Chính quyền vêêl đông đhị đâu lêy cha mêêt pa rơơt moon lâng bhrợ pa dưr c’lâng bh’rợ pa tơơi đhanuôr dưr đhâc đhị zr’lụ k’rang k’pân

Pr’loọng đông A Lăng Lay, acoon coh Cơ Tu đhị tổ dân phốa A Duông, chr’val Đông Giang ăt ma mung đhị dzung da ding. Bêl plêệng boo ngân năc pr’loọng đông t’cooh lâng zâp pr’loọng đông đhị đâu zêng ăt k’rang k’pân tu k’tiêc đhêl vêy đhr’năng ha tộ lâu. T’cooh Lay rơơm chính quyền k’rang lêy đoọng đhị đhăm k’tiêc ăt t’mêê căh cậ bhrợ kè zooi đoọng đhanuôr k’rêệm loom ăt ma mung:

“Acu ăt coh đâu đenh ặ, tươc bâc hân noo boo tuh k’pân hr’câh ha vooh, lêy lươt ooy trạm y tế đoọng g’đach ăt, k’rang k’pân hr’câh ha vooh năc căh choom bêch. Đhanuôr rơơm kiêng Nhà nước zooi đoọng đhị k’tiêc ăt t’mêê đoọng đhanuôr k’rêệm loom đhị ăt tơt”.

Đợ đhr’nông đông âng đhanuôr coh đâu ăt đhị bôl da ding dal, za nươr ooy da ding vêy đhr’năng ha rập ha dang hr’câh ha vooh. T’cooh Bhnươch Ngang, tổ trưởng tổ dân phố A Duông, chr’val Đông Giang đoọng năl: Xọoc zr’lụ bôl da dinh đăh hoọng đông đhanuôr vêy cr’đooh, k’pân hr’câh ha vooh. Zr’lụ đâu năc coh thị trấn Prao bêl ahay, xoọc vêy 15 pr’loọng lâng 60 cha nặc lưm zr’năh k’đhạp ooy đông ặt:

“Đhị tổ dân phố A Duông vêy 15 pr’loọng vêy đhr’năng hr’câh ha vooh, ăt đhị pr’loọng đha rưt, k’tiêc ăt k’tứi bhlâng. Cr’noọ cr’niêng âng đhanuôr năc Nhà nước đâh zooi đoọng k’rong bhrợ k’tiêc đoọng zâp pr’loọng đông vêy đhị ặt t’mêê têêm ngăn lâh, zâp bêl boo đhí đhanuôr lêy mưt ăt coh lơơng”.

T’cooh Coor Le, Chủ tịch UBND chr’val Đông Giang đoọng năl, coh vêêl đông chr’val dzợ vêy zâp đhị lơơng vêy đhr’năng hr’câh ha vooh cơnh zr’lụ vêêl Xà Nghìn coh chr’val Zà Hung ty, vêêl A Điêu coh chr’val Arooi ty. Xang bêl bhrợ pa dưr chính quyền 2 cấp, chr’val Đông Giang ơy vêy đề án, c’lâng bh’rợ zêl cha groong boo đhí tuh bhlong lâng lêy cha mêêt zâp đhị vêy đhr’năng hr’câh ha vooh coh vêêl đông. Bêl vêy cr’liêng xa nay pa rơơt moon ooy đhí a’muôt, boo ngân, Ban k’đhơợng xay zêl cha groong boo đhí tuh bhlong lâng châc lêy trông dâc bhrêy tăh âng chr’val k’đươi moon đhanuôr zâp đhị vêy đhr’năng hr’câh ha vooh chô ăt coh đông cộng đồng zâp vêêl đông lâng đhị têêm ngăn đoọng g’đach ăt. Lâng, k’đươi moon đhanuôr ra văng ch’na đh’năh liêm zâp mơ 7-10 t’ngay:

