Tước t’ngay x’rịa tuần năc anoo Đinh Văn Hin - bh’cộ k’bhuh zư lêy crâng vel Tà Lang lâng vel Lộc Mỹ, chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng năc đh’rưah lâng đhanuôr Cơ Tu coh k’bhuh z’lâh crâng, chang k’ruung lướt cha mêệt lêy crâng ơy k’dua zư lêy. Coh zập zr’lụ tước, apêê anoo pa ghit cha mêệt lêy, t’mệêng xơợng đoọng đâh bơơn lêy, năl đhr’năng pa hư crâng. Anoo Đinh Văn Hin đoọng năl, bêl moọt ooy crâng cha mêệt lêy, k’bhuh zư lêy crâng lưm bấc k’đhap k’ra. Pa bhlầng năc moọt hân noo boo, đác tơợ tu k’ruung chô pâm bhroọt bhrợ đác k’ruung nong đhậu, năc apêê ặt bêch coh crâng đoọng tệêm ngăn. Moọt hân noo cha noọng năc cr’chăl đhanuôr och bhrợ ha rêê, bơơn đác g’dớ ặt vaih đhr’năng rooh cat crâng. Ngành chức năng lâng chính quyền vel đong ta luôn k’đươi moon apêê chô xay moon đoọng ha đhanuôr, pa choom đhanuôr cơnh bhrợ têng, ký gr’hoọt lalăm ooch ha rêê. Năc ma nuyh Cơ Tu, anoo Hin lâng k’bhuh zư lêy crâng vêy bấc kinh nghiệm lâng bhrợ liêm bh’rợ zư lêy crâng. Đươi tơợ đêêc, đhr’năng bơơn pay lâng k’xịa k’tiếc crâng đhị chr’val Hòa Bắc bơơn k’đhơợng zư nhâm mâng. “Cr’chăl a hay, K’bhuh k’đhơợng zư lêy crâng ta luôn cha mêệt lêy zr’lụ crâng ơy pa đơp zư lêy. Azi ơy đâh bơơn lêy lâng toom bhrợ apêê bhrợ pay vàng, bơơn a đhăh dzăm tơợ crâng. Cơnh lâng đhanuôr Cơ Tu đhị Tà Lang lâng Giàn Bí, bêl căh ơy ting pâh bh’rợ zư lêy ca coong năc đhanuôr bhrợ cha tơợ crâng. Tơợ ơy ting pâh bh’rợ nâu năc đhanuôr zư lêy crâng liêm choom lâh mơ, doọ cọl pay n’loong đhơ cơnh đhơ kị cơnh lalăm a hay. Đhanuôr ơy đh’rưah lâng zi cha groong apêê huông lết pa hư crâng. Bêl lêy apêê chrih moọt ooy crâng năc đâh xay moon lâng cơ quan chức năng đoọng k’đhơợng zư”.

Lâh mơ cha mêệt lêy crâng, k’bhuh zư lêy crâng chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang ta luôn xay moon đoọng ha đhanuôr cơnh zư lêy crâng, năl ghit chr’năp âng crâng cơnh lâng pr’ặt tr’mông lâng ha dưr đanh mâng đhanuôr. Anoo A Lăng Như - Bí thư Chi bộ vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang, k’bhuh zư lêy crâng âng vel đoọng năl, cán bộ Kiểm lâm chr’hoong, chr’val lâng t’cooh bhươl, trưởng cr’noon ta luôn tước Gươl pa họp xay moon đoọng đhauôr năl oọ lu lơ coh bh’rợ zư lêy crâng. Tơợ rau cha mêệt lêy âng k’bhuh zư lêy crâng đhị vel, mơ chu och ha rêê năc đhanuôr xrặ bha ar, bhrợ têng cơnh p’too moon đoọng tệêm ngăn oọ đơc dưr vaih rooh cát crâng. “Bhrợ têng cơnh c’lâng xa nay Đảng, Nhà nước, đhanuôr Cơ Tu doọ k’xịa pay crâng đoọng bhrợ ha rêê, năc đhanuôr bhrợ têng mơ ta đoọng bhrợ. Apêê đoọng 3 héc ta năc bhrợ 3 héc ta. Bêl och ha rêê đhanuôr zước bha ar, ơy đoọng năc vêy choom och, ha dang căh năc crêê toom ting quy định”.

