Tơợ zâp c’lâng xa nay, chính sách âng Đảng, Nhà nước k’rong đoọng ha zr’lụ đhanuôr acoon cóh, pr’ắt tr’mung vel bhươl k’coong ch’ngai tỉnh Quảng Nam ting bhr’dzang pa dưr pa xớc liêm choom. Hân đhơ cơnh đêếc, đhị bơr pêê vel đông k’coong ch’ngai dzợ vêy bấc j’niêng bh’rợ cắh liêm crêê, bhrợ pa xiêr râu pa dưr pa xớc đắh pr’ắt tr’mung. Ooy đâu, pân đil lâng p’niên nắc 2 c’bhúh lưm bấc râu ta bhứch, ặt zâng lâng bấc râu zr’nắh k’đhạp. “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” đhị zâp vel đông cóh dự án 8 âng xa nay bh’rợ k’tiếc k’ruung xoọc bơơn zâp chr’hoong k’coong ch’ngai tỉnh Quảng Nam xay bhrợ cơnh mưy c’lâng bh’rợ liêm choom, đương rơơm ting bhr’dzang tr’xăl cr’noọ bh’rợ, bhiệc bhrợ, zooi pân đil, p’niên zr’lụ đhanuôr acoon cóh vêy pr’ắt tr’mung ting liêm choom lấh mơ.

Đợ râu âng hêê xơợng nâu nắc pr’ắt bh’rợ đhị Gươl vel A Réc, chr’val A Vương, chr’hoong k’noong k’tiếc Tây Giang, tỉnh Quảng Nam đhị bêl bhrợ p’cắh “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” âng Hội pân đil chr’hoong bhrợ.

“Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” vel A Réc vêy 7 ch nặc pa zêng: T’coóh vel, Trưởng vel, Bí thư Chi bộ, Chi hội pân đil, Trưởng ban Mặt trận vel, cán bộ Y tế vel, Bí thư Chi đoàn đha đhâm c’moor. Tổ nâu vêy bh’rợ prá xay, k’đươi đhanuôr tr’xăl cr’noọ bh’rợ, bhiệc bhrợ pa dưr pr’ắt tr’mung t’mêê, lơi jợ đợ j’niêng bh’rợ cắh liêm crêê. P’căn Ating Thị Yến, Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’val A Vương đoọng năl: “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” k’rong pa zưm đợ apêê vêy bh’rợ, p’rá xa nay, bấc ngai chắp cóh đhanuôr. Tơợ đâu nắc bêl vêy râu bhiệc dưr váih đắh tr’vay diịc điêl, pân đil, p’niên vêy đhị ta zư lêy. Đh’rứah lâng nâu, tổ dzợ xay moon đắh pháp luật, pa dưr dal c’năl bh’rợ ha đhanuôr tơợ đêếc bhrợ tr’xăl bh’rợ âng apêê. C’năl ting pa dưr, đhanuôr cung lơi jợ đợ j’niêng bh’rợ cắh liêm crêê ooy pr’ắt tr’mung.”

Vel A Liêng vêy k’noọ 250 pr’loọng đhanuôr lâng lấh 80% manứih Cơ Tu, đợ mơ pr’loọng đha rứt tước 45%. Ting cơnh amoó Bhlung Bu, Chi hội trưởng Hội pân đil vel A Liêng lâng nắc Phó “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” âng vel, cóh pr’loọng đông manứih Cơ Tu bêl ahay zâp râu bhiệc zêng pân đil bhrợ, tơợ z’zêệ, zư lêy k’coon tước bhrợ ha rêê, hân đhơ cơnh đêếc bấc apêê a’đhi amoó dzợ crêê apêê k’diịc vay poóh. Amoó Bhling Bu moon, bêl tơợp bơơn k’diịc, cha chuíh da da ơy moon lêy t’bhlâng bhrợ cha, zooi đoọng zâp râu bhiệc đắh đông k’diịc. Hân đhơ bêl k’diịc z’nắh cung cắh choom xay moon, lêy pa ngoọp lơi đoọng oó ngai xay moon ha pr’loọng đông... Cung tu cr’noọ bh’rợ nâu ha dợ pr’ắt tr’mung âng pân đil ặt zâng bấc râu zr’nắh k’đhạp, ta bhứch. Nâu đoo cung nặc tu bhrợ tước tr’vay tr’lin diịc điêl dưr bấc đhị vel đông. Râu âng Bhling Bu hơnh déh bhlâng, ooy cr’chăl cắh ha mơ đenh, “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” dưr bhrợ, đhr’năng tr’vay tr’lin cóh pr’loọng đông ting xiêr bấc lấh mơ: “Bêl ahay, tuần n’đoo cóh vel cung váih tr’vay tr’lin, vay poóh k’điêl, k’coon tu ôộm búah, bhrợ a’đay âng apêê pân jứih. Tơợ bêl bhrợ pa dưr “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” lâng râu bh’rợ bhrơợng k’rơ âng zâp apêê cóh đâu nắc đhr’năng nâu ting pa xiêr bấc. Lấh mơ, Tổ pa zưm lâng zâp ban, ngành bhrợ prá xay zâp c’xêê, cơnh đoọng bha ar pa tơ, pa zưm zâp cr’liêng xa nay pháp luật zâp bêl họp vel, prá xay bấc đắh bhiệc... zooi đhanuôr năl liêm ghít, lơi jợ đợ j’niêng bh’rợ cắh liêm crêê.”