“Zâp pr’loọng đhanuôr coh tổ dân phố A Duông n’jưah nặc đợ pr’loọng đha rưt, n’jưah zr’năh k’đhạp đhị ăt lâng ăt ooy đhr’năng hr’câh ha vooh k’tiêc. Chr’val cung ơy lêy pay t’bil lơi đông ta răh ha ruôi, ha dợ đhị ặt căh têêm ngăn. Đăh lêy đoọng đhị đhăm k’tiêc ăt t’mêê năc chr’val lâng vêêl A Duông ơy xang lêy pay, căh mưy đợ pr’loọng nâu năc zâp pr’loọng lơơng cung vêy, bhrợ mơ lâh 30 pr’loọng. Hân đhơ cơnh đêêc, zr’năh k’đhạp xoọc đâu, xang bêl chính quyền 2 cấp chr’val căh vaih zên năc rơơm thành phố k’rang lêy đoọng đơơh bhrợ k’tiêc ăt t’mêê ha đhanuôr ăt têêm ngăn”.

Coh vêêl đông chr’val Sông Kôn vêy bâc pr’loọng đhanuôr đhị zr’lụ vêêl Pho, A Rớch, Brùa, Ra Đung xoọc ăt đhị đhr’năng hr’câh ha vooh lêy pa tơơi ăt đhị lơơng. Ting cơnh t’cooh Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND chr’val Sông Kôn, thành phố Đà Nẵng, vêêl đông vêy k’noọ 8,750 đhanuôr; manưih Cơ Tu tươc lâh 80%. Đhanuôr lâh mơ năc ăt ma mung đhị da ding bha đưn, k’rang k’pân. Tu cơnh đêêc, bh’rợ zêl cha groong boo đhí tuh bhlong lâng châc lêy trông dâc bhrêy tăh đhị vêêl đông năc đoo bh’rợ bha lâng.

Đoọng têêm ngăn pr’ăt tr’mung đhanuôr, chr’val Sông Kôn ơy k’đươi moon apêê lươt prá xay, k’đươi moon, zooi đoọng pa tơơi đhanuôr chô ăt đhị têêm ngăn bêl vaih boo tuh. T’mêê đâu, chr’val ơy bhrợ bhiệc lâng Sở Nông nghiệp lâng Môi trường thành phố Đà Nẵng đăh lêy cha mêêt đhị hr’câh ha vooh coh vêêl Pho. Vêêl đông ơy vêy bha ar pa tơ zươc đăh thành phố zooi đoọng c’lâng bh’rợ đenh đươnh đoọng ha đhanuôr zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh. Chính quyền chr’val Sông Kôn k’đươi moon thành phố Đà Nẵng đâh k’rong bhrợ kè cha groong hr’câh ha vooh đoọng têêm ngăn lăm hân noo boo tuh. T’cooh Đỗ Hữu Tùng moon:

“Lêy cha mêêt năl ghit đợ mơ đhanuôr ăt đhị zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh đoọng vêy c’lâng pa tơơi đhanuôr tơơi ặt bêl hân noo boo tuh. Cr’liêng xa nay xay moon, k’đươi cung cơnh pa rơơt moon zâp zr’lụ vêy đhr’năng gr’luh tuh, zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh tươc đhanuôr. K’noọ tươc đâu, t’bhlâng lêy cha mêêt đợ đhị zr’lụ vêy đhr’năng bhrợ đhị ăt g’đach âng đhanuôr bêl hân noo boo tuh; lâh mơ năc zâp đông cộng đồng, đươi dua công năng đông nâu đoọng đhanuôr g’đach ăt. Coh zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh lâh 50 pr’loọng, xang nặc lêy cha mêêt pa xoọng đợ pr’loọng đăn đâu đoọng vêy cơnh lêy bhrợ pa tơơi đhanuôr chô đhị têêm ngăn”.