Lâng bh’rợ zư lêy crâng, zư lêy pr’ặt tr’mông đoọng pa dưr du lịch, chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang ơy bhrợ t’vaih k’bhuh zư lêy crâng dhdị 7 vel, ta luôn cha mêệt lêy đhị zr’lụ bhlưa lâng apêê vel đong lơơng. T’cooh Trương Thanh Nhân, Phó Chủ tịch UBND chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang đoọng năl, coh 9 k’bhuh k’đhơợng zư lêy crâng, chr’val Hòa Bắc k’đhơợng lêy 7 k’bhuh lâng 210 pr’loọng, Ban K’đhơợng lêy crâng gmrâng k’đhơợng lêy 2 k’bhuh đhị vel Tà Lang lâng Giàn Bí lâng 140 pr’lọong. T’cooh Trương Thanh Nhân xay moon ghit, bh’rợ k’đhơợg zư lêy crâng năc muy coh pazêng bh’rợ bơơn vel đong k’rang lâng k’đươi moon ta luôn. “Bh’rợ k’đhơợng zư lêy crâng coh cr’chăl hay bơơn vel đong pa bhlầng k’rang. Azi ta luôn k’đươi moon apêê đơn vị, k’bhuh chức năng pa zưm ghit lâng Công an, Quân sự ta luôn cha mêệt lêy crâng đoọng cha groong apêê lết mốp pa hư crâng. Cr’chăl hay năc bh’rợ k’đhơợng zư lêy crâng Hòa Bắc bơơn bhrợ têng tệêm ngăn, doọ vaih rau căh liêm”.

Chr’hoong Hòa Vang năc vel đong vêy đhăm crâng bhưah bhlầng âng thành phố Đà Nẵng. Prang chr’hoong vêy 11 chr’val năc tước 8 chr’val vêy crâng, coh đêêc, chr’val Hòa Bắc vêy k’nặ 28.000 héc ta crâng. Đhăm crâng ga măc bhrợ k’đhap đăh k’đhơợng zư lêy, cha groong rooh cat. Bhiệc k’đhơợng lêy đhr’năng tông pay n’loong, a đhăh dzăm, k’xịa pay k’tiếc crâng đhị zr’lụ bhlưa cung lưm bấc k’đhap k’ra. Năc tơợ tơợp c’moo đâu, Hạt Kiểm lâng chr’hoong Hòa Vang ơy xay moon lâng chính quyền zập cấp k’đươi apêê chr’val xay bhrợ ghit bhiệc k’đhơợng, zư lêy crâng, cha groong rooh cat crâng; t’pâh đhanuôr ting pâh zư lêy crâng. T’cooh Lê Đình Thám - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng đoọng năl, c’moo 2023 đhị chr’hoong doọ vaih đhr’năng pa hư crâng lâng doọ vaih rooh cat crâng n’đoo. “Hạt Kiểm lâm ơy xay moon lâng chính quyền vel đong ký gr’hoọt lâng c’la crâng ơy pa đớp đoọng, oọ pa hư crâng, oọ đơc dưr vaih rooh cat crâng. Cơnh lâng đhanuôr acoon coh ặt ma mông đăn crâng năc a zi vêy chính sách t’đui đoọng k’tiếc đhanuôr bhrợ cha lâng choh pa dưr crâng. Lâh mơ, a zi dzợ t’pâh đhanuôr đh’rưah lâng k’bhuh zư lêy crâng ting bhrợ crnoọ bh’rợ zư lêy crâng đoọng vêy zên k’rang tr’mông tr’meh. Đhanuôr ặt đăn crâng năc apêê đâh bơơn lêy apêê huông lết pa hư, moọt bơơn a đhăh dzăm. Năc apêê đâh xay lâng k’bhuh chức năng. Azi a ghit bhiệc xay moon. Đhị zập chu pa họp đhanuôr năc zêng xay moon đăh xa nay zư lêy crâng. Pa bhlầng năc moọt hân noo p’răng a zi tước vel bhươl moon p’too đhanuôr./.