Ting cơnh p’căn A Rất Thị Hoa, Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Nam Giang, cr’chăl hanua Hội ơy xay bhrợ bấc xa nay bh’rợ đoọng zêl cha groong tơợ đấh bhiệc tr’vay tr’lin cóh pr’loọng đông, tr’pay diịc điêl bêl cắh tước c’moo, crêê đhi noo bhúh xoọng, cắh liêm ma mơ pân jứih pân đil. C’moo 2023, Hội pa zưm lâng zâp vel đông bhrợ pa dưr 4 “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” đhị zâp vel lâng râu ting pấh âng lấh 40 cha nặc nắc c’bhúh bha lâng đhị vel bhươl. Ting cơnh p’căn A Rất Thị Hoa, “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr” t’mêê ta bhrợ cung dzợ lưm bấc râu zr’nắh k’đhạp, căh liêm choom cơnh đắh zên prặ đoọng pa bhrợ cắh bấc, c’năl bh’rợ đắh prá xay, lêy bhrợ bêl vêy râu dưr váih cắh liêm crêê cóh đông cung cắh cơnh cr’noọ cr’niêng: “Tơợ râu liêm choom tr’nơợp, tước đâu, Hội Liên hiệp pân đil vêy t’bhlâng bhrợ pa zưm, pa choom c’năl bh’rợ, pa choom c’năl bh’rợ lâng đhr’năng bh’rợ đoọng pa dưr liêm choom đoọng ha “Tổ prá xay đoọng ha đhanuôr”. Đh’rứah lang nâu, pa dưr k’rơ bhiệc xay moon, p’cắh pháp luật đắh liêm ma mơ pân jứih pân đil, ting bhr’dzang bhrợ tr’xăl cr’noọ bh’rợ, bhiệc bhrợ. Lấh mơ, t’bhlâng zooi đoọng pr’ắt tr’mung ha pân đil vêy pr’đơợ pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung, pa dưr dal pr’dzoọng bh’rợ cóh pr’loọng đông lâng xã hội, zư lêy k’coon liêm choom lấh”./.

“Tổ truyền thông cộng đồng” điểm tựa của phụ nữ, trẻ em vùng cao Quảng Nam

Từ các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, bộ mặt nông thôn miền núi tỉnh Quảng Nam từng bước phát triển, khởi sắc. Tuy nhiên, ở một số địa phương vùng sâu, vùng xa vẫn tồn tại nhiều hủ tục lạc hậu và định kiến giới còn khá nặng nề, kìm hãm sự phát triển kinh tế-xã hội. Trong đó, phụ nữ và trẻ em là 2 đối tượng yếu thế chịu nhiều thiệt thòi, tổn thương. “Tổ truyền thông cộng đồng” tại các thôn, bản trong dự án 8 thuộc chương trình mục tiêu quốc gia đang được các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam triển khai như một giải pháp hữu hiệu, kỳ vọng từng bước thay đổi nếp nghĩ, cách làm, giúp phụ nữ, trẻ em vùng DTTS có cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. 

