X’rịa c’moo 2015, chr’val Ba năc dưr vaih chr’val tr’nơớp âng chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam xay bhrợ liêm xang xa nay bh’rợ Bhươl cr’noon t’mêê. Xoọc đâu, c’lâng p’rang đong xang coh bhươl cr’noon n’nâu vêy ta bhrợ liêm mâng. Bấc bh’rợ bhrợ cha liêm choom vêy ta bhrợ cơnh: bh’rợ choh cam, pih bhung, bh’rợ băn a ọc âng vel đong; bấc bh’rợ tr’nêng công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ vêy ta bhrợ t’vaih… chô đơơng râu bơơn pay pa chô bấc bhlâng đoọng ha pazêng pr’loọng đong.

Pr’ắt tr’mông âng đhanuôr chr’val Ba vêy bấc râu tr’xăl, lâh râu t’bhlâng âng chính quyền vel đong lâng râu t’bhlâng âng zập cha năc đhanuôr năc dzợ vêy chroi đoọng ga măc âng apêê t’cooh bhươl manuyh vêy bấc ngai chăp coh pazêng bhươl cr’noon. Coh đêêc, tr’haanh bhlâng năc t’cooh Mạc Văn Min, (70 c’moo), manuyh Cơ Tu, ắt coh cr’noon Tống Cói. Coh bấc c’moo ahay, t’cooh Mạc Văn Min ơy t’bhlâng đh’rưah lâng chính quyền vel đong t’bhlâng p’too, pa choom, ta đang moon đhanuôr ting pâh bhrợ pa dưr Bhươl cr’noon t’mêê. T’cooh Mạc Văn Min xay truih: Đoọng vêy đhanuôr chăp hơnh, xâng đươi, c’la đay năc ta luôn ta nih đha nâng, l’lăm xay bhrợ coh pazêng râu xa nay bh’rợ. Bêl nhà nước vêy xa nay bh’rợ bhrợ c’lâng ooy cr’noon Tống Cói, pr’loọng đong đoo ơy đoọng lâh muy sào k’tiếc. Ađoo công ơy ta đang moon lâh 30 pr’loọng đong n’lơơng ting đoọng lâh k’ha riêng mét k’tiếc đoọng bhrợ têng liêm xang c’lâng lướt coh bhươl cr’noon. Lâh n’năc, t’cooh Mạc Văn Min năc dzợ xay bhrợ liêm choom xa nay bh’rợ pr’liêm bhlưa đhanuôr bêl vêy váih tr’vey tr’lin, tr’zeng k’tiếc k’bunh, bhươn chr’noh. T’cooh Mạc Văn Min xay moon, đoọng pa dưr k’rơ lâh mơ xa nay bh’rợ âng manuyh vêy bấc ngai chăp coh bhươl cr’noon năc ta luôn ng’học tập, chêêc n’năl xa nay t’mêê. Tơợ đêêc, năc vêy choom prá xay, ta đang k’dua đhanuôr xâng lâng ting bhrợ têng: “Xoọc đâu coh chr’val Ba c’lâng p’rang đong xang ơy vêy ta bhrợ liêm mâng, c’lâng lướt tước ooy pazêng bhươl cr’noon âng chr’val, đhanuôr bơơn xâng pazêng râu xa nay zập liêm, c’năl âng đhanuôr vêy ta pa dưr dal. Lâng xa nay bh’rợ âng manuyh vêy bấc ngai chăp acu ta luôn đh’rưah lâng Ban Nhân dân, apêê t’cooh bhươl coh cr’noon t’bhlâng p’too pa choom đhanuôr ting chroi đoọng c’rơ bhrợ têng Bhươl cr’noon t’mêê cơnh liêm pr’hay, ting t’ngay liêm choom lâh mơ”.