Phát huy vai trò “Đội bảo vệ rừng cộng đồng” nhìn từ xã miền núi Hòa Bắc, huyện Hòa Vang

Tại thành phố Đà Nẵng, huyện Hòa Vang có diện tích rừng chiếm hơn một nửa diện tích rừng toàn thành phố. Nơi đây có hệ động, thực vật phong phú, nhiều tài nguyên quý hiếm, vì vậy, các đối tượng xấu thường xuyên vào rừng khai thác trái phép. Với sự tự nguyện và hiểu biết về môi trường rừng, Đội bảo vệ rừng xã miền núi Hòa Bắc, huyện Hòa Vang đã ngăn chặn kịp thời các hành vi phá rừng, khai thác lâm sản, khoáng sản trái phép.

Mỗi dịp cuối tuần, anh Đinh Văn Hin – Đội trưởng Đội bảo vệ rừng thôn Tà Lang và thôn Lộc Mỹ, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng lại cùng bà con Cơ Tu trong Đội vượt suối băng rừng, tuần tra, giám sát khu vực rừng được giao.

Trên mỗi khu vực đi qua, các anh luôn quan sát, lắng nghe để nhận biết mọi dấu hiệu tác động đến môi trường rừng. Anh Đinh Văn Hin cho biết, khi vào rừng tuần tra, các thành viên trong Đội gặp rất nhiều khó khăn. Nhất là vào mùa mưa, nước đầu nguồn tràn về khiến các con sông dâng cao, cả đội phải cắm trại ngủ trong rừng để đảm bảo an toàn. Vào hè lại là thời điểm bà con đốt nương làm rẫy, đốt ong lấy mật, tiềm ẩn nguy cơ cháy rừng rất cao. Ngành chức năng và chính quyền địa phương thường xuyên cử lực lượng đến từng thôn tuyên truyền, vận động, hướng dẫn bà con ký cam kết phòng chống cháy rừng.

Bản thân là người Cơ Tu gắn bó với rừng từ nhỏ nên anh Hin và các thành viên đội bảo vệ rừng có nhiều kinh nghiệm và làm tốt công tác tuần tra, bảo vệ rừng. Nhờ đó, tình trạng khai thác và lấn chiếm đất rừng trái phép ở xã Hòa Bắc được ngăn chặn kịp thời. “Thời gian qua, Đội chuyên trách bảo vệ rừng thường xuyên tuần tra khu vực rừng được giao quản, lý bảo vệ. Chúng tôi kịp thời phát hiện và xử lý một số đối tượng khai thác vàng, săn bắt động vật hoang dã trong rừng. Với bà con Cơ Tu ở Tà Lang và Giàn Bí, khi chưa tham gia dịch vụ môi trường rừng thì bà con bám và khai thác rừng để sống. Từ khi tham gia dịch vụ này thì bà con đã ý thức rõ công tác bảo vệ rừng. Bà con Cơ Tu ở đây đã cùng chúng tôi chống các đối tượng xấu lợi dụng rừng núi hiểm trở để khai thác lâm khoáng sản trái phép. Khi thấy các đối tượng lạ, bà con báo ngay cho cơ quan chức năng để kịp thời xử lý”.

