T’coóh Hàng A Sở c’moo đâu k’noọ 70 c’moo, hân đhơ cơnh đêếc dzợ k’rơ, đa đấh. Xay moon ooy truíh c’lâng pa dưr pa xớc bh’rợ bhrợ cha lâng tơơm ga lộc, tơơm píh, t’coóh hâng hơnh bhlâng.

Pr’loọng đông t’coóh Hàng A Sở vêy 11 đhi noo. Pr’ắt tr’mung pr’loọng đông t’coóh A Sở ặt g’nưm ooy ruộng ha roo, ha rêê a’bhoo, zên pa chô cắh ha mơ bấc. Bấc bêl, zâp ngai cóh đông lướt pếch bơơn râu k’luung cóh k’tiếc đoọng đơơng chô cha. Pr’ắt tr’mung đha rứt ting ặt ta pưn hân đhơ pr’loọng đông t’coóh t’bhlâng bhrợ  cha.

Cắh ha mơ ặt zâng lâng râu ha ul đha rứt, c’moo 1990, pr’loọng đông t’coóh Hàng A Sở grơơ nhool tr’xăl zâp râu tơơm chr’nóh cắh liêm choom đoọng chóh ga lộc. Tu vêy t’bhlâng zư lêy, tơơm ga lộc dưr váih liêm choom, t’coóh chóh pa xoọng zâp râu tơơm chr’nóh lơơng đơơng chô bh’nơơn liêm choom. Tước c’moo 2019, t’coóh chóh pa xoọng tơơm píh lâng đươi bhrợ ting c’lâng khoa học kỹ thuật ooy bh’rợ. T’coóh Hàng A Sở đoọng năl: XoỌc, pr’loọng đông t’coóh vêy lấh 4 hécta tơơm ga lộc lâng píh đường canh. Lơi jợ đợ mơ zên pa glúh đươi lăm, zâp c’moo bhươn chr’nóh âng t’coóh vêy đơơng chô lấh 1,5 tỷ đồng: “Đợ c’moo 1990, Nhà nước zooi đhanuôr chóh tơơm ga lộc đoọng lơi jợ zanươu phiện, acu ơy p’loon chóh tơơm cha p’lêê tơợ đêếc. Tu cơnh đêếc, pr’loọng đông zi doọ dzợ ha ul đha rứt. Acu xoọc bhrợ t’bhứah bh’rợ nâu lâng chóh pa xoọng píh canh. XoỌc bhươn píh dưr váih liêm k’rơ. Zâp c’moo bhươn cha p’lêê vêy pa chô mơ 1,5 tỷ đồng.”

Ting cơnh t’coóh Hàng A Sở, đoọng bh’rợ chóh tơơm cha p’lêê đơơng chô bh’nơơn liêm dal, lấh mơ zư lêy liêm choom nắc lêy đươi dua khoa học kỹ thuật tiên tiến ooy bh’rợ tr’nêng. Tơợ c’moo 2019 tước đâu, pr’loọng đông t’coóh A Sở ơy xăl bhrợ ting nông nghiệp hữu cơ, k’rong bhrợ hệ thống tươi phun sương tự động đoọng ha bhươn chr’nóh. Tu cơnh đêếc, zâp hân noo bơơn bhrợ p’lêê âng pr’loọng đông t’coóh A Sở vêy bơơn bhrợ k’dâng 80 tấn p’lêê, liêm crêê cơnh cr’noọ thị trường cóh cr’loọng k’tiếc k’ruung lâng xuất khẩu. P’căn Nguyễn Thị Xuyên, manứih lướt câl cóh Hà Nội ta luôn pay pr’đươi tơợ bhươn p’lêê âng pr’loọng đông t’coóh Hàng A Sở đoọng năl: “Chất lượng píh ooy đâu têệm ngăn bhlâng, cha ngam, ta mooi cóh đồng bằng kiêng bhlâng. Bấc c’moo đâu acu ặt lướt câl ooy đâu, ngai vêy bhươn chr’nóh nắc acu lướt câl, bhươn n’đoo cung chóh liêm choom. Ha dợ bhươn âng t’coóh Sở ngam bhlâng, tơợ c’moo t’coóh Sở chóh nắc acu ting ặt lướt câl.”

