Lạng Sơn - búng đin hua piên chái cúa nặm mường lẻ tỉ mì lai thình cúa mì heng tiểng đảy lai cần chắc thâng chang tỉ mì mác chác. Khảu slì bươn 7 bươn 8 lịch hây pỉ noọng dú Lạng Sơn tẻo dám khảu slì slu củ mác chác. Pjom chay mác chác tởi slổng cúa pỉ noọng dú búng nẩy đạ mì lai tối mấư. Tỉ phuông cụng đang slí xa tỉ pao slu dự mác chác hẩư pỉ noọng. Duy Thái – Phóng viên Đài Cằm phuối VN sẹ cạ hẩư pỉ noọng chắc rọ :

+ Pửa dám khảu bươn 8, pây quá bại kha tàng dú bại bản cúa hoẹn Văn Quan, slảnh Lạng Sơn xường slì hăn hom dai mác chác. Nẩy tó lẻ slì pỉ noọng pây đông slu củ mác chác. Lèo bại pỉ noọng đạ chay mác chác hâng pi dú nẩy hẩư chắc, cáng co mác chác cải tọ phjói ngải mẻn tắc, nhoòng pện tan pền slu củ khảu bại vằn phạ đét. Mác chác đảy slu củ chúng slì lẻ pi lăng mác chắng khót lai. Bảc Tô Văn Đồng dú xạ Yên Phúc, họen Văn Quan cạ pện nẩy:

 “Khỏi chay mác chác đạ đảy 2 chủc pi. Chay co mác chác lẻ bấu lẹo lai công ngòi chướng, ăn pi đảy slu củ 2 mảu lẻ mác chác chúng mảu vạ mác chác slí quý. Mác chác slí quý lẻ thâng bươn lảp lườn khỏi tẻo pây khửn mác chác, nhằng mác chác chúng mảu lẻ khảu bươn 7 lẻ đảy slu củ. Pỉ xáu chay bắp, chay mằn lẻ chay mác chác củđảy lai chèn hơn. Tứ pửa chay mác chác lẻ lườn khỏi cụng mì them ngần chèn chải dủng, dú nẩy pỉ noọng lườn tầư cụng chay mác chác. Cà này bại cần puôn khai khảu tẳm lườn mà slu dự, bấu nhằng lèo au oóc háng pây khai tồng pửa cón.”

Bảc Nông Văn Tú, dú bản Nà Hấy, xạ Bình Phúc, họen Văn Quan đạ mì 40 pi hết dầu mác chác. Dầu mác chác cúa bảc cà này đạ đảy chỉn OCOP 4 tiểm vạ đang slí hết bại thình chỉa mả, pước to sle au thâng khai dú bại nặm háng chang tằng nặm mường vạ khai khảm nước noỏc. Bảc Nông Văn Tú hẩư chắc:

 “Ăn pi lườn khỏi hết đảy tứ 10-15 tấn dầu mác chác, khai khảm bại nước Châu Âu. Boong khỏi slu dự mác chác mà, dá đính khảu lò pây, au nặm lồng, cắm điện khảu sle 48 tiểng lẻ đảy quạng 50-60 cân dầu. Lẻ cần dú tỉ phuông, lẻ tó hết nghể cúa cần ké sle tẻo, cà này lầu hết đảy pền thình cúa lẻ đây dá, ngầư hết pền rừ sle đảy bại pạng hết fiểc pang chỏi tỉ khai sle boong khỏi hết nghể nẩy đảy hâng rì, tảy khỏ hết đây them, cọp phấn cạ hẩư lai cần chắc thâng thình cúa cúa lầu.”

Mác chác pửa quá chỉnh piến lẻ khai đảy chá hơn, mái pện bại lườn hết dầu đảy tồng bảc Nông Văn Tú xằng lai. Mác chác đảy pỉ noọng slu củ mà tan khai mác kheo lụ thác hảo dá khai, nhoòng pện xằng slu đảy lai chèn. Xày xáu tỉ mác chác dú slảnh Lạng Sơn cà này phấn lai lẻ khai khảm Trung Quốc. A Phạm Thị Giang, cần hết cốc Công ty chỉnh piến vạ khai bại thình cúa đăm chay khảm nước noỏc cúa slảnh Lạng Sơn hẩư chắc:

 “Khỏi hăn tôm tỉ cúa slảnh Lạng Sơn chăn ngám hảp xáu co mác chác. Noỏc fiểc khai mác chác khảm nước noỏc, boong khỏi cụng đang slí xa thắp tàng dưởng sle au bại thình cúa đảy hết tứ mác chác khảu dủng chang tởi slổng ăn vằn sle pỉ noọng đảy dủng pện, nặm xít slườn, nặm lạng pát, da khuổi hua… Cần dủng lẻ pậu cụng nắt dủng bại thình cúa đảy pỉ noọng dú tỉ phuông táng hết pền, vạ boong khỏi hăn mòn tỉ chăn đây. Boong khỏi cụng ngầư ngoòng hết pền rừ sle cáp xáu bại pạng hết fiểc au thình cúa đảy hết tứ mác chác khửn tềnh tàng mạng sle cạ hẩư pỉ noọng chang vạ noỏc nước chắc ngải.”

