Bại sluôn mác pẻn dú slảnh Bắc Kạn đang slí khảu mảu slu củ. Mái cạ mác pẻn Bắc Kạn đạ đảy au chỉa chỉn tải tàng mai slọ cốc co hẩư chục pi nẩy tọ thình co chay nẩy cúa pỉ noọng dú Bắc Kạn vận xằng mì tỉ khai ỏn tỉnh. 

Bại vằn nẩy, liểp kha tàng luông 3B quá xạ Quang Thuận pỉ noọng sẹ hăn đảy lai xe máy thò bại doòng mác pẻn mà sle xỏn căn tó búng nâng dú xảng tàng sle thả xe tải mà thò pây.

Áo Bàn Trấn Bằng dú bản Nà Hin hẩư chắc: pi nẩy mác pẻn cúa lườn áo vạ lai pỉ noọng chang xạ pền nọi hơn lai pỉ xáu pi quá, mì lườn nọi lồng fấn nâng. Cốc co lẻ hua pi mác eng lấn lai vạ chang sluôn mì lai co mác đạ ké. Mái pện fiểc mác pền nọi cụng hết hẩư mảu mác pi nẩy ăn cải vạ lầng căn, khai đảy chá hẳmpỉ xáu pi cón. Hạy cạ mác ăn cải, mủng đây slướng pi quá ngám khai đảy tứ 6-7 xiên mưn cân nâng lẻ pi nẩy khai đảy 10 xiên mưn. Mái pện fiểc khai mác pẻn cúa áo Bằng vạ bại lườn đai vận lèo pằng khảu bại cần puôn khai lé tứ bại slảnh đai thâng xa dự pện: Bắc Giang, Thái Nguyên, Cao Bằng… vạ pỉ noọng au pây nẳng khai dú lìm tàng, vằn tầư xe tải nắm mà au lẻ nắm khai đảy. Áo Bàn Trấn Bằng hẩư cạ:

“ Khỏi au oóc lìm tàng nẩy mà, thả xe tầư au đảy lẻ lầu khai. Kỉ vằn cón fạ phân lẻ khai khỏ tọ kỉ vằn nẩy fạ đét khai đảy lai hẳm. Fấn lai lẻ khai hẩư bại xe tải, nhằng khai lé lẻ đảy nọi, nẳng hâng, mì vằn nẳng tẳm chạu thâng đăm tọ nắm khai đảy. Fấn lai lẻ khỏi khai hẩư cần puôn nhoòng khai ngải pậu bấu cảng chá. Khỏi tan nẳng tỉ nẩy khai đai xằng xa thắp đảy tỉ tầư đây sle au pây khai.”

Ché Lê Đông Nhàn, lẻ cần puôn dú hoẹn Võ Nhai slảnh Thái Nguyên hẩư cạ, pỉ xáu ăn pi lẻ pi nẩy khai mác pẻn đảy nọi hơn, bại cần puôn thâng xa dự cụng nọi hơn ăn pi:

"Pi nẩy mác pẻn cụng nọi hơn ăn pi, dự mà tẻo bấu khai đảy lai nhoòng pện pậu cụng khửn mà dự nọi hơn. Pi nẩy khai nắm đảy lai, pện ăn pi lẻ ăn vằn khỏi au 3-4 tấn, pi nẩy ăn vằn ngám au 2 tấn. Au mà khỏi tẻo au pây slống hẩư bại cần khai lé dú Thái Nguyên, au pây slống hẩư pậu tứ pửa ngám mừa thâng- thâng quạng 7 giờ tằng cẳm, hạy cạ khai đảy lẹo lẻ nâư lăng tẻo khửn Bắc Kạn mà au mấư, mọi vằn pây au pày nâng.”

