Pỉ noọng slương điếp! Xạ Kỳ Thượng dú quây thành phố Hạ Long, slảnh Quảng Ninh quạng 60 cái hin. Dú nẩy mì búng chướng chực đông phja Đồng Sơn luông quảng, xáu chăn lai thình mạy mác vạ bại tua cúa chang đông, hạp xáu hết pền tỉ lỉn liểu dương chồm cúa bại búng khau phja dú pạng Đông Bắc Việt Nam. Bại mòn pèng quỷ cúa pỉ noọng bại dân tộc dú Kỳ Thượng tó pền tỉ dương chồm pửa khách thâng dương Hạ Long. Xỉnh pỉ noọng xày thâng dương Kỳ Thượng quá bài fiểt cúa của phóng viên Trường Giang vạ Thu Hoa.

Búng chướng chực đông phja Đồng Sơn dú xạ Kỳ Thượng quảng tềnh 15.600 héc ta. Rèo tỉnh cón lẻ pi 2021, búng chướng chực nẩy đảy khay quảng them ái thâng 20 xiên héc ta, quảng tải ết dú pạng Đông Bắc Việt Nam. Đồng Sơn mì lai thình mạy mác vạ bại thình tua cúa chang đông, chang tỉ mì 1,163 thình mạy cải, eng táng căn, 224 thình tua cúa, chang tỉ mì 51 thình co mạy vạ tua cúa đảy mai chang xéc bại thình co mạy vạ tua cúa nọi mì dú Việt Nam, thình nâng đảy mai chang xéc bại thình nọi mì cúa tằng tẩư phạ. Ết lẻ, dú Đồng Sơn nhằng mì sloong thình tua cúa nọi mì lẻ thằn lằn cá sấu vạ cá lóc Việt Nam. Pỉ noọng thâng nẩy lẻ đảy pây xe tạp chang đông, dương chồm đông phja xáu chiết hí dặm dẹ.

Pửa phuối mừa búng chướng chực đông phja Đồng Sơn, chài Bàn văn Vi, Bí thư chi bộ, cần hết cốc bản Khe Phương, xạ Kỳ Thượng lẩn hẩư khéc mừa bại thình co mạy cải kỉ cần cót chắng khóp, bại nó mảy khoang buốt mậu, mừa bại nhỏt phja slung, chang tỉ mì pò phja Thiên Sơn slung tềnh xiên xích, dặng dú nẩy đếnh hăn tẳm Hạ Long, Cẩm Phả. Chài cạ bại đông mạy dú chang búng chướng chực đông phja Đồng Sơn mì lai thình cúa quỷ, đảy pao chực slặt slịu, chăn lẻ mòn pèng quỷ cúa pỉ noọng cần Dao dú nẩy tẳm lai tởi quá mà. Tói xáu bại slắm ón pện chài, đông nắm tan lẻ tỉ sle xa kin, mì tỉ dú slâư đây, dặm dẹ, tó nhằng lẻ tỉ pang hẩư pỉ noọng mì tàng hết kin mấư.

Chài Bàn Văn Vi hôn hỉ lẩn cạ, pỉ noọng cần Dao dú Kỳ Thượng đạ lồng slim có pền bại búng hết tỉ tỏn lặp khéc thâng dương chồm tứ bại mòn đây cúa tởi ké sle tẻo vạ bại đông phja đây slướng dú nẩy:

 “Pỉ noọng dú nẩy đạ tối mấư nẳm nghị rọ ràng, đảy au bại mòn đây cúa tởi ké mà chiềng hẩư lai cần chắc thâng, đảy pạng nưa ngòi đây thâng sle pang chỏi hết kin lẻ thuổn thảy bại cần ké chang bản xày hăn hôn hỉ, tứ tỉ lẻ pỉ noọng tó ết slim hết, sle au bại mòn đây mì tẳm tởi ké nẩy cạ hẩư lai cần chắc, chướng chắp au sle hẩư bại pan slắm lục lan”.