Tổ truyền thông cộng đồng” thôn A Réc có 7 thành viên gồm: Già làng, Trưởng thôn, Bí thư Chi bộ, Chi hội Phụ nữ, Trưởng ban Mặt trận thôn, cán bộ Y tế thôn bản, Bí thư Chi đoàn Thanh niên. Tổ có nhiệm vụ tuyên truyền, vận động người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm, xây dựng đời sống mới, xóa bỏ dần hủ tục, lạc hậu. Bà Ating Thị Yến, Chủ tịch Hội LHPN xã A Vương cho hay: “Tổ truyền thông cộng đồng” tập hợp những người có vai trò, tiếng nói, uy tín trong cộng đồng. Từ đây, khi xảy ra vụ việc như bạo lực gia đình, phụ nữ, trẻ em sẽ có nơi bảo vệ, che chở. Cùng với đó, tổ còn tuyên truyền pháp luật, nâng cao nhận thức cho người dân từ đó làm thay đổi hành vi. Hiểu biết nâng lên, bà con cũng dần xóa bỏ mê tín dị đoan, hủ tục lạc hậu trong đời sống”.

Thôn A Liêng có gần 250 hộ dân với hơn 80% là người Cơ Tu, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 45%. Theo chị Bhling Bu, Chi hội trưởng Hội Phụ nữ thôn A Liêng kiêm Phó “Tổ truyền thông cộng đồng” thôn, trong gia đình người Cơ Tu, trước đây mọi công việc đều dồn lên vai người phụ nữ từ cơm nước, chăm sóc con cái đến việc nương rẫy nhưng nhiều chị em vẫn bị chồng bạo hành. Chị Bhling Bu kể, ngày đầu tiên chị về làm dâu, cha, mẹ chồng đã căn dặn chị phải chăm chỉ làm lụng, gánh vác công việc nhà chồng. Ngay cả khi bị chồng bạo hành cũng không được kêu than mà phải nín nhịn để giữ thể diện cho gia đình... Cũng vì tư tưởng này mà cuộc sống người phụ nữ chịu nhiều vất vả, bất công. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn vợ chồng, bạo lực gia đình tăng cao tại địa phương. Điều chị Bhling Bu mừng nhất, chỉ trong thời gian ngắn “Tổ truyền thông cộng đồng” đi vào hoạt động, tình trạng bạo lực gia đình đã giảm đáng kể: “Trước đây, tuần nào làng cũng xảy ra các vụ bạo hành, đánh đập vợ, con vì tính gia trưởng, rượu chè của người đàn ông. Từ khi thành lập “Tổ truyền thông cộng đồng” với sự hoạt động quyết liệt của các thành viên từng bước đẩy lùi tình trạng này. Ngoài ra, Tổ phối hợp với các ban, ngành tổ chức truyền thông hằng tháng, như phát tờ rơi, lồng ghép các nội dung pháp luật vào các buổi họp thôn, nói chuyện chuyên đề... giúp người dân nâng cao hiểu biết, bỏ dần thói quen lạc hậu ra khỏi đời sống.”

Theo bà A Rất Thị Hoa, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Nam Giang, thời gian qua, Hội đã triển khai nhiều chương trình, mô hình nhằm ngăn chặn từ sớm tình trạng bạo lực gia đình, nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bất bình đẳng giới. Năm 2023, Hội phối hợp các địa phương thành lập 4 “Tổ truyền thông cộng đồng” tại các thôn với sự tham gia của hơn 40 thành viên là lực lượng nòng cốt tại cộng đồng. Theo bà A Rất Thị Hoa, “Tổ truyền thông cộng đồng” mới đi vào hoạt động nên gặp không ít khó khăn, hạn chế như kinh phí hoạt động hạn hẹp, kỹ năng tuyên truyền, xử lý các tình huống mâu thuẫn trong gia đình, cộng đồng còn chưa được như mong muốn: “Từ hiệu quả ban đầu, tới đây, Hội LHPN sẽ tăng cường công tác lồng ghép, tổ chức bồi dưỡng kiến thức, tập huấn kỹ năng, nâng cao trình độ và khả năng hoạt động để tăng tính hiệu quả cho “Tổ truyền thông cộng đồng”. Cùng với đó, đẩy mạnh tuyên truyền, phố biếp pháp luật về bình đẳng giới, từng bước làm thay đổi nếp nghĩ, cách làm. Đặc biệt, tăng cường hỗ trợ sinh kế giúp phụ nữ có điều kiện phát triển kinh tế, nâng cao vị thế trong gia đình và xã hội, chăm sóc con cái tốt hơn”./.