Mì tềnh 60 cần, chang tỉ, cần eng nhất ngám 13 pi vạ ké nhất lẻ tềnh 70 pi, lăng 3 pi có pền, Hỏm chiềng then tói tính Sắc Chàm đạ pền hỏm then tính nâng cải tải ết dú slảnh Bắc Kạn, cọp phấn chướng chắp cằm then, heng tính dú bản cỏn. Công Luận, Phóng viên Đài Cằm phuối VN mì bài fiểt lẩn hẩư pỉ noọng chắc mừa bại mòn tảy khỏ cúa Hỏm then tính nẩy sle au cằm then, heng tính cúa pỉ noọng dú bản cỏn đảy bên slung, bên quây.

HỎM THEN TÍNH SẮC CHÀM

- CHƯỚNG CHẮP CẰM THEN, HENG TÍNH DÚ BẢN CỎN

Đảy có pền tứ pi 2019, pửa tỉ Hỏm then, tính Sắc Chàm mì 60 cần dú khóp 8 hoẹn, thành phố cúa slảnh Bắc Kạn. Nghệ nhân Mã Thị Dạy, cần hết cốc Hỏm then, tính Sắc Chàm hẩư chắc: Pỉ noọng dú chang Hỏm bấu păn pền slắm pi, nhình chài, tan cẩn pỉ noọng nắt điếp mòn đây táp tởi nẩy cúa dân tộc lầu lẻ đảy:

“Mòn tầu đú lẻ pỉ noọng lèo chắc chướng chực vạ hết đây khửn mòn pèng quỷ cúa chiềng then, tói tính. Xày tỉ, xày slon hẩư bại noọng eng, hết hẩư bại noọng chắc điếp Then. Chắc điếp then lẻ fiểc chướng chực vạ hết đây khửn pổn slắc cúa cần Tày sẹ đảy ngải hơn".

Ăn tuần pỉ noọng thâng pjọm nả căn pày nâng sle xày căn slon tói tính, chiềng then mì bảt lẻ slon dú lườn họp cúa bản, mì bảt lẻ slon dú lườn nâng cúa pỉ noọng dú chang hỏm. Nhoòng chang hỏm mì bại cần pây hết fiểc nhà nước, cần lẻ chải hưu, cụng mì cần hết rẩy nà, vạ mì tằng bại noọng đang slí pây slon slư dú lườn trường, nhoòng pện slì giờ sle thâng pjọm nả slon xáu căn lẻ pỉ noọng chang Hỏm táng ngòi pửa tầư ngám hảp. Bại pỉ noọng chang Hỏm xày đạ chắc tói tính lai nọi nhoòng pện fiểc slon chiềng then tói tính cụng bấu mì lăng khỏ. Pí Triệu Hoàng Thắm, lẻ cần nâng dú Hỏm then tính Sắc Chàm hẩư chắc:

"Mọi pày Hỏm mì chương trình lụ mì fiểc lăng lẻ pỉ noọng xày mì đo nả. Pỉ noọng chang hỏm lườn dú lai hoẹn táng căn, nhoòng pện mọi pày pjọm nả sle slon vạ căn, Hỏm đạ ết slim hẩư păn tứng hoẹn mì cân nâng thẻ nả mà thâng slon sle bại pày cẩn pây chiềng lẻ tứng hỏm eng sẹ slon vạ căn, ái thâng vằn pây chiềng pỉ noọng chắng pjọm nả thuổn thảy mọi cần sle xày căn khửn heng chiềng hẩư lầng".

Tứ hỏm then tính nâng có pền sle slon vạ căn, cà này Hỏm then tính Sắc Chàm đạ hết đảy chăn đây tằng fiểc slon vạ pây chiềng dú lai tỉ. Ết lẻ chang bươn 12/2020, Hỏm đạ có hết đảy chăn đây chương trình chiềng then, tói tính vạ bại tàng lượn búng khau phja pạng Bắc. Pạng xảng tỉ, bại pỉ noọng chang hỏm cụng thẻ nả hẩư slảnh Bắc Kạn pây chiềng dú lai pan sli then tính dú chang vạ noỏc slảnh.