Rèo chài Bàn Văn Vi hẩư chắc, vằn cảng mì lai khéc thâng Kỳ Thượng nhoòng bại dưởng khau phja đây mjảc, bại mòn pèng quỷ mì tẳm lai tởi quá mà cúa pỉ nọng dú nẩy. Ngầư slưởng piến búng đin nẩy pền tỉ tỏn lặp khéc thâng dương chồm, cáp xáu bại búng lỉn liểu đảy lai cần chắc thâng tẳm hâng pện vịnh Hạ Long sẹ đảy có khảu slì xẩư nhất, pửa bại dự án cải đang slí đảy tẳng có vằn cảng mấư đây. 

Áo Linh Du Hồng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xạ Kỳ Thượng hẩư chắc, cà này xạ đang slí hết pjọm bại thình chỉa mả sle chiềng khửn pạng nưa chủn hẩư xạ Kỳ Thượng pền xạ hết pjọm mừa tẳng có bản cỏn mấư. Xáu mòn pang chỏi cúa pạng nưa vạ slim ki tảy nải xéng khửn cúa pỉ noọng, Kỳ Thượng sẹ mì them lai mòn mấư chang slì tó nả: 

“Chang pi qúa, lăng pửa xỏn hoẹn Hoành Bồ khảu thành phố Hạ Long lẻ mì lai mòn tối mấư chăn lai, pjục lừ boong khỏi sẹ tẳng có bại dưởng nèm bại phấn tồng xạ cúa thành phố. Tó nả, boong khỏi sẹ mì bại tàng lỏ rọ ràng nắm tan mừa chướng chực đông, tó nhằng mì lai thình đai them, ết lẻ mừa hết pền tỉ tỏn lặp khéc thâng lỉn liểu, dương chồm cáp xáu bại mòn đây mì tẳm lai tởi quá mà cúa pỉ noọng cần Dao dú nẩy”.

Pjạc Kỳ Thượng mừa Hạ Long, kha tàng tập éo quá bại pàn khau, cáp xáu bại mản moóc khóp đông pù hết hẩư pỉ noọng hăn nắt nỉu. Kỳ Thượng lặm pây chang đông na, pện tọ pjục lừ dú nẩy đảy tẳng có lai thình, sẹ mì them bại pày khéc thâng nẩy lỉn liểu, dương chồm, sle chắc đảy bại mòn đây chăn táng cúa búng đin Kỳ Thượng dú chang thành phố Hạ Long./.

KHÁM PHÁ KỲ THƯỢNG TRONG LÒNG THÀNH PHỐ HẠ LONG

Xã Kỳ Thượng, cách trung tâm thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, khoảng 60 km. Nơi này có khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn có diện tích lớn, giá trị đa dạng sinh học cao, có tiềm năng về du lịch bậc nhất trong các khu rừng khu vực phía Đông Bắc Việt Nam. Các giá trị văn hóa bản địa của đồng bào các dân tộc ở Kỳ Thượng cũng có thể trở thành những sản phẩm du lịch ấn tượng, đáp ứng nhu cầu của du khách khi đến Hạ Long. Mời bà con và các bạn cùng khám phá Kỳ Thượng trong lòng Thành phố Hạ Long qua bài viết của phóng viên Trường Giang - Thu Hoa.

Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn ở xã Kỳ Thượng có diện tích hơn 15.600 ha. Theo lộ trình, năm 2021 khu bảo tồn này phát triển đạt gần 20.000ha, lớn nhất vùng Đông Bắc Việt Nam. Đồng Sơn có hệ động, thực vật phong phú, bao gồm 1.163 loài thân gỗ và thân thảo, 224 loài động vật thuộc 4 lớp chim, thú, bò sát và lưỡng cư, trong đó 51 loài động, thực vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ Việt Nam, 1 loài ghi Sách đỏ thế giới. Đặc biệt tại Đồng Sơn còn sở hữu 2 loại động vật đặc hữu quý hiếm là thằn lằn cá sấu và cá lóc Việt Nam. Việc đi bộ hay xe đạp trong lòng rừng, khám phá, nghiên cứu cây cỏ, muông thú thiên nhiên, tận hưởng không gian khoáng đạt, không khí trong lành, hoà mình vào đất trời... thực sự rất thú vị và hấp dẫn.

