẫn là người mẹ đơn thân, một mình nuôi 2 con đang tuổi ăn học. Người chồng đầu qua đời vì tai nạn giao thông khi chị đang mang thai. 7 năm sau, chị đi bước nữa, sinh một đứa con trai và ở với nhau được 1 năm thì vợ chồng ly hôn. 10 năm nay, chị Xuyến mắc bệnh suy thận mạn. Khi bệnh trở nặng, người kiệt sức, chị mới đi khám và phát hiện bệnh đã chuyển sang gian đoạn 4. 3 năm nay, chị Xuyến không còn làm được gì. Hàng tuần, chị phải đến bệnh viện 3 buổi để chạy thận, 1 buổi chạy từ 3 đến 5 tiếng đồng hồ. Nếu không có bảo hiểm chi trả thì một lần chạy thận dịch vụ mất 1,3 triệu đồng, mỗi tháng tốn khoảng 15 triệu đến 17 triệu đồng trả viện phí.

Chị Lê Thị Xuyến tâm sự, chị sống được ngày hôm nay là có tình thương của mọi người, nhờ nguồn trợ cấp xã hội và các chính sách nhân văn vì dân nghèo của thành phố: “Tôi chạy thận được 3 năm, sức khỏe rất là kém, người rất mệt, không có khả năng di chuyển nhiều, chân tay nó bủn rủn, không làm được gì hết. Tôi là lao động chính trong gia đình, con còn nhỏ đang đi học nhưng mà tiền thì tôi không có. Tôi sống nhờ tình thương của mọi người". 

Hoàn cảnh của gia đình bà Đỗ Thị Loan, ở phường Thọ Quang, quận Sơn Trà còn bi đát hơn. Cả 2 vợ chồng đều mắc bệnh ung thư. Vợ bị ung thư vú, còn chồng thì ung thư phổi. Căn hộ chung cư gia đình bà Loan đang ở được thành phố cấp và giảm tiền thuê nhà, giảm tiền điện. Gia đình bà còn được cấp thẻ bảo hiểm hộ nghèo, khám chữa bệnh miễn phí, 2 đứa con đi học cũng được miễn học phí. Hàng tháng, vợ chồng bà còn được hỗ trợ 1,2 triệu đồng đối với người mắc bệnh hiểm nghèo. Đứa con út đang học lớp 9 cũng được Vùng 3 Hải quân nhận đỡ đầu. Bà Đỗ Thị Loan tâm sự, nếu không có các chính sách nhân văn của thành phố, gia đình bà khó được như ngày hôm nay: “Hai vợ chồng cũng khó, hiện chỉ 2 bàn tay trắng không có tiền để nộp cho bệnh viện. Nhờ có bảo hiểm y tế để chữa bệnh, không tốn tiền, bác sĩ cấp thuốc về uống thôi. Nhờ có bảo hiểm chứ không là chết rồi”.

Vào cuối năm 2023, HĐND thành phố Đà Nẵng ban hành Nghị quyết về mức trợ giúp xã hội và mở rộng đối tượng bảo trợ xã hội. Lần đầu tiên, người mắc bệnh ung thư, suy thận mãn chạy nhân tạo không có lương hưu, tiền lương, không có trợ cấp bảo hiểm xã hội hoặc trợ cấp xã hội hằng tháng được hỗ trợ 1,5 lần mức chuẩn trợ giúp xã hội theo quy định hiện hành (tương đương 600 ngàn đồng/tháng).

Người khuyết tật nhẹ là thế hệ thứ ba của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học và người từ 75 tuổi đến 80 tuổi không có lương hưu, không có trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp xã hội hàng tháng cũng được hỗ trợ 1 lần mức chuẩn trợ giúp xã hội theo quy định hiện hành (tương đương 400 ngàn đồng/tháng).

Ngoài ra, các đối tượng này còn được cấp thẻ bảo hiểm y tế, hỗ trợ chi phí mai táng khi qua đời bằng 20 lần mức hiện hành (khoảng 8 triệu đồng/người).

Đây là một trong chính sách rất nhân văn, riêng có, vượt trội của thành phố Đà Nẵng so với khung chính sách của Trung ương. Riêng đối với người cao tuổi, theo Nghị định số 20 năm 2021 của Chính phủ, người cao tuổi đủ 80 tuổi trở lên mới được trợ cấp mỗi tháng 360 ngàn đồng, nhưng thành phố Đà Nẵng mở rộng đối tượng đến người đủ 75 tuổi đến 80 tuổi là được trợ cấp hàng tháng và tăng mức hỗ trợ lên 400 ngàn đồng/tháng. Nghị quyết này khi ban hành được nhân dân đồng tình, ủng hộ:

“Chính sách hỗ trợ của thành phố Đà Nẵng rất là nhân văn so với Trung ương”.

 “Chính sách người có tuổi từ 75 tuổi đến 80 tuổi được hưởng 400 ngàn đồng/ tháng có giá trị rất nhân văn. Vì người cao tuổi đa số bị bệnh tật, tuổi thọ cũng đến 80 tuổi là quá rồi, lúc đó cũng kiệt quệ rồi, đa số nằm một chỗ ít có người khỏe đi lại được”.

“Nhà bị sập lên sập xuống, trong nhà không có đồng nào. Chồng em bị gãy chân, nếu không có bảo hiểm y tế là phải mất 60 triệu đồng, nhờ bảo hiểm y tế hộ nghèo nếu không gia đình em không biết bấu víu vào đâu”.

Chính sách hỗ trợ hàng tháng dành cho người mắc bệnh ung thư, suy thận mãn, chạy thận nhân tạo, người cao tuổi từ 75 tuổi đến 80 tuổi đã được thành phố Đà Nẵng áp dụng từ nhiều năm trước. Trước đây, thành phố chỉ áp dụng đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo, sau khi thoát nghèo sẽ không còn được hưởng chính sách này. Qua đánh giá tuổi thọ trung bình của người dân tại thành phố Đà Nẵng là 76,1 tuổi, nếu để đủ 80 tuổi mới được hưởng chính sách trợ cấp xã hội theo quy định của Nghị định số 20 năm 2021 của Chính phủ thì nhiều người cao tuổi không có thu nhập, hoàn cảnh khó khăn, chưa được hưởng chính sách sẽ không có cơ hội để thụ hưởng chính sách này.

Tại thành phố Đà Nẵng, hơn 4.000 người không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng và 1.250 người mắc bệnh hiểm nghèo không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp xã hội. Hơn 500 người dân của thành phố mắc bệnh ung thư, suy thận mãn phải chạy thận nhân tạo, chi phí điều trị cao và kéo dài. Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội thành phố Đà Nẵng cho biết, để thực hiện chính sách nay, mỗi năm, thành phố phải trích ngân sách 36 tỷ đồng hỗ trợ các đối tượng này: “Chính sách đặc thù của thành phố thực hiện trong thời gian qua, các mức hỗ trợ đều cao hơn so với quy định của Trung ương từ 1,2 đến 1,5 lần. Đối tượng ngày càng được mở rộng. Cơ bản bao phủ đến các nhóm đối tượng yếu thế không có thu nhập thì đều được trợ giúp. Điều kiện được hưởng thì cũng mở rộng tới các hộ cận nghèo, hộ có mức sống trung bình. Các chính sách xã hội của thành phố góp phần nâng cao đời sống cho một số nhóm đối tượng yếu thế”./.