Họen Văn Quan lẻ tỉ mì mác chác lai tải ết cúa slảnh Lạng Sơn, xáu tềnh 14.000 ha (chang tỉ mì quạng 11.000 ha ăn pi đạ pền mác). Tứ pi 2020 thâng cà này sổ chèn slu đảy tứ khai mác chác cúa tằng hoẹn lẻ 600 thâng 700 tỷ mưn. Sle bại thình cúa cái mì heng tiểng cúa tỉ phuông khai đảy lai, slảnh Lạng Sơn đạ tẳng có tàng dưởng “Păn pền búng sle đăm chay cáp xáu chỉnh piến vạ khai khảm nước noỏc thâng 2025 vạ mừa nả lẻ thâng pi 2030”, chang tỉ mì co mác chác. Búng chay mác chác đảy păn sle chay lai mì Văn Quan, Bình Gia, Văn Lãng xáu tềnh 20 xiên ha. Bảc Nông Văn Tùng, cần hết cốc Phòng Nông nghiệp họen Văn Quan hẩư chắc:

  “Tàng dưởng sle chỉnh piến mác chác, boong khỏi đạ vạ đang slí roọng riểc bại lườn hết kin cải thâng pang chỏi. Chang slì tó nả dú hoẹn sẹ tẳng có lườn chỉnh piến mác chác nâng xáu bại thình máy chăn đây sle chỉnh piến đảy lai, sle pửa au khảu dủng sẹ pao slu dự đảy thuổn thảy mác chác hẩư pỉ noọng, quá tỉ pang hẩư cần chay mì them ngần chèn, mì tỉ khai ỏn tỉnh, mắn táng, hết pền đảy lai thình cúa sle khai khảm nước noỏc ết lẻ bại nước châu Âu. Cà này mác chác mì lai, boong khỏi cụng ngầư slưởng mì lai lườn hết kin cải ngòi dỏm thâng sle tẳng có, chỉnh piến mác chác, cọp phấn hết hẩư thình cúa nẩy khai đảy lai chèn.”

Xáu bại pản pháp pện nẩy, slảnh Lạng Sơn đang slí tứng dám hết hẩư mác chác vằn cảng khai đảy pền chèn, cọp phấn hết hẩư heng tiểng mác chác cúa Lạng Sơn tan phuối vạ mác chác cúa Việt Nam vằn cảng đảy lai cần chắc thâng./.

ĐỂ HƯƠNG HỒI XỨ LẠNG BAY XA

Vùng đất Lạng Sơn - địa đầu tổ quốc nổi tiếng với những sản vật đặc trưng từ núi rừng, trong đó không thể không nhắc tới sản phẩm từ cây hồi.  Vào thu, rừng hồi ra hoa, người dân xứ Lạng vào mùa thu hoạch. Nhờ gắn bó với loài cây đặc trưng này mà đời sống của người dân nơi đây đã có nhiều đổi thay. Địa phương cũng đang tìm cách ổn định đầu ra cho cây hồi. Duy Thái – Phóng viên Đài TNVN thông tin:

+ Tháng 8, khi trời vào thu, những rừng hồi bạt ngàn bao bọc các bản làng tại huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn lại toả hương quyến rũ đến lạ kỳ. Đây cũng là thời điểm bà con rục rịch lên rừng hái lượm hoa hồi. Ông Tô Văn Đồng ở xã Yên Phúc, huyện Văn Quan cùng các thành viên trong gia đình cặm cụi nhặt những bông hồi thương phẩm vừa được thu hoạch. Theo kinh nghiệm của người trồng lâu năm, cành hồi to nhưng giòn, dễ gãy chỉ nên thu hoạch vào những ngày nắng ráo. Cây hồi được thu hoạch đúng thời điểm thì, tỉ lệ đậu quả năm sau mới cao. Ông Tô Văn Đồng nói:

  “Tôi trồng hồi đã hơn hai chục năm rồi. Cây hồi có cái hay là không cần chăm sóc nhiều, mỗi năm cho 2 vụ thu hoạch là hồi vụ chính và hồi tứ quý. Hồi tứ quý thì đến tháng Chạp là gia đình tôi bắt đầu trèo hái, còn hồi vụ này bắt đầu hái từ tháng 7. So với trồng ngô, trồng khoai ngày trước thì trồng hồi hiệu quả hơn nhiều. Từ khi trồng hồi kinh tế gia đình cũng ổn định hơn, ở đây bà con đều làm kinh tế chủ yếu từ cây hồi do giá trị từ cây hồi khá cao. Bây giờ thương lái họ vào đến nhà thu mua hồi tươi về phơi, không phải mang ra chợ như ngày trước nữa.”