Nắm tan pây chiềng chang bại vằn lẹ, vằn nèn lụ bại pày mì fiểc cải dú tỉ phuông, hỏm nhằng pây chiềng hẩư khéc thâng dương chồm, lỉn liểu, cọp phấn pang hẩư pỉ noọng mì them ngần chèn. Nẩy tó lẻ tàng lỏ hâng rì đảy hỏm ngòi thâng, pửa Bắc Kạn có tàng hết kin chồm phuông pé Ba Bể xáu bại pổn slắc đây mjảc chang slì tó nả. Chài Nông Văn Lễ, lẻ cần hết kế toán hẩư lườn hết kin cải tọ nắt điếp pổn slắc cúa dân tộc, chài đạ khảu hỏm sle slon vạ pỉ noọng tẳm pửa Hỏm ngám đảy có pền, chài Lễ hẩư chắc:

"Khỏi khảu hỏm then tính Sắc Chàm nhoòng khỏi cụng chắc chiềng then, mòn them lẻ khỏi chăn nắt. Khảu hỏm nẩy khỏi đảy slon, đảy pây chiềng hẩư kheéc thâng lỉn liểu dương chồm. Pửa khảu hỏm khỏi đảy slon xam xáu lai nghệ nhân mừa lai tàng then táng căn".

Nắm tan slon bại bài mì slặn, Nghệ nhân Mã Thị Dạy xày pỉ noọng chang hỏm nhằng xa thâng bại nghệ nhân ké pi pện slấy sli Nông Viết Toại, Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Đăng Lưu… sle slon them bại tàng then cốc, bại bài then mấư vạ slon them mừa bại pổn slắc cúa cần Tày, cần Nùng. Bại cần chắc chiềng then, tói tính híu cúa Hỏm cụng đạ slon tẻo đảy hẩư quạng 300 cần chang tằng slảnh, cáp xáu bại dự án đảy Sở VH TT vạ DL Bắc Kạn có hết, sổ cần thâng cóp nả sle slon đạ khửn thâng 500 cần vạ mòn đảng hôn hỉ lẻ phấn lai bại cần nẩy xày lẻ slắm ón ngám slíp kỉ, nhỉ slíp pi. Nghệ nhân Mã Thị Dạy hẩư chắc them:

“Hỏm đạ tặt oóc sẹ thâng dương vạ chập lai nghệ nhân them sle slon đảy them lai tàng then cúa tỉ phuông. Xày tỉ cụng slưởng khay them lởp slon pang hẩư pỉ noọng chang Hỏm. Boong khỏi sẹ liền chặp tối mấư bại chương trình sle pây chiềng dú lai tỉ vạ chiềng hẩư kheéc thâng lỉn liểu dương chồm, nẩy tó lẻ keéc sle pỉ noọng chang hỏm đảy slon vạ chắc them lai tàng then".

Sắc Chàm xày xáu bại hỏm then tính đai đạ vạ đang slí mì bại toỏng cóp chang fiểc chướng chực vạ hết đây khửn mòn pèng quỷ táp tởi cúa dân tộc lầu, sle bại cằm then, heng tính đảy coỏng sloóng mại chang khau phja Việt Bắc./.

CLB SẮC CHÀM

LAN TỎA ĐIỆU THEN TÍNH TỪ BẢN LÀNG

           Với hơn 60 thành viên, trong đó người nhỏ tuổi nhất mới chỉ 13 và lớn tuổi nhất đã ngoài 70, sau hơn 3 năm thành lập, CLB hát then, đàn tính Sắc Chàm đã trở thành một trong những CLB then tính có quy mô lớn nhất tại tỉnh Bắc Kạn, góp phần lan tỏa loại hình văn hóa đặc sắc này trong đời sống người dân. Công Luận, Phóng viên Đài TNVN giới thiệu những nỗ lực của câu lạc bộ này để đưa tiếng hát then, đàn tính của bản làng vang xa.

Nghệ nhân Mã Thị Dạy, Chủ nhiệm CLB hát then-đàn tính Sắc Chàm cho biết, sẽ tiếp tục tìm tòi, đổi mới hơn nữa các chương trình cũng như hình thức sinh hoạt 

Được thành lập năm 2019, CLB then Sắc Chàm đang có hơn 60 thành viên, trải ở khắp 8/8 huyện, thành phố của Bắc Kạn. Nghệ nhân Mã Thị Dạy, Chủ nhiệm CLB then Sắc Chàm cho biết: Thành viên CLB không phân biệt tuổi tác, giới tính, miễn là mọi người có lòng đam mê và tình yêu với văn hóa truyền thống của dân tộc mình:

"Điều đầu tiên là mọi người phải có ý thức bảo vệ, bảo tồn, gìn giữ, phát huy di sản hát then, đàn tính. Đồng thời phải truyền dạy, hướng dẫn được cho các em nhỏ tiếp cận hát then, đàn tính, các em biết yêu Then. Yêu điệu Then thì việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa người Tày sẽ được tốt hơn".

