Hợp tác xã (HTX) bhrợ têng lâng câl đươi tơơm z’nươu Yên Sơn, phường Yên Sơn, tỉnh Ninh Bình năc muy coh bâc pr’đhang bh’rợ pa dưr tơơm z’nươu, cơnh lâng apêê râu tơơm chr’noh vêy bh’nơơn dal cơnh: k’nhị, troọng axông angoọn, hà thủ ô, đinh lăng, ahự… Coh apêê bh’nơơn tơơm z’nươu âng HTX bhrợ têng lâng đươi dua tơơm z’nươu Yên Sơn, vêy apêê bh’nơơn tr’haanh cơnh: pr’nung k’nhị, troọng axông angọon mật nhân lâng Cr’liêng hà thủ ô đac c’root lâng apêê pr’nung apul sắn dây.

Amoó Trịnh Thị Hòa, Phó Giám đốc HTX Bhrợ têng lâng đươi dua tơơm z’nươu Yên Sơn, đoọng năl: “Việt Nam vêy 26% ngai crêê ca ay p’lê. Râu đâu năc k’đươi azi pa dưr tơơm k’nhị, bhrợ t’vaih pr’nung k’nhị hữu cơ cơnh lâng hàm lượng curcumin bâc, chroi đoọng zư pa dưah cr’ay p’lê lâng pa xiêr đợ ung thư p’lêê, đại tràng. Lâh pr’nung k’nhị bh’nơơn âi bơơn OCOP 4 sao, 3 sao, hợp tác chr’val Yên Sơn dzợ vêy bâc bh’nơơn n’lơơng cơnh: troọng axông angoọn bơơn OCOP 4 sao; Hà thủ ô; pr’nung sắn dây”.

HTX Bhrợ têng lâng đươi dua tơơm z’nươu Yên Sơn âi ma năl bhrợ pa dưr bh’rợ bhrợ têng, chế biến cach tơợ choh, zư x’mir lêy, pa chăp ch’mêêt lêy bhrợ t’vaih apêê bh’nơơn tơợ tơơm z’nươu dưr vaih muy c’bhuh chr’năp nhâm mâng coh ha rêê đhuôch âng vêêl đong. Amoó Trịnh Thị Hòa moon p’xoọng: “Azi âi pa dưr đhăm k’tiêc choh coh bâc vêêl đong âng tỉnh Ninh Bình. Coh công nghệ choh, azi doó đươi dua hóa chất, z’nươu c’chêêt bh’ruy amit; năc zêng đươi dua apêê chất hữu cơ. Tu cơnh đêêc, chất lươhng apul k’nhị, apul sắn dây căh câ troọng a xông angoọn zêng liêm; pa bhlâng năc, bh’nơơn dal lâng pa dzooc râu pa chô bh’nơơn ha đha nuôr”.

HTX Bhrợ têng lâng đươi dua tơơm z’nươu Yên Sơn công âi đươi dua, bhrợ têng chơơc bơơn năl tu tơơm bh’nơơn bh’rợ âng Trung tâm mã số vạch k’tiêc k’ruung. Đhị mã QR t’boọ coh bh’nơơn, zâp đoo bh’rợ tơợ ươm m’ma, zư x’mir lêy, bơơn pay, k’đhơợng zư đơc zêng bơơn xay pa căh coh hệ thống ting cr’chăl xơợng bhrợ; đhị đêêc, bhrợ pa dưr đợ bh’nơơn pa câl ha HTX. Amoó Trịnh Thị Hòa xay moon: “Azi k’rang tươc bh’rợ bhrợ pa dưr chr’năp pr’đơc, đh’rưah lâng n’năc năc ha dưr dal chất lượng bh’nơơn. Bộ tem điện tử đoọng bơơn năl tu tơơm bh’nơơn, k’đhơợng nhâm râu liêm t’lăng xa nay bêl t’mooi check mã QR vêy dưr vaih zâp đoo bh’rợ tơợ chơơih pay m’ma choh tươc bh’rợ choh, zư x’mir lêy, bơơn pay, bhrợ t’vaih bh’nơơn lâng tôm t’nôm, đơơng pa câl. Râu đâu âi bhrợ râu k’rêêm loom ha ma nưih đươi dua”.