Hồi sau khi được thu hoạch sẽ có thương lái đến thu mua hoặc cung cấp cho cơ sở sản xuất các thương phẩm từ hồi trên địa bàn. Ông Nông Văn Tú, ở thôn Nà Hấy, xã Bình Phúc, huyện Văn Quan đã gắn bó hơn 40 năm với nghề chưng cất tinh dầu hoa hồi. Sản phẩm tinh dầu hồi của ông hiện đã hoàn tất chứng nhận OCOP 4 sao và đang xây dựng thương hiệu, mẫu mã để bày bán tại hệ thống các siêu thị, cửa hàng trong nội địa và xuất ra nước ngoài. Ông Nông Văn Tú cho biết:

“Mỗi năm xưởng của tôi có thể chưng cất ra được từ 10-15 tấn tinh dầu hồi, từ đó có thể xuất khẩu sang các nước Tây Âu. Chúng tôi thu mua hồi về rồi đổ vào lò chưng cất, cho nước vào rồi điều chỉnh mức nước, đóng điện, chưng cất khoảng trong vòng 48h thì được một mẻ khoảng 50-60 kg tinh dầu. Là người địa phương, cũng là theo nghề truyền thống của cha ông để lại, bây giờ mình đã sản xuất ra sản phẩm cũng rất tốt rồi, mong làm sao chính quyền hỗ trợ được đầu ra để dây chuyền sản xuất được liên tục, nâng cao sản lượng cũng như chất lượng, góp phần giới thiệu, quảng cáo sản phẩm của mình đến với mọi người.”

Giá trị sản phẩm hoa Hồi qua chế biến cao hơn hẳn, tuy nhiên những hộ gia đình sản xuất được như gia đình ông Nông Văn Tú chưa nhiều. Các sản phẩm hổi được người dân thu lượm, xuất bán hầu hết chỉ dừng ở mức sơ chế, bán quả khô nên giá trị kinh tế chưa cao. Cùng với đó sản phầm hồi trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn hiện nay phụ thuộc rất lớn vào thị trường Trung Quốc. Bà Phạm Thị Giang, Giám đốc Công ty TNHH chế biến và xuất khẩu Nông- Lâm sản Lạng Sơn cho hay:

“Tôi thấy rằng thổ nhưỡng của Lạng Sơn rất phù hợp với cây hồi.. Ngoài việc xuất khẩu hồi, chúng tôi cũng đang nghiên cứu  để đưa ứng dụng sản phẩm hồi vào cuộc sống hằng ngày cho mọi người sử dụng như sản phẩm nước lau nhà, nước rửa bát, dầu gội đầu… Khách hàng họ cũng rất thích khi được sử dụng những sản phẩm tự nhiên do chính người địa phương chế biến, và chúng tôi cũng cảm thấy tự hào vì điều đó. Doanh nghiệp chúng tôi cũng rất mong muốn làm sao được kết nối với các cơ quan ban ngành để đưa sản phẩm vào các trang uy tín thì sẽ dễ dàng hơn trong việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm đến tay người tiêu dùng trong và ngoài nước.”

Huyện Văn Quan là nơi có diện tích hồi lớn nhất tỉnh Lạng Sơn, với trên 14.000 ha (trong đó khoảng 11.000 ha đang cho quả), phân bố đều khắp trên địa bàn. Với sản lượng từ 27- 30 nghìn tấn (hồi tươi), thu nhập từ hồi năm 2020 trên địa bàn ước đạt khoảng 600 đến 700 tỷ đồng. Để tạo ra những đột phá cho nhiều loại cây đặc sản của xứ Lạng, tỉnh Lạng Sơn đã xây dựng “Quy hoạch phát triển vùng cây nguyên liệu gắn với chế biến và xuất khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đến năm 2020 và tầm nhìn 2030”, trong đó có cây hồi. Vùng nguyên liệu hồi được tập trung vào những địa bàn trọng yếu gồm các huyện Văn Quan, Bình Gia, Văn Lãng với tổng diện tích hơn 20 nghìn ha. Ông Nông Văn Tùng, Trưởng Phòng Nông nghiệp huyện Văn Quan cho biết:

“Định hướng trong việc chế biến hồi, chúng tôi cũng đã và đang kêu gọi các nhà đầu tư. Trong thời gian tới trên địa bàn huyện sẽ xây dựng một nhà máy chế biến hoa hồi với công nghệ thiết bị hiện đại, tập trung chế biên sâu từ hồi, khi đưa vào sử dụng sẽ giúp bao tiêu toàn bộ sản lượng hồi, qua đó giúp người trồng được hưởng lợi, có đầu ra ổn định, bền vững, tạo ra nhiều sản phẩm để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu sang các nước, đặc biệt là thị trường châu Âu. Bây giờ cơ bản về vùng nguyên liệu đã ổn, chúng tôi cũng mong muốn có nhiều doanh nghiệp quan tâm đầu tư để xây dựng, chế biến sâu về hồi, như vậy sẽ tạo ra sự cạnh tranh, góp phần nâng cao giá trị của sản phẩm hồi trên địa bàn.”

          Với những giải pháp căn cơ và mang tính dài hơi, tỉnh Lạng Sơn đang từng bước bước phát triển, nâng cao giá trị sản phẩm từ hoa hồi, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững loài cây đặc sản này, góp phần khẳng định thương hiệu của hoa hồi Lạng Sơn nói riêng và Việt Nam nói chung./.