Ngoài tuần tra rừng, Đội bảo vệ rừng xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang thường xuyên truyền đạt đến bà con những phương pháp quản lý rừng, nhận thức giá trị của rừng đối với sự sống và phát triển bền vững của cộng đồng. Anh A Lăng Như - Bí thư Chi bộ thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành viên Đội bảo vệ rừng thôn, cho biết, cán bộ Kiểm lâm huyện, xã và già làng, trưởng thôn thường xuyên đến Gươl tổ chức họp, tuyên truyền cho bà con không lơ là trong công tác bảo vệ rừng. Dưới sự giám sát của lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách tại thôn, mỗi khi đốt nương bà con phải làm đơn, ký cam kết, thực hiện theo hướng dẫn, đảm bảo đường băng không bắt lửa, không để xảy ra cháy rừng. “Thực hiện chủ trương Đảng, Nhà nước, bà con Cơ Tu không được lấn chiếm, mở rộng diện tích rừng để sản xuất, chỉ được sử dụng theo diện tích được cấp phép. Nhà nước cấp 3 héc ta thì bà con chỉ được đốt trỉa 3 héc ta. Khi nào đốt thực bì rẫy, bà con cũng phải đăng ký, xin giấy rồi mới được đốt, nếu không sẽ bị phạt theo quy định hiện hành”.

Với mục tiêu bảo vệ rừng, giữ gìn hệ sinh thái để phát triển du lịch, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang đã thành lập tổ bảo vệ rừng tại 7 thôn, thường xuyên tuần tra, giám sát tại khu vực tuyến, vành đai giáp ranh với các địa phương lân cận. Ông Trương Thanh Nhân, Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, cho biết, trong 9 nhóm quản lý bảo vệ rừng, xã Hòa Bắc quản lý 7 nhóm với 210 hộ, Ban Quản lý rừng đặc dụng quản lý 2 nhóm tại thôn Tà Lang và Giàn Bí với 140 hộ.

Ông Trương Thanh Nhân nhấn mạnh, công tác quản lý bảo vệ rừng là một trong những nhiệm vụ được địa phương quan tâm và chỉ đạo xuyên suốt. “Công tác quản lý, bảo vệ rừng trong thời gian qua được địa phương đặc biệt quan tâm. Chúng tôi thường xuyên chỉ đạo các đơn vị, lực lượng chức năng phối hợp chặt chẽ với Công an, Quân sự thường xuyên lên kế hoạch tuần tra, truy quét nhằm ngăn chặn các trường hợp tác động vào rừng. Thời gian qua, công tác quản lý, bảo vệ rừng Hòa Bắc cơ bản ổn định, không có vấn đề nổi cộm xảy ra”.

Huyện Hòa Vang là địa bàn có diện tích rừng lớn nhất của thành phố Đà Nẵng. Toàn huyện có 11 xã thì có 8 xã có rừng, trong đó, xã Hòa Bắc có gần 28.000 hécta rừng. Diện tích rừng lớn tạo áp lực cho địa phương trong công tác quản lý bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng. Việc ngăn chặn tình trạng khai thác gỗ trái phép, chặt phá, lấn chiếm đất rừng ở các khu vực giáp ranh cũng gặp nhiều khó khăn. Ngay từ đầu năm nay, Hạt Kiểm lâm huyện Hòa Vang đã tham mưu chính quyền các cấp chỉ đạo các xã triển khai phương án quản lý, bảo vệ rừng và phòng chống cháy rừng; thành lập các tổ đội quần chúng tham gia tuần tra, truy quét, bảo vệ rừng.

Ông Lê Đình Thám - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng cho biết, năm 2023, tại địa bàn huyện không có tình trạng tác động vào rừng và không có vụ cháy rừng nào xảy ra. “Hạt cử Kiểm lâm địa bàn về tham mưu cho chính quyền địa phương ký cam kết với các chủ rừng được giao, không tác động vào rừng, không để xảy ra cháy rừng. Đối với đồng bào dân tộc thiểu số sống gần rừng, ven rừng chúng tôi có chính sách ưu tiên giao đất cho bà con canh tác và phát triển rừng. Ngoài ra, chúng tôi huy động bà con sống gần rừng tham gia Đội bảo vệ rừng và tham gia dịch vụ môi trường rừng để có thu nhập. Bởi bà con ở gần đó có thể nắm bắt thông tin và thông báo kịp thời về những đối tượng tác động đến môi trường rừng. Công tác tuyên truyền được chúng tối chú trọng. Chúng tôi tuyên truyền qua thông tin đại chúng, qua những lần họp thôn, xóm, tuyên truyền lưu động. Vào mùa nắng nóng chúng tôi tuyên truyền lưu động chủ yếu./.