Cắh mưy bhrợ cha k’van ha pr’loọng đông, t’coóh Hàng A Sở dzợ t’bhlâng xay moon, pa choom lâng tr’pác kinh nghiệm chóh tơơm cha p’lêê đoọng ha đhanuôr, hội viên nông dân đhị vel đông. Bh’rợ chóh tơơm cha p’lêê âng pr’loọng đông t’coóh cung dưr váih đhị pấh lêy chi ớh, học tập liêm choom đoọng ha zâp vel đông lơơng. Lấh mơ, bh’rợ chóh tơơm cha p’lêê âng pr’loọng đông t’coóh A Sở dzợ bhrợ đoọng bhiệc bhrợ ha k’noọ 20 apêê pa bhrợ ting hân noo cóh vel đông lâng zên pa chô tơợ 6 – 7 ực đồng đhị mưy cha nặc ooy mưy c’xêê. Anoo Tráng A Chứ cóh thị trấn Nông trường, chr’hoong Mộc Châu đoọng năl: “Bêl ahay, acu bhrợ mưy ha rêê, pr’ắt tr’mung lưm bấc zr’nắh k’đhạp. Tơợ bêl bơơn t’coóh Sở đoọng moót bhrợ ooy đâu, acu vêy bơơn zên liêm zâp, pr’ắt tr’mung têêm ngăn lấh mơ. Cắh mưy acu nắc bấc ngai tu vêy bhrợ đhị đâu ha dợ doọ dzợ ha ul đha rứt.”

T’bhlâng bhrợ cha, t’bil ha ul pa xiêr đha rứt, bấc c’moo pr’loọng đông t’coóh Hàng A Sở bơơn chính quyền chr’hoong, tỉnh hơnh déh, cher đoọng Bằng khen. T’coóh Lường Thế Quynh, Chủ tịch Hội Nông dân chr’hoong Mộc Châu, tỉnh Sơn La đoọng năl: C’moo 2022, t’coóh Hàng A Sở bơơn ta pay 1 ooy 100 đhanuôr Việt Nam bhriêl choom bhlâng: “Cr’chăl hanua, Hội Nông dân ơy bhrợ bấc lớp pa choom, tr’xăl kỹ thuật đoọng ha hội viên bhrợ pa dưr zâp bh’rợ bhrợ cha liêm choom, ooy đâu vêy pr’loọng đông t’coóh Hàng A Sở. Xoọc, bh’rợ bhrợ cha âng t’coóh A Sở pa dưr pa xớc liêm choom. T’coóh A Sở dzợ t’bhlâng tr’pác kinh nghiệm, p’too pa choom cung cơnh zooi đoọng bấc pr’loọng đhanuôr cóh đâu pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung, pa xiêr đha rứt nhâm mâng./.”

Từ tuổi thơ cơ cực đến lão nông xuất sắc ở vùng cao Sơn La

Với tinh thần dám nghĩ, dám làm và quyết tâm vươn lên làm giàu, ông Hàng A Sở, dân tộc Mông ở tiểu khu Pa Khen 1, thị trấn Nông trường Mộc Châu, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La đã xây dựng thành công mô hình trồng cây ăn quả cho thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm. Càng vinh dự hơn khi ông là đại diện duy nhất của tỉnh Sơn La được bình chọn là 1 trong 100 “Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2022”.

Ông Hàng A Sở năm nay đã gần 70 tuổi, nhưng vẫn còn khoẻ mạnh, nhanh nhẹn. Kể về chặng đường phát triển kinh tế gắn bó với cây mận hậu, cây cam, ông không giấu được niềm hạnh phúc. 

Gia đình ông Hàng A Sở có 11 anh chị em. Kinh tế cả nhà ông A Sở chỉ trông chờ vào ruộng lúa, nương ngô, thu nhập bấp bênh. Nhiều thời điểm, cả nhà phải lên rẫy đào củ mài, củ ấu về ăn. Cuộc sống nghèo khó cứ đeo đẳng mãi dù gia đình ông đã đã rất nỗ lực làm lụng. 