Công pa bhrợ coh bh’rợ zư xmir lêy c’rơ tr’mung cơnh HTX Bhrợ têng lâng đươi dua tơơm z’nươu Yên Sơn, Công ty Cổ phần Dược phẩm GenaTech đươi dua apêê bh’nơơn pa chăp ch’mêêt lêy khoa học liêm ta nih đoọng bhrợ t’vaih apêê bh’nơơn chất lượng, vêy chr’năp ha ma nưih đươi dua. Công ty n’jưah bhrợ pa dưr liêm glăp apêê c’bhuh z’nươu tơợ tơơm n’loong đoọng bhrợ t’vaih bh’nơơn, n’jưah đươi dua khoa học công nghệ đoọng ha dưr dal chất lượng apêê bh’nơơn bhrợ têng tơợ tơơm z’nươu.

Amoó Trần Thị Hương Giang, đong bhrợ t’vaih, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dược phẩm GenaTech đoọng năl: “Công ty vêy bhrợ têng ooy tri hầu thủ. Azi âi bhrợ têng tri coh crâng ca coong lâng đơơng chô ooy phòng thí nghiệm, đươi dua công nghệ đoọng pay pa trơơi, zooi pa dưr hoạt chất Beta D-glucan coh tri hầu thủ, muy coh bâc hoạt chất bha lâng đoọng ha dưr dal c’rơ zêl pr’luh cr’ay coh a chăc. Coh cr’chăl bhrợ têng, azi căh muy g’lỵ tri âi đươi dua khoa học công nghệ đoọng ha dưr chr’năp bh’nơơn. Nâu đoo pr’đơợ âng công ty bhrợ têng lâng pa dưr thị trường”.

Pa dưr tơơm z’nươu dưr vaih muy ngành kinh tế kỹ thuật coh cr’loọng k’tiêc năc c’lâng bơơn bâc bộ, ngành, vêêl đong k’rang tươc. Lâh chr’năp zư pa dưah cr’ay, apêê râu tơơm z’nươu dzợ bơơn bhrợ pa dưr bh’nơơn cha chô ha chăc, pr’ộm, hóa mỹ phẩm. Lâh đhị đêêc, năc dzợ đơơng chô pr’đơợ pa dưr du lịch sinh thái, du lịch vêêl bhươl./.

PHỤ NỮ KHỞI NGHIỆP PHÁT TRIỂN DƯỢC LIỆU XANH

Tại Việt Nam, nhu cầu sử dụng dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu để chăm sóc, bảo vệ sức ngày càng cao. Nguồn tài nguyên cây dược liệu rất lớn, nhiều loài đặc hữu quý hiếm là dư địa lớn để phát triển các sản phẩm dược liệu xanh.

Hợp tác xã (HTX) sản xuất và tiêu thụ dược liệu Yên Sơn, thôn Nguyễn, xã Yên Sơn, thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình là một trong những mô hình phát triển cây dược liệu, với các loại cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao như: nghệ, cà gai leo, hà thủ ô, đinh lăng, gừng... Trong các sản phẩm dược liệu của HTX Sản xuất và tiêu thụ dược liệu Yên Sơn, có các sản phẩm nổi bật như: bột nghệ, cà gai leo mật nhân và Viên hà thủ ô mật ong rừng và tinh bột sắn dây.