Slảnh Bắc Kạn cà này mì tềnh 3500 héc ta chay co mác pẻn, chang tỉ mì quạng 2.400 héc ta đạ khót mác hẩư slu củ, ấn cón slu đảy quạng 24.500 tấn. Chang tỉ tan búng chay lai tải ết lẻ Quang Thuận hoẹn Bạch Thông mì quạng 500 héc ta. Mái cạ pi nẩy mác pền nọi hơn pi quá quạng 30-40% tọ mác pẻn dú Quang Thuận pi 2021 ấn cón slu đảy tềnh 5000 tấn. Mái cạ pi nẩy Bắc Kạn cụng đạ mì lai pản pháp roọng riệc bại lườn puôn khai cải, bại háng cải pang chỏi khai mác pẻn, cụng đạ mì lai tỉ hết fiệc, lườn hết kin cải đạ pang chỏi au kỉ thình cúa cái khửn khai dú tềnh tàng mạng, tọ thâng cà này fấn lai mác pẻn đạ khai đảy lẻ xày khai hẩư cần puôn thâng slu dự vạ khai lé hẩư bại pỉ noọng chang slảnh. Chài Nông Văn Bình, Chủ tịch UBND xạ Quang Thuận, hoẹn Bạch Thông, slảnh Bắc Kạn cạ pện nẩy::28

"Khảu slì slu củ mác pẻn lẻ bại pạng hết fiệc cúa xạ vạ bại pỉ noọng tẻo hăn dau. Tỉ lẻ dau đảy mảu nắm đảy chá lụ đảy chá nắm đảy mảu vạ fiệc khai mác pẻn vận pằng khảu bại cần puôn, boong khỏi xằng xa đảy tỉ pao slu dự sle chá ỏn tỉnh. Cà nẩy chá khai mác pẻn lẻ pằng khảu bại cần puôn, pậu thâng dự pjá chá ngòi khảu tứng tỉ.”

  Mác pẻn Bắc Kạn đảy chay vạ hết đây khửn tứ thình fẻ mác dú kha bản, ăn cải mì lai nặm vạ hom, nắm slổm lai. Pi 2012, mác pẻn Bắc Kạn đạ đảy Bộ KHCN au chỉa chỉn mừa cốc co vạ tải tàng hẩư, sle bại cần dự slứn slim khảu thình mác pẻn dú tỉ fuông nẩy. Pện tọ, lăng xẩư slíp pi mái cạ slảnh vạ bại pạng hết fiệc đạ mì lai tảy khỏ sle cạ hẩư lai cần chắc thâng mác pẻn cúa pỉ noọng dú Bắc Kạn tọ cà nẩy vận xằng mì tỉ khai ỏn tỉnh dú nặm háng./.

LOAY HOAY TÌM ĐẦU RA ỔN ĐỊNH CHO QUẢ QUÝT BẮC KẠN

Những vườn quýt tại tỉnh Bắc Kạn đang vào mùa thu hoạch rộ. Dù đã gần chục năm quýt Bắc Kạn được cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý, nhưng loại cây trồng được xem là chủ lực này của người dân Bắc Kạn vẫn đang loay hoay để tìm đầu ra ổn định.

Những ngày này, dọc tuyến Quốc lộ 3B qua xã Quang Thuận lại tấp nập cảnh từng đoàn xe máy chở theo những sọt quýt vàng rộm mới hái trên đồi, tập kết thành từng điểm sẵn có ven đường chờ xe tải đến bốc đi.

        Ông Bàn Trấn Bằng ở thôn Nà Hin cho biết: Năm nay, sản lượng quýt của gia đình ông và nhiều người dân Quang Thuận giảm mạnh, có nhà giảm đến hơn một nửa so với năm trước. Nguyên nhân là đầu năm quả non rụng nhiều cộng với tình trạng nhiều vườn quýt có dấu hiệu bị già cỗi. Tuy nhiên, việc quả thưa cũng giúp năm nay quả to, đều và bán được giá hơn khoảng 30% so với năm trước. Nếu loại quả to nhất năm ngoái chỉ bán giá 6-7 nghìn đồng/kg thì năm nay đã bán được khoảng 10 nghìn đồng. Tuy vậy, việc tiêu thụ của ông Bằng và những hộ trồng quýt vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái từ các tỉnh như Bắc Giang, Thái Nguyên, Cao Bằng… Người dân còn ngồi bán lẻ ở ven đường, hôm nào xe tải không đến lấy thì đành để lại. Ông Bàn Trấn Bằng cho hay:

          "Tôi cứ mang ra đây, đợi xe nào lấy được thì mình bán. Mấy hôm trước mưa thì khó nhưng mấy hôm nay nắng bán dễ chút. Chủ yếu tôi bán cho các xe tải thôi, chứ bán lẻ khó lắm, ngồi lâu, có hôm ngồi suốt cả ngày không bán hết ấy. Tôi chủ yếu bán đổ đống cho tư thương vì bán dễ mà họ không kỳ kèo nhiều. Tôi chỉ bán ở đây thôi, chưa liên hệ được kênh nào bán tốt hơn cả".

          Chị Lê Đông Nhàn, một tư thương đến từ huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên cho hay so với mọi năm, sức tiêu thụ cam quýt nhìn chung giảm, số tư thương đến thu mua cũng ít hơn mọi năm:

          "Năm nay cũng ít quýt với mua về bán khó nên họ cũng lên mua ít hơn. Năm nay tiêu thụ chậm, như mọi năm tôi cứ đóng ngày 3-4 tấn, năm nay chỉ lấy 2 tấn một ngày thôi. Lấy về tôi mang đi giao cho những người bán lẻ ở Thái Nguyên, cứ giao từ lúc về đến khoảng 19h, hết hàng thì sáng hôm sau lại lên Bắc Kạn, trung bình mỗi ngày 1 chuyến".

          Tỉnh Bắc Kạn hiện có hơn 3.500 ha  trồng cam quýt, trong đó khoảng 2.400 ha cho thu hoạch với sản lượng ước chừng 24.500 tấn. Trong đó riêng vùng trọng điểm Quang Thuận, huyện Bạch Thông khoảng 500 ha. Dù sụt giảm khoảng 30 - 40% nhưng sản lượng quýt ở Quang Thuận năm 2021 ước tính hơn 5.000 tấn. Mặc dù năm nay Bắc Kạn cũng đã có nhiều giải pháp kêu gọi các đơn vị, doanh nghiệp, chuỗi siêu thị tham gia hỗ trợ tiêu thụ, một số đơn vị đã trực tiếp làm đầu mối thực hiện việc vận chuyển, giao hàng và đưa một số sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, cho đến thời điểm này hầu hết số quýt đã bán ra vẫn do các tư thương thu mua và một số bán lẻ cho người dân trong tỉnh. Ông Nông Văn Bình, Chủ tịch UBND xã Quang Thuận, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn nói::28

        "Cứ mùa thu hoạch quýt thì cũng là lo lắng, trăn trở của chính quyền xã cũng như bà con nhân dân. Đó là nỗi lo được mùa mất giá hoặc ngược lại và đầu ra sản phẩm vẫn phụ thuộc tư thương nên chúng tôi chưa chủ động được đầu ra cũng như giá cả. Cơ bản giá hiện phụ thuộc tư thương, họ đến đặt ra giá thu mua theo từng địa điểm".

          Quýt Bắc Kạn được phát triển từ loại giống bản địa, quả to, mọng, vị chua dịu và hương thơm đặc trưng. Năm 2012, quýt Bắc Kạn đã được Bộ KHCN cấp Chứng nhận Chỉ dẫn địa lý, khẳng định được uy tín với người tiêu dùng. Tuy nhiên, sau gần 10 năm, dù đã có nhiều nỗ lực quảng bá của tỉnh cũng như các đơn vị, sở ngành, quả quýt của người nông dân Bắc Kạn vẫn loay hoay để tìm được đầu ra ổn định trên thị trường./.