Đhị thị trấn Prao, chr’hoong Đông Giang, t’cooh A Râl Blúc, cán bộ mặt trận, manuyh vêy bấc ngai chắp coh tổ dân phố Tà Vạc ta luôn vêy đhanuôr chăp hơnh. Ađoo năc manuyh bha lâng coh bh’rợ zư lêy, pa dưr văn hoá prá pr’ma, bhrợ bh’noóch âng đhanuôr Cơ Tu đhị vel đong. T’cooh A Râl Blúc prá xay, tổ dân phố Tà Vạc vêy lâh 200 pr’loọng đong đhanuôr, coh đêêc, đhanuôr Cơ Tu tước 90% năc bh’rợ zư lêy lâng pa dưr văn hoá ty đanh năc vêy chính quyền vel đong t’bhlâng xay bhrợ. Ađoo ơy đớc bấc t’ngay c’xêê tước ooy pazêng pr’loọng đong đhanuôr k’dua apêê t’cooh ta ha, apêê t’cooh bhươl n’năl văn hoá Cơ Tu đh’rưah ting bhrợ t’vaih câu lạc bộ prá pr’ma, bhrợ bh’noóch. Coh bh’rợ lướt k’dua công lum bấc râu zr’năh k’đhap, hân đhơ cơnh đêêc năc ađoo công t’bhlâng k’rơ lâh mơ. Đươi vêy cơnh đêêc, c’moo 2020, câu lạc bộ prá pr’ma, bhrợ bh’noóch âng tổ dân phố Tà Vạc vêy ta bhrợ t’vaih lâng mơ 15 cha năc, nâu cơy năc lâh 30 cha năc năc t’cooh A Râl Blúc bhrợ Chủ nhiệm. T’cooh A Râl Blúc dzợ k’dua đhanuôr chroi g’lêêh c’rơ bhrợ Gươl, zư lêy văn hoá n’đhưưng n’toong chiing, bh’nooh, tân tung da dắ, t’bhlâng bhrợ pa dưr văn hoá t’mêê coh zr’lụ đhanuôr ắt mamông…:“Azi t’bhlâng zập c’moo sinh hoạt m’bứi bhlâng bơr chu. Đh’rưah lâng đêếc năc tước giao lưu prá pr’ma, bhrợ bh’noóch lâng pazêng Câu lạc bộ n’lơơng đhị chr’hoong Đông Giang lâng t’bhlâng pa choom đoọng ha lang p’niên. Bh’rợ bhrợ t’vaih Câu lạc bộ prá pr’ma, bhrợ bh’noóch năc xay p’căh râu k’rang lêy âng Đàng, Nhà nước ooy bh’rợ zư lêy, pa dưr râu chr’năp văn hoá ty đanh âng nghệ thuật prá pr’ma, bhrợ bh’noóch âng manuyh Cơ Tu”.

Chr’hoong da ding k’coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam vêy 75% acoon manuyh năc đhanuôr Cơ Tu. Coh cr’chăl ahay, Đảng bộ, chính quyền vel đong ta luôn k’rang pa dưr apêê vêy bấc ngai chăp coh bhươl cr’noon manuyh acoon coh. Tước nâu cơy coh chr’hoong vêy 79 manuyh vêy bấc ngai chăp coh đhanuôr Cơ Tu. Ting cơnh t’cooh Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Đông Giang, apêê vêy bấc ngai chăp coh chr’hoong năc dưr vaih “poong pa têệt”, ting đơơng âng pazêng c’lâng xa nay âng Đảng, chính sách, pháp luật âng Nhà nước tước ooy đhanuôr. Manuyh vêy bấc ngai chăp công năc c’bhuh manuyh chr’năp pa bhlâng coh bh’rợ prá xay, p’too pa choom đhanuôr t’bhlâng bhrợ cha, pa xiêr đharựt nhâm mâng, bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê, zư nhâm mâng an ninh chính trị, râu têêm ngăn âng xã hội lâng pa dưr râu chr’năp pr’hay văn hoá ty đanh âng đhanuôr Cơ Tu: “Coh ha y, chr’hoong Đông Giang t’bhlâng pa dưr k’rơ lâh mơ xa nay bh’rợ âng apêê vêy bấc ngai chăp coh đhanuôr Cơ Tu, cơnh t’bhlâng prá xay, ta đang moon xay bhrợ liêm choom 3 Xa nay bh’rợ cr’noọ âng k’tiếc k’ruung. Bhrợ têng cơnh ooy năc đợ xa nay bh’rợ, chính sách âng Đảng, Nhà nước tước ooy đhanuôr, đoọng đhanuôr đươi dua lâng đhanuôr năc manuyh đương lêy, ch’mêệt lêy bêl xay bhrợ”./.

Người có uy tín trong cộng đồng Cơ Tu: “Cầu nối” giữa chính quyền với người dân

Trong những năm qua, huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam luôn quan tâm xây dựng đội ngũ người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số. Tại các bản làng Cơ Tu, người có uy tín đã trở thành “cầu nối” giữa chính quyền và người dân, có những đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá truyền thống của dân tộc.

Cuối năm 2015, xã Ba trở thành xã đầu tiên của huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam hoàn thành chương trình xây dựng Nông thôn mới. Giờ đây, cơ sở hạ tầng ở xã nông thôn mới này khang trang, đồng bộ. Nhiều mô hình kinh tế có hiệu quả đã được hình thành như: mô hình trồng cam, bưởi da xanh, mô hình nuôi heo bản địa; nhiều ngành nghề công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ được mở ra… mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho các hộ gia đình.

