Anoo A Lăng Khái n’niên lâng dưr pậ coh vel đong ch’ngai bha dăh âng vel Pà Lan, chr’val ca noong k’tiếc La Êê, chr’hoong da ding ca coong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam. C’moo 2011, tơợ ơy xang tốt nghiệp Trung học phổ thông, anoo sinh hoạt đoàn đhị vel đong lâng bơơn k’dua bhrợ Phó Bí thư Đoàn chr’val.

C’moo 2017, bơơn zooi đoọng m’ma pih Vinh tơợ Đoàn Kinh tế Quốc phòng 207, anoo Khái vặ pa xoọng 50 ức đồng tơợ Ngân hàng Chính sách Xã hội chr’hoong k’rong choh pa xoọng pih bhung lâng băn a’ọc tăm. Lâh mơ choh tơơ cha p’lêê lâng băn a’ọc tăm, anoo A Lăng Khái dzợ k’rong băn xoọng cr’đe, lêy nâu đoo nắc cơnh bhrợ t’mêê đoọng pa dưr kinh tế pr’loọng đong.

Tơợ 20 p’nong xoọng cr’đe tr’nơợp bơơn Đoàn Kinh tế Quốc phòng 207 zooi c’moo hay, tước nâu kêi anoo ơy pa trơơi t’bấc m’ma lâh 30 p’nong. Anoo A Lăng Khái đoọng năl, lâng 1ha tơơm cha p’lêê; 60 p’nong a’ọc tăm lâng cr’năn xoọng cr’đe, tơợ ơy lơi zên k’rong bhrợ nắc zập c’moo pr’loọng đong anoo dzợ vêy pa chô lâh 100 ức đồng. Anoo Khái rơơm lâng cr’noọ bh’rợ băn xoọng cr’đe cơnh xoọc đâu nắc pa dưr dal thu nhập âng pr’loọng đong: “Cr’noọ bh’rợ băn xoọng cr’đe năc cr’noọ bh’rợ z’zăng liêm choom đoọng đoọng băn pa dưr đhị đhăm k’tiếc da ding ca coong Nam Giang. Cr’noọ bh’rợ lêy vêy pa chô thu nhập tệêm ngăn đoọng ha đhanuôr, pa bhlầng nắc lâng apêê pr’chấc p’niên. Coh t’tun đâu a cu nắc t’bhưah lâng k’rong băn bấc lâh. Lâh mơ, acu dzợ băn pa xoọng a’ọc lâng k’roọc đoọng pa dưr kinh tế tệêm ngăn lâh mơ”.

Moon tước băn xoọng cr’đe đhị Nam Giang, căh choom căh pa hay tước anoo Bhling Úc, muy coh pazêng ma nuyh tơơp bhrợ cr’noọ bh’rợ nâu. Anoo Úc đoọng năl, tơợ bêl học xang Cao đẳng Thú y, trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Quảng Nam, anoo chô ôy vel đong lâng bơơn k’điêl. Bh’rợ tr’nêng căh tệêm ngăn tu cơnh đêêc tr’mông tr’meh âng đong anô Úc lưm bấc rau k’đhap k’ra. C’moo 2019, bêl ting l’lêy coh Tam Kỳ lâng chr’hoong Tiên Phước, anoo Úc lêy coh đâu bấc ngai băn xoọng cr’đe pa chô bh’nơơn dal năc xay lâng k’điêl câl 2 p’nong nắc bhong lâng căn tơợp chô băn. Đươi pa zay băn lâng vêy c’năl đăh thú y nắc cr’năn xoọng cr’đe âng đong anoo ting bấc. Vêy đoo cr’chăl anoo Úc băn lâh 2 cặp. Anoo Bhling Úc xay moon, dâng zập p’nong xoọng cr’đe pậ mơ 2ký nắc pa câl tơợ 400 – 500 r’bhầu đồng, dap lêy nắc muy băn xoọng cr’đe, zập c’moo pr’loọng đong anoo Úc vêy pa chô pêê buôn zệt ức đồng: “Coh da ding ca coong pr’đơợ liêm choom băn xoọng cr’đe năc tơợ ch’na bh’năn tước chr’năp pa câl cung dal, bấc ngai kiêng đươi. Xoọc tơơp căh ơy vêy kinh nghiệm băn nắc cung lưm k’đhap, xoọng cr’đe buôn chêệt. Tơợ ơy choom băn nắc lêy băn cung buôn bhlầng. Zập c’moo a đoo rưah tơợ 2 – 3 p’nong. Cr’chăl tước nâu năc băn t’bấc lâh mơ, đh’rưah băn pa xoọng a’ọc dzợ”.