Đhị đhr’năng cơnh đâu, zâp vêêl đông xay moon đoọng đhanuôr zr’lụ vêy đhr’năng hr’câh ha vooh tơơi ăt đoọng têêm ngăn pr’ăt tr’mung. T’cooh Trương Xuân Tý, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Môi trường thành phố Đà Nẵng đoọng năl:

“Ooy chr’năp hanua vêy bâc zên đăh Trung ương tươc vêêl đông, lêy zâp đhị hr’câh ha vooh toor k’ruung, toor biển cung ơy k’rong bhrợ nhâm mâng. Hân đhơ cơnh đêêc, đhị lêy cha mêêt xay moon cớ năc xoọc đâu đhị zâp vêêl đông âng thành phố Đà Nẵng vêy 93 đhị hr’câh ha vooh vêy đhr’năng crêê tươc đhanuôr. Sở Nông nghiệp lâng Môi trường thành phố Đà Nẵng ơy vêy xay moon t’moot ooy xa nay bh’rợ cung cơnh bh’rợ xa nay âng tỉnh Quảng Nam ty, cơnh âng thành phố Đà Nẵng ty, đoọng pa zưm lêy c’rơ bh’rợ zooi bhrợ đoọng”./.

NỖI LO SẠT LỞ CỦA NGƯỜI DÂN MIỀN NÚI ĐÀ NẴNG

 Hiện nay, ở khu vực ở miền núi thành phố Đà Nẵng, nhiều nơi nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất, lũ quét. Người dân sống dưới chân núi nơm nớp lo sợ sạt trượt đất, lở núi mỗi khi mưa lớn. Chính quyền những nơi này chủ động cảnh báo và xây dựng phương án di chuyển người dân ra khởi khu vực nguy hiểm:

Gia đình ông A Lăng Lay, dân tộc Cơ Tu ở tổ dân phố A Duông, xã Đông Giang sống dưới chân núi. Khi trời mưa lớn thì gia đình ông và các hộ dân nơi đây đều lo lắng vì đất đá có thể đổ xuống bất cứ lúc nào. Ông Lay mong muốn chính quyền quan tâm bố trí khu tái định cư hoặc làm bờ kè giúp bà con yên tâm sinh sống.

 “Tôi ở đây lâu năm rồi, đến mùa mưa bão sợ sạt lở phải di dời xuống trạm y tế tránh trú, lo sợ sạt lở nên không ngủ được. Bà con mong muốn Nhà nước hỗ trợ mặt bằng mới để bà con yên tâm về chỗ ở”.

Những căn nhà của người dân ở đây nằm cheo leo trên cao, dựa vào vách núi có nguy cơ đổ sụp nếu xảy ra sạt lở. Ông BNướch Ngang, tổ trưởng tổ dân phố A Duông, xã Đông Giang cho biết: Hiện khu vực đỉnh núi sau lưng các nhà dân đã có vết nứt, nguy cơ sạt lở rất cao. Khu vực này thuộc thị trấn Prao trước đây, hiện có 15 hộ và 60 nhân khẩu đặc biệt khó khăn về nhà ở.

“Ở tổ dân phố A Duông có 15 hộ nguy cơ sạt lở rất cao, nằm trong diện nghèo, diện tích đất ở rất chật hẹp. Mong muốn của bà con là Nhà nước sớm hỗ trợ đầu tư mặt bằng để các hộ về nơi ở mới an toàn hơn, mỗi lần mưa bão bà con phải chạy ra ngoài”

Ông Coor Lê, Chủ tịch UBND xã Đông Giang cho biết, trên địa bàn xã còn các điểm khác nguy cơ sạt lở như khu vực thôn Xà Nghìn ở xã Zà Hung (cũ), thôn A Điêu ở xã Arooi (cũ). Sau khi thành lập chính quyền hai cấp, xã Đông Giang đã có đề án, phòng chống thiên tai và rà soát các điểm có nguy cơ sạt lở trên địa bàn. Khi có thông tin cảnh báo bão, mưa lớn, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn của xã vận động người dân ở nơi có nguy cơ sạt lở di chuyển đến nhà cộng đồng các thôn và nơi an toàn để trú tránh. Đồng thời, vận động bà con chuẩn bị lương thực, thực phẩm đủ ăn từ 7 đến 10 ngày.