Không cam chịu đói nghèo, năm 1990, gia đình ông Hàng A Sở mạnh dạn chuyển đổi các loại cây trồng kém hiệu quả sang trồng mận. Nhờ chăm sóc kỹ, cây mận phát triển tốt, ông thâm canh các loại cây trồng khác đem lại hiệu quả kinh tế cao. Đến năm 2019, ông trồng thêm cây cam đường canh cùng với  áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Ông Hàng A Sở cho biết: Hiện, gia đình ông có hơn 4 héc ta cây mận hậu và cam đường canh. Trừ chi phí, mỗi năm vườn cây ăn quả mang lại cho gia đình ông hơn 1,5 tỷ đồng. “Những năm 1990, Nhà nước hỗ trợ bà con trồng cây mận hậu để xóa bỏ cây thuốc phiện, tôi đã tranh thủ trồng cây ăn quả từ đó. Nhờ đó, gia đình tôi xóa được đói, nghèo. Tôi đang mở rộng quy mô và trồng thêm cây cam canh. Hiện vườn cam đang phát triển rất tốt. Bình quân, mỗi năm vườn cây ăn quả mang lại 1,5 tỷ đồng.” 

Theo ông Hàng A Sở, để mô hình trồng cây ăn quả mang lại kinh tế cao ngoài chăm sóc tốt cần phải áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất. Từ năm 2019 đến nay, gia đình ông A Sở đã chuyển hướng sản xuất nông nghiệp hữu cơ, đầu tư hệ thống tưới phun sương tự động cho vườn cây ăn quả. Nhờ đó, mỗi vụ vườn cây ăn quả của gia đình ông A Sở cho thu hoạch khoảng 80 tấn quả, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu. Bà Nguyễn Thị Xuyên, thương lái ở Hà Nội thường xuyên nhập hàng từ vườn trái cây của gia đình ông Hàng A Sở cho biết: “Chất lượng cam ở đây rất là ổn định, ăn rất là ngọt, khách ở dưới miền xuôi rất thích. Mấy năm nay rồi tôi cứ lên trên này mua thôi, cứ có vườn ai gọi thì mua, vườn nào cũng chất lượng gần như nhau. Riêng vườn ông Sở rất là ngọt, ngọt gần như nhất ở đây, từ năm ông Sở trồng là tôi mua suốt.”

Không chỉ làm giàu cho gia đình, ông Hàng A Sở còn tích cực tư vấn, hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm trồng cây ăn quả cho bà con, hội viên nông dân tại địa phương. Mô hình trồng cây ăn quả của gia đình ông cũng trở thành điểm tham quan, học tập cho các địa phương khác. Ngoài ra, mô hình trồng cây ăn quả của gia đình ông A Sở còn tạo việc làm cho gần 20 lao động thời vụ tại địa phương với thu nhập từ 6 - 7 triệu đồng/người/tháng. Anh Tráng A Chứ ở thị trấn Nông trường, huyện Mộc Châu cho biết: “Trước đây, tôi chủ yếu làm nương rẫy, cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Từ khi được ông Sở nhận vào làm việc tại vườn, tôi đã có thu nhập đều đặn, cuộc gia đình ổn định hơn. Không chỉ mình tôi mà nhiều người cũng nhờ làm việc tại vườn còn xóa được nghèo.”

Ông Lường Thế Quynh, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La cho biết: Nỗ lực phát triển kinh tế, xóa đói nghèo, nhiều năm liền, gia đình ông Hàng A Sở được chính quyền huyện, tỉnh tuyên dương, tặng Bằng khen. Năm 2022, ông Hàng A Sở vinh dự được bầu chọn là 1 trong 100 Nông dân Việt Nam xuất sắc. “Thời gian qua, Hội Nông dân đã tổ chức nhiều lớp đào tạo, tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cho hội viên xây dựng các mô hình kinh tế hiệu quả, trong đó có gia đình ông Hàng A Sở. Hiện, mô hình kinh tế của ông A Sở phát triển rất tốt, cho thu nhập cao. Ông A Sở còn tích cực chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn cũng như giúp đỡ nhiều hộ dân trong vùng phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo bền vững./.”