Cuộc sống người dân xã Ba có nhiều đổi thay, ngoài sự quyết liệt của chính quyền địa phương và nỗ lực vươn lên của mỗi người dân còn có đóng góp không nhỏ của đội ngũ người có uy tín ở các bản làng. Trong đó, tiêu biểu là ông Mạc Văn Min, (70 tuổi), người Cơ Tu, ở thôn Tống Cói. Nhiều năm qua, ông Mạc Văn Min tích cực cùng chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động bà con tham gia xây dựng Nông thôn mới. Ông Mạc Văn Min chia sẻ: Để được bà con tin yêu, nể phục, bản thân ông luôn gương mẫu đi đầu trong mọi phong trào. Khi nhà nước có chủ trương xây dựng đường giao thông qua thôn Tống Cói, gia đình ông đã tiên phong hiến hơn một sào đất. Ông cũng đã vận động 30 hộ dân khác cùng hiến hàng trăm mét đất để hoàn thiện việc xây dựng đường liên thôn. Ngoài ra, ông Mạc Văn Min còn thực hiện tốt vai trò là hạt nhân trong việc hoà giải những mâu thuẫn, tranh chấp đất đai, ruộng vườn giữa các hộ dân. Ông Mạc Văn Min cho rằng, để phát huy tốt vai trò người có uy tín ở địa phương, cần phải thường xuyên học tập, cập nhật kiến thức mới. Từ đó, mới có thể tuyên truyền, vận động để bà con nghe và làm theo: “Hiện nay trên địa bàn xã Ba cơ sở hạ tầng đã được xây dựng đồng bộ, đường sá được bê tông hoá đến tất cả 5/5 thôn của xã, bà con được cập nhật thông tin đầy đủ từ các phương tiện thông tin đại chúng, nhận thức, đời sống của bà con được nâng cao. Với vai trò, trách nhiệm của người có uy tín tôi luôn cùng với Ban Nhân dân, các già làng trong thôn tiếp tục cùng nhau vận động nhân dân góp sức xây dựng Nông thôn mới kiểu mẫu nâng cao ngày càng tốt hơn”.

Tại thị trấn Prao, huyện Đông Giang, ông A Râl Blúc, cán bộ mặt trận, người có uy tín ở tổ dân phố Tà Vạc luôn được bà con tin yêu, nể phục. Ông là người tiên phong trong công tác bảo tồn, giữ gìn văn hoá nói lý, hát lý của dân tộc Cơ Tu ở địa phương. Ông A Râl Blúc cho biết, tổ dân phố Tà Vạc có hơn 200 hộ dân, trong đó, đồng bào Cơ Tu chiếm 90% nên việc bảo tồn văn hoá truyền thống được chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm. Ông đã giành nhiều thời gian đến từng nhà vận động các già làng, người cao niên am hiểu văn hoá Cơ Tu cùng tham gia thành lập câu lạc bộ nói lý, hát lý. Quá trình vận động gặp nhiều khó khăn nhưng ông không nản lòng, quyết tâm thành lập bằng được các câu lạc bộ nói lý, hát lý để thu hút các bạn trẻ tham gia. Nhờ đó, năm 2020, câu lạc bộ nói lý, hát lý tổ dân phố Tà Vạc được thành lập với 15 thành viên tham gia, đến nay phát triển lên hơn 30 thành viên do ông A Râl Blúc làm Chủ nhiệm. Ông A Râl Blúc còn vận động bà con góp công xây dựng Gươl, bảo tồn văn hoá trống chiêng, tân tung da dắ, tăng cường xây dựng văn hoá mới ở khu dân cư…: “Chúng tôi cố gắng duy trì mỗi năm sinh hoạt ít nhất là hai lần. Cùng với đó là tổ chức giao lưu hát lý, nói lý với các Câu lạc bộ khác trên địa bàn huyện Đông Giang và tiếp tục truyền dạy cho các thế hệ trẻ. Việc thành lập Câu lạc bộ nói lý, hát lý là thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với công tác giữ gìn, phát huy giá trị truyền thống của nghệ thuật nói lý, hát lý của dân tộc Cơ Tu”.

Huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam có 75% dân số là đồng bào Cơ Tu. Thời gian qua, Đảng bộ, chính quyền địa phương luôn quan tâm xây dựng đội ngũ người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số. Đến nay trên địa bàn huyện đã có 79 người có uy tín trong đồng bào Cơ Tu. Theo ông Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, đội ngũ người có uy tín trên địa bàn huyện đã trở thành “cầu nối”, góp phần đưa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với nhân dân. Người có uy tín cũng là lực lượng quan trọng trong tuyên truyền, vận động bà con phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, giữ vững an ninh chính trị, trật tự - an toàn xã hội và phát huy bản sắc văn hoá truyền thống của đồng bào Cơ Tu: “Trong thời gian đến, huyện Đông Giang tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa vai trò của người có uy tín trong cộng đồng Cơ Tu, như tăng cường tuyên truyền, vận động nhằm thực hiện tốt 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Làm sao đó những cơ chế, chính sách của Đảng, Nhà nước đến được với người dân, để người dân thụ hưởng và người dân là người giám sát, kiểm tra trong quá trình thực hiện”. /.