Trung bình mỗi tuần một buổi, khi tan việc công sở hay sau ngày lên nương, tiếng tính, điệu then lại được vang lên, khi thì ở hội trường thôn, lúc cũng có thể là ở một gia đình hội viên trong CLB. Do hội viên tham gia có những người là cán bộ, viên chức, người là cán bộ hưu trí, cũng có người là nông dân, học sinh nên thời gian tập luyện, hoạt động phụ thuộc các thành viên tự bố trí. Các buổi tập được phân chia theo chủ đề, hướng dẫn cụ thể do Ban Chủ nhiệm đề ra. Các thành viên đều có kỹ năng cơ bản nên việc luyện tập cũng không quá khó khăn. Chị Triệu Hoàng Thắm, thành viên CLB than Sắc Chàm cho biết thêm:

"Mỗi lần CLB có chương trình hay hoạt động gì mọi người tham gia rất nhiệt tình, đầy đủ. Khi sinh hoạt do các thành viên rải rác khắp nơi trên địa bàn nên CLB đã thống nhất phân cho mỗi huyện một đại diện để mỗi lần CLB có chương trình gì sẽ luyện tập theo từng nhóm, đến gần ngày diễn sẽ tập hợp để khớp lại với nhau".

Từ một CLB mang tính chất phong trào, qua thời gian hoạt động CLB Sắc Chàm đã dần có được tính chuyên nghiệp trong sinh hoạt cũng như biểu diễn. Đặc biệt, tháng 12/2020, CLB đã tổ chức thành công chương trình giao lưu hát then, đàn tính và các làn điệu dân ca miền núi phía Bắc, chương trình được đánh giá cao ở quy mô tổ chức và chất lượng nội dung. Bên cạnh đó, các thành viên câu lạc bộ cũng đại diện cho Bắc Kạn tham dự nhiều chương trình liên hoan dân ca trong và ngoài tỉnh.

Không chỉ tham gia các chương trình văn nghệ tại địa phương trong các dịp lễ, tết hay các sự kiện văn hóa, chính trị, CLB cũng đã tham gia nhiều hoạt động biểu diễn cho khách tham quan, du lịch, góp phần phong phú hoạt động và tạo thêm thu nhập cho hội viên. Đây cũng là hướng đi được CLB xác định lâu dài khi Bắc Kạn xác định du lịch Ba Bể gắn với trải nghiệm văn hóa sẽ là hướng đi mũi nhọn trong thời gian tới. Anh Nông Văn Lễ, là một kế toán doanh nghiệp nhưng với đam mê văn hóa dân tộc đã tham gia sinh hoạt ngay từ ngày đầu CLB được thành lập cho biết:

"Tham gia CLB vì bản thân cũng đã biết hát then, nữa là vì đam mê, yêu thích nghệ thuật này. Vào CLB bản thân được sống với đam mê, rồi phục vu sở thích bản thân, phục vụ khách du lịch. Khi vào CLB tôi cũng được giao lưu, học hỏi với rất nhiều nghệ nhân về cách diễn xướng các làn điệu then".

Anh Nông Văn Lễ (ngoài cùng bên phải) là một trong những hội viên tham gia CLB từ khi mới thành lập

Không chỉ luyện tập những bài sẵn có, Nghệ nhân Mã Thị Dạy cùng thành viên CLB còn trực tiếp tìm đến những nghệ nhân gạo cội, những nhà nghiên cứu văn hóa dân tộc có tên tuổi như Nhà văn Nông Viết Toại, Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Đăng Lưu… để học thêm những điệu then cổ, những bài then mới và trau dồi vốn văn hóa Tày- Nùng. Những thành viên xuất sắc nhất của CLB cũng đã  tham gia truyền dạy cho hơn 300 học viên trong toàn tỉnh, kết hợp cùng các dự án do Sở VH TT&DL Bắc Kạn tổ chức, số học viên tham gia đã lên đến gần 500 người và điều đáng mừng là hầu hết học viên đều là những thanh, thiếu niên địa phương. Nghệ nhân Mã Thị Dạy nói:

" CLB đã có kế hoạch đến thăm, gặp gỡ thêm nhiều nghệ nhân có nhiều kinh nghiệm để học hỏi thêm nhiều làn điệu then của địa phương. Đồng thời cũng muốn mở thêm lớp tập huấn cho anh chị em trong câu lạc bộ. Chúng tôi sẽ đổi mới liên tục các chương trình biểu diễn cũng như phục vụ các đoàn khách du lịch, đây cũng là cách để thành viên trong câu lạc bộ học hỏi và biết thêm nhiều làn điệu hơn".

Sắc Chàm cùng với các CLB hát then đàn tính khác đã và đang có những đóng góp không nhỏ trong việc bảo tồn, gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình, để những điệu then, tiếng tính mãi ngân vang giữa núi rừng Việt Bắc./.