Tuk bahrau hu ruak đốm nâu, akaok mereip mboh hu dom vết lõm sambo màu mbong (nan ye urang nong ieru lac ruak đốm mbong,…) Angaok dhar thanh long, hadei di nan inem ruak nyu tamuh tagok jeng dom đốm vin sambo màu nâu yau meta aring. Meyah lingik laghaih ka ruak cakrok patagok khang, dom inem ruak pambuak gauk ngak ka dhar thanh long nyu sần sùi, ngak bruk thu yaok labik angaok dhar.

      Dreih yau angaok dhar, dom đốm ngak brei kanduh baoh jeng sần sùi thu bruk,. Ruak trak meda ngak brei nám abih baoh ngak trun yaom tuk drei pablei tabiak.

Ruak tamuh tabiak saong njaom mbak samar tuk langik tasik ẩm ướt, ẩm độ không khí glaong, abih di nyu nan lac dalam bilan hajan meng bilan 5 tal bilan  11. Ruak tamuh tabiak ngak palai pajoa khang jang dom bein thanh long buh ralo khak đạm, pandar ralo jru pachreih phun pala. Ruak đốm nâu di phun thanh long njaom mbak tapa dom jalan lac: tapa hom pajaih, dom hagait daok kandaong veik angaok phun ruak saong dom janih pandap di thanh long atau bào tử nấm phát tán, njaom mbak meng angin, jalan aia nduac saong tapa dom sinh vật (dom janih baoh bau, côn trùng).

Piah pacang caga hu siam ruak đốm nâu palai pajoa thanh long, njauk ngak tui dom jalan khik iek dịch hại tổng hợp (IPM). Mikva njauk caik hatai:

- Ngak brei hacih hareik hareim, cakak dhar ka bein laneng lanoi, hacih sa-at, oh caik ka bein rậm rạp lô.

- Bhian tui iek bein, abih di nyu lac dom bein jaik taphia bein njauk ruak saong bein hu ralo dhar, that hijao atau di tukvak ẩm độ không khí glaong.

- Juai pruh aia tuk biar harei sup kayua ngak yau nan meda palaghaih ẩm độ ka bào tử bimao ngak jeng ruak ndaih mầm, palai kaik. Oh pruh aia angaok dhar kayau.

- Cakak klak dom dhar, baoh njauk ruak, dhul pataom ba nao lam, pruh cur tapung tagok dom phun njauk ruak (juai klaak dhar ruak, baoh ruak trun halaw aia  atau parah klaak di bein).

- Buh khak ka nyu samu, juai buh labaih khak đạm saong pandar ralo mbang jru pachreih phun pala tuk phun njauk ruak, buh ralo khak lân, kali saong khak van ro jeng yau bruk pabak khak hu hàm lượng canxi, magiê, silíc piah patagok pren pacang caga ruak ka phun.

Abih di nyu nan lac pandar pajaih hacih oh njaom ruak; Oh mek pajaih, pabam pajaih meng dom labik njauk ruak atau oh thau asal di nyu mai meng halei; oh pajeng ba dhar, baoh njauk ruak meng labik hu ruak tapa labik karei.

Mikva meda proi cur tapung khử trùng angaok mbaok taneh meng 1 - 2 tấn ka sa ha. Tuk mboh ruak đốm nâu bahrau tamuh tabiakmeda pandar jru khik caga phun pala piah pacang caga ruak.

Tuk phun njauk ruak trak, mikva njauk pandar dom janih jru hóa học, pruh meng 7 – 10 harei sa mbang tui langik tasik, pruh xịt taong abih dhar phun, ngak njauk tui jalan buh khak njauk, ginup tukvak pa-atah piah khik ka baoh hu an toàn, ngak jhak tal pren yava di urang blei mbang.

PTV 2: Kadha “Urang ngak hamu caong thau” adit ini tal ini likau padeih. Kadha ini kayua Rayo sap ndom VN pambuak haong Pasak pachreih nong negar  ngak./.