Co mạy Sơn cà này đảy chay lai dú bại xạ Đồng Lạc, Tân Lập, Quảng Bạch, Nam Cường cúa hoẹn Chợ Đồn, slảnh Bắc Kạn. Thình co mạy nẩy đảy pỉ noọng au mà chay tứ pi 1997 vạ chay lai khảu pi 2002. Cà này xạ Đồng Lạc mì quạng 35-40 ha co mạy Sơn, mì slì lai khửn thâng 70ha. A Hán Thị Ngữ, dú bản Nà Ón, xạ Đồng Lạc hẩư chắc: lườn a mì quang 2ha co mạy Sơn, pjom khai dang mạy Sơn đạ pang hẩư lườn a tả đảy khỏ.

 “Lườn khỏi tan hết đảy chèn tứ khai dang mạy sơn, ngần chèn chải dủng chang lườn xày tứ co mạy sơn lẹo, hết đảy ăn lườn nẩy tó pjom co mạy sơn. Chay chướng co mạy sơn mái cạ khỏ, tọ tan lầu cẩn tảy khỏ pỏn khún lẻ đảy tó nắm lẹo lai chèn cốc tồng liệng mu, liệng cáy…”

 Co mạy Sơn dú nẩy đảy pỉ noọng pỉ tồng co cao su dú búng khau phja, Dang co mạy Sơn đảy au mà dủng sle hết lai viểc pện sơn ăn lừa, hết thình sle tảng làn điện vạ dủng sle sơn lai thình cúa đai…

Mái pện, dang co mạy Sơn lăng pửa pỉ noọng cáo mà lèo pằng thả khảu cần puôn, chá tó bảt khửn, bảt lồng rèo pạng Trung Quốc. Áo Hoàng Đức Quốc, Chủ tịch Hội Nông dân xạ Đồng Lạc hẩư chắc, chá khai dang mạy Sơn đảy tứ 300.000-400.000 mưn cân nâng. Tọ tứ quạng pi 2013-2015, chá dang mạy Sơn mì slì lồng thâng 70.000 xiên mưn cân nâng hết hẩư lẩn chủc ha mạy Sơn đạ mẻn hẳm phả pây. Pi 2019, dang mạy Sơn tẻo đảy chá 5 pác xiên mưn cân nâng. Nhoòng pện, chang kỉ pi xẩư nẩy, tỉ tôm chay mạy Sơn cúa xạ đạ lai khửn them xẩư 20 héc ta.

 “Tỉnh mà lẻ co mạy Sơn nẩy slu mà hẳm đảy lai chèn pỉ xáu lai thình co mạy đai. Co mạy Sơn đảy au dang khoái, nắm lẹo lai công lèng ngòi chướng, tan lẹo lai công pây au dang, chay chướng chang 3 pi lẻ đạ đảy au dang. Mái pện, cà này xằng mì tỉ khai dú chang nặm mường lầu, tan khai hẩư bại cần puôn sle au khảm nặm mường noỏc, hạy cạ nặm mường lầu mì tỉ slu dự, chỉnh piến chá xẹ hẳm lầng lẻ chăn đây hẩư pỉ noọng.”

Co mạy Sơn ngải chay, pỉ noọng táng ương co fẻ vạ đảy au dang lăng 3 pi. Ăn pi, co mạy Sơn đảy au dang chang 10 bươn, tan bại bươn fạ dên tót co mạy lấn bâư lụ fạ phân lẻ nắm mì lai dang. Pỉ noọng xường slì au dang khảu chang cừn thâng rủng, păn lầng pác co mạy Sơn nâng lẻ đảy cân dang nâng, ăn vằn slu đảy tứ cân nâng thâng 3 cân dang. Dang co mạy Sơn đảy cần puôn thâng tẳm lườn slu dự, xáu chá quạng 4 pác xiên mưn cân nâng, héc ta nâng ăn pi pỉ noọng slu mà đảy tềnh 3 pác triệu mưn.

Áo Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xạ Đồng Lạc, hoẹn Chợ Đồn hẩư chắc, mái cạ co mạy Sơn pang hẩư pỉ noọng slu mà đảy lai chèn, tọ thuổn thảy mạy Sơn dú Dồng Lạc xày đảy pỉ noọng táng chay nhoòng pện tàng hết kin nẩy xằng đảy mắn chắn. Cà này, chá dang mạy Sơn tẻo xẻn lồng ngám nhằng tềnh 2 pác xiên mưn cân nâng, hết hẩư pỉ noọng nắm ái pây cáo dang vạ ngòi chướng:

 “Boong khỏi tó ngầư slưởng mì lườn máy chỉnh piến dú chang nặm mường lầu sle pỉ noọng mì tỉ khai ỏn tỉnh, vạ nắm dú chá khai bảt khửn bảt lồng. Mòn them lẻ lèo có lởp slon pang ngòi chướng mạy hẩư pỉ noọng. Xày tỉ lèo ngòi tiểm, tặt oóc xẹ chay them cặn tầư, nhoòng cà này pỉ noọng tó nắm mốc chay lai them nhoòng chá khai nắm lầng, bại cần puôn pjá xẻn. Boong khỏi tó slắng cạ pỉ noọng vận chướng chắp đông mạy Sơn đang slí mì, nắm phả pây tó nắm chay them lai quả…”

Viểc pỉ noọng vận chay chướng co mạy Sơn đạ đảy 30 pi quá mà hẩư hăn đảy co mạy nẩy pang hẩư pỉ noọng hết kin đảy đây. Mái pện, viểc đảy mảu nắm đảy chá, bảt đảy chá tẻo nắm đảy mảu hết hẩư pỉ noọng nắm cảm chay lai them. Sle viểc chay chướng co mạy Sơn đảy lai, pang hẩư pỉ noọng hết kin đảy mắn chắn, chăn cẩn mì tàng dưởng pang chỏi cúa bại pạng hết viểc, cẩn ngòi chiết hí, tôm tỉ ngám hảp pền rừ sle tặt oóc xẹ chay quảng cặn tầư them, sle phjến viểc pỉ noọng táng chay dá táng hẳm phả pửa khai nắm đảy chá./.