Khi nói về khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn, anh Bàn Văn Vi, Bí thư chi bộ, trưởng thôn Khe Phương, xã Kỳ Thượng, say sưa kể cho khách nghe về những cây gỗ dổi, lim, dẻ… vài người ôm, những vạt măng trúc xum xuê, về những đỉnh núi cao, trong đó có đỉnh Thiên Sơn hơn 1000m, từ đó có thể phóng tầm mắt xa tận trung tâm Hạ Long, Cẩm Phả. Theo anh, những cánh rừng thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn có giá trị đa dạng sinh học lớn, được bảo vệ nghiêm ngặt, thực sự là "kho báu" của người Dao ở đây từ bao đời. Với những người trẻ như anh, rừng không chỉ là kế sinh nhai, mang lại môi trường sống trong lành, mát mẻ mà còn đang mở ra những cơ hội mới.

Anh Bàn Văn Vi hồ hởi, đồng bào dân tộc Dao ở Kỳ Thượng tích cực tham gia phát triển du lịch cộng đồng dựa vào các thế mạnh văn hóa truyền thống của dân tộc và tài nguyên sinh thái ở địa phương:

  “Bà con ở đây có thay đổi nhận thức rõ rệt, thấy văn hóa của mình trước ở bóng tối mà giờ được đưa ra ngoài để mọi người biết đến, được sự quan tâm tạo điều kiện phát triển thì tất cả các cụ đều phấn khởi vui mừng, từ đó mọi người dân cũng đồng tình, để mang những nét văn hóa đậm đà bản sắc này ra cộng đồng, giữ gìn để truyền bá con cháu sau này cùng duy trì”.

Theo anh Bàn Văn Vi, ngày càng có nhiều khách du lịch đến với Kỳ Thượng bởi cảnh sắc độc đáo, những nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc nơi đây. "Giấc mơ" đưa nơi "thâm sơn cùng cốc" này lên bản đồ du lịch, kết nối với danh tiếng vịnh Hạ Long không còn xa, khi những dự án tầm cỡ, như Quần thể bảo tồn thiên nhiên và du lịch Safari Hạ Long, Đường nối cầu Cửa Lục 1,2 với Kỳ Thượng đang dần thành hình.

Ông Linh Du Hồng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Kỳ Thượng, cho biết hiện xã đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị thẩm định công nhận Kỳ Thượng đạt chuẩn Nông thôn mới. Với sự hỗ trợ chính sách và tinh thần tự chủ của người dân, Kỳ Thượng sẽ có thêm nhiều kỳ vọng mới để vươn lên:

“Trong năm 2020, sau khi Hoành Bồ sáp nhập vào Hạ Long thì thay đổi lớn nhất trong việc định hướng lâu dài là chúng tôi đã có quy hoạch trung tâm xã được phê duyệt, sau này sẽ phát triển theo hướng đạt các quy chuẩn của một xã thuộc thành phố. Tới đây chúng tôi sẽ có những nghị quyết, dự án theo hướng không chỉ đầu tư vào rừng mà còn mở mang rộng hơn, đặc biệt là du lịch sinh thái, du lịch gắn với phát triển nét văn hóa truyền thống của người Dao”.

Rời bản làng Kỳ Thượng về trung tâm thành phố Hạ Long, con đường uốn lượn quanh hàng thông xanh, vạt sau vạt trước đổ màu lá đỏ trong bảng lảng sương mù khiến khách lữ hành ngây ngất. Kỳ Thượng khuất dần trong tán rừng già, nhưng tới đây khi rẻo cao gần hơn với phố thị, sẽ có thêm những đoàn khách du lịch đến đây, rộn ràng khám phá và trải nghiệm một Kỳ Thượng thật độc đáo và khác biệt trong lòng thành phố Hạ Long./.