Chị Trịnh Thị Hòa, Phó Giám đốc HTX Sản xuất và tiêu thụ dược liệu Yên Sơn, cho biết: “Việt Nam có 26% người dân mắc bệnh dạ dày. Điều này thúc đẩy chúng tôi phát triển cây nghệ, sản xuất ra tinh bột nghệ hữu cơ với hàm lượng curcumin cao, góp phần điều trị căn bệnh này và giảm tỷ lệ ung thư dạ dày, đại tràng. Ngoài bột nghệ-sản phẩm đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao, 3 sao, hợp tác xã Yên Sơn còn có nhiều sản phẩm khác như: cà gai leo được sản xuất thành viên hoàn đạt chứng nhận OCOP 4 sao; Hà thủ ô; tinh bột sắn dây.”

HTX Sản xuất và tiêu thụ dược liệu Yên Sơn đã chủ động xây dựng quy trình sản xuất, chế biến khép kín từ khâu trồng, chăm sóc, nghiên cứu sản xuất tạo ra các sản phẩm từ cây dược liệu thành một chuỗi giá trị bền vững trong nông nghiệp của địa phương. Chị Trịnh Thị Hòa cho biết thêm: “Chúng tôi đã phát triển diện tích đất vùng trồng ở nhiều huyện của tỉnh Ninh Bình. Trong công nghệ trồng, chúng tôi không sử dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật; hoàn toàn sử dụng các chất hữu cơ. Vì vậy, chất lượng củ nghệ, củ sắn dây hay cà gai leo đều rất tốt; đặc biệt, năng suất cao và tăng thu nhập cho bà con nông dân”.

HTX Sản xuất và tiêu thụ dược liệu Yên Sơn cũng đã sử dụng, ứng dụng truy xuất nguồn gốc nông sản của Trung tâm Mã số mã vạch Quốc gia. Thông qua mã QR gắn trên sản phẩm, tất cả các công đoạn từ ươm giống, chăm sóc, thu hoạch, bảo quản đều được cập nhật trên hệ thống theo thời gian thực hiện; qua đó, thúc đẩy lượng hàng hoá tiêu thụ cho HTX. Chị Trịnh Thị Hòa chia sẻ: “Chúng tôi quan tâm đến việc xây dựng thương hiệu, cùng với đó là nâng cao chất lượng sản phẩm. Bộ tem điện tử truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đảm bảo tính minh bạch thông tin khi khách hàng check mã QR sẽ hiện ra tất cả các khâu từ chọn giống cây trồng đến khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến thành phẩm và đóng gói, đưa ra thị trường. Điều này đã tạo niềm tin chắc chắn cho người tiêu dùng”.

Cũng hoạt động trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe như HTX Sản xuất và tiêu thụ dược liệu Yên Sơn, Công ty Cổ phần Dược phẩm GenaTech ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học bài bản để tạo ra các sản phẩm chất lượng, có giá trị cho người tiêu dùng. Công ty vừa khai thác hợp lý các nguồn dược liệu tự nhiên để sản xuất sản phẩm, vừa ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao chất lượng các sản phẩm sản xuất từ dược liệu.

Chị Trần Thị Hương Giang, nhà sáng lập, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dược phẩm GenaTech, cho biết: "Công ty có sản phẩm về nấm hầu thủ. Chúng tôi đã khai thác nấm ngoài tự nhiên và đem về phòng thí nghiệm, sử dụng công nghệ để nuôi cấy, giúp tăng hoạt chất Beta D-glucan trong nấm hầu thủ, một trong những hoạt chất chính để nâng cao hệ miễn dịch của cơ thể. Trong quá trình sản xuất, chúng tôi không chỉ nghiền nấm ra mà đã áp dụng khoa học công nghệ để nâng cao giá trị sản phẩm. Đây là lợi thế mà công ty định hướng và phát triển thị trường”.

Phát triển dược liệu trở thành một ngành kinh tế kỹ thuật trong nước là hướng đi được nhiều bộ, ngành, địa phương quan tâm. Ngoài giá trị điều trị bệnh, các loại dược liệu còn được sản xuất thành thực phẩm dinh dưỡng, đồ uống, hóa mỹ phẩm. Bên cạnh đó, còn đem lại cơ hội phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng./.