“Các hộ dân ở tổ dân phố A Duông vừa là hộ nghèo, vừa khó khăn chỗ ở và nằm trong diện nguy cơ sạt lở. Xã cũng đã xét chọn xóa nhà tạm nhưng chỗ ở không ổn định. Về bố trí tái định cư thì xã với thôn A Duông đã chọn vị trí rồi không chỉ riêng các hô này mà còn các hộ khác, quy mô trên 30 hộ. Tuy nhiên khó khăn hiện nay, sau khi chính quyền 2 cấp xã không có nguồn kinh phí nên mong muốn thành phố quan tâm sớm xây dựng mặt bằng tái định cư cho bà con có nơi ở ổn định”

Trên địa bàn xã Sông Kôn có nhiều hộ dân ở khu vực các thôn Pho, A Rớch, Brùa, Ra Đung nằm trong nguy cơ sạt lở cần được di dời. Theo ông Đỗ Hữu Tùng, Chủ tịch UBND xã Sông Kôn, thành phố Đà Nẵng, địa phương có dân số gần 8.750 người; đồng bào Cơ Tu chiếm hơn 80%. Người dân chủ yếu bán định canh định cư trên vùng đồi núi cheo leo, hiểm trở. Do đó, công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tại địa phương luôn đặt lên hàng đầu.

Để đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân, xã Sông Kôn đã huy động các lực lượng tuyên truyền, vận động, hỗ trợ di dời dân đến khu vực an toàn khi xảy ra mưa lũ. Mới đây, xã đã làm việc với Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Đà Nẵng về kiểm tra vị trí sạt lở tại thôn Pho. Địa phương đã có tờ trình xin thành phố hỗ trợ phương án lâu dài cho người dân vùng có nguy cơ sạt lở. Chính quyền xã Sông Kôn kiến nghị thành phố Đà Nẵng sớm đầu tư kè chống sạt lở nhằm bảo đảm an toàn trước mùa mưa bão. Ông Đỗ Hữu Tùng nói:

 “Tiếp tục nắm chắc được số lượng bà con nhân dân ở trong khu vực có nguy cơ sạt lở để có phương án di dời trong mùa mưa bão. Thông tin tuyên truyền, vận động cũng như cảnh báo các khu vực lũ ống, lũ quét, khu vực có nguy cơ sạt lở đến người dân. Sắp tới, tiếp tục rà soát những khu vực có thể làm nơi ẩn trú của bà con nhân dân trong mùa mưa bão; đặc biệt là các nhà cộng đồng, sử dụng công năng nhà này để bà con ẩn trú. Trong vùng có nguy cơ sạt lở hơn 50 hộ, tiếp tục rà thêm những hộ xung quanh để có kịch bản, phương án di dời bà con đến nơi an toàn”

Trước thực tế này, các địa phương tuyên truyền cho người dân vùng có nguy cơ sạt lở cao sơ tán để đảm bảo an toàn và tính mạng. Ông Trương Xuân Tý, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Đà Nẵng cho biết:

“Trong thời gian qua rất nhiều nguồn vốn từ Trung ương cho đến địa phương, về cơ bản các điểm sạt lở bờ sông, bờ biển cũng đã được đầu tư kiên cố. Tuy nhiên qua rà soát đánh giá lại thì hiện nay trên tất cả địa bàn của thành phố Đà Nẵng có 93 điểm sạt lở có nguy cơ ảnh hưởng. Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Đà Nẵng đã có báo cáo đưa vào trong kế hoạch cũng như quy hoạch của tỉnh Quảng Nam (cũ) cũng như của thành phố Đà Nẵng (cũ) để tập trung nguồn lực hỗ trợ”./.