Anoo A Lăng Khái lâng Bhling Úc năc 2 coh 15 pr’loọng đha đhâm coh chr’hoong Nam Giang k’rong băn xoọng cr’đe. Pazêng cr’noọ bh’rợ nâu zêng dưr vaih liêm choom đơơng chô bh’nơơn dal. Anoo Bùi Thế Anh, Bí thư Huyện đoàn Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl: Cr’noọ bh’rợ băn xoọng cr’đe xoọc ơy bấc đha đhâm c’mor coh vel đong lêy tơợp băn. Nâu bơơn lêy nắc cr’noọ bh’rợ liêm choom, lêy vêy pa chô bh’nơơn zooi đha đhâm c’mor t’bil ha ul pa xiêr đha rựt, pa dưr dal thu nhập, tệêm ngăn pr’ặt tr’mông: “Cơnh lâng cr’noọ bh’rợ băn xoọc cr’đe năc đhị cr’chăl hay vêy bấc pr’loọng đha đhâm c’mor lâng đhanuôr coh vel đong k’rang, băn t’bấc. Huyện Đoàn cung ơy cher bấc m’ma xoọng cr’đe đoọng ha đha đhâm c’mor apêê chr’val cơnh La Dê, thị trấn… Lâh mơ Huyện Đoàn nắc Đoàn Kinh tế Quốc phòng 207 cung vêy cher m’ma xoọng cr’đe đoọng ha đhanuôr coh zrlụ ca coong dal. Cr’noọ bh’rợ âng apêê a noo Bhling Úc, A Lăng Khái nắc pazêng cr’noọ bh’rợ tr’haanh âng Đoàn đha đhâm c’mor, xoọc tơợp nắc vêy pa chô bh’nơơn liêm choom”./.

TRIỂN VỌNG TỪ MÔ HÌNH NUÔI DÚI

Phong trào thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp trên địa bàn huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đang phát triển mạnh mẽ. Nhiều bạn trẻ không ngại đầu tư hàng trăm triệu đồng để xây dựng các mô hình khởi nghiệp, phát triển kinh tế. Đặc biệt, mô hình nuôi dúi đang mở ra một hướng đi mới, giúp các bạn trẻ miền núi có thêm thu nhập, ổn định đời sống.

Anh A Lăng Khái sinh ra và lớn lên ở vùng quê xa xôi thuộc thôn Pà Lan, xã biên giới La Êê, huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam. Năm 2011, sau khi tốt nghiệp Trung học phổ thông, anh sinh hoạt đoàn ở địa phương và được bầu làm Phó Bí thư Đoàn xã.  

Năm 2017, được sự hỗ trợ giống cam Vinh từ Đoàn Kinh tế Quốc phòng 207, anh Khái vay thêm 50 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện đầu tư trồng thêm bưởi da xanh và nuôi heo cỏ địa phương. Ngoài trồng cây ăn quả và nuôi heo bản địa, anh A Lăng Khái còn đầu tư nuôi dúi, xem đây là hướng đi mới để phát triển kinh tế gia đình.

Từ 20 con dúi được Đoàn Kinh tế Quốc phòng 207 hỗ trợ năm ngoái, đến nay anh đã nhân đàn lên hơn 30 con. Anh A Lăng Khái cho biết, với 1 ha cây ăn quả; 60 con heo cỏ và đàn dúi, sau khi trừ chi phí, mỗi năm gia đình anh còn thu được hơn 100 triệu đồng. Anh Khái kỳ vọng, với mô hình nuôi dúi như hiện nay sẽ nâng cao thu nhập cho gia đình: “Mô hình dúi là mô hình khá mới nhưng rất thích hợp để phát triển trên địa bàn miền núi Nam Giang. Mô hình hứa hẹn mang lại thu nhập ổn định cho người dân, đặc biệt là với các bạn trẻ. Sau này tôi sẽ mở rộng và đầu tư hơn nữa vào mô hình này. Ngoài ra, tôi sẽ nuôi thêm heo và bò để phát triển ổn định kinh tế gia đình”.

Nói đến nuôi dúi ở Nam Giang không thể không nhắc đến  anh Bhling Úc, một trong những người đầu tiên khởi xướng mô hình này . Anh Úc cho biết, sau khi học xong Cao đẳng Thú y, trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Quảng Nam, anh trở về quê rồi lập gia đình. Công việc không ổn định nên cuộc sống gia đình anh Bhling Úc rất khó khăn. Năm 2019, trong chuyến tham quan thành phố Tam Kỳ và huyện Tiên Phước, anh Úc thấy nhiều người ở đây nuôi dúi hiệu quả nên bàn với vợ mua một cặp dúi để nuôi thử. Nhờ kiên trì, chịu khó lại có chuyên môn về thú y nên đàn dúi của gia đình anh ngày càng phát triển. Có thời điểm anh Úc nuôi hơn 20 cặp dúi. Anh Bhling Úc chia sẻ, bình quân một con dúi trưởng thành nặng khoảng 2 ký, mỗi ký dao động từ 400 - 500 nghìn đồng, nhẩm tính chỉ riêng nuôi dúi, hàng năm gia đình anh Úc cũng thu ít nhất vài chục triệu đồng: “Tại vùng miền núi rất lợi thế trong việc nuôi dúi, từ thức ăn có sẵn đến giá thành lại cao, khách hàng rất ưa chuộng. Lúc đầu chưa có kinh nghiệm nuôi thì cũng khó khăn, dúi dễ chết. Nhưng khi có kinh nghiệm rồi thì nuôi rất dễ. Mỗi năm dúi thường đẻ từ 2-3 con. Thời gian tới sẽ nhân rộng thêm mô hình, vừa nuôi dúi vừa nuôi heo”.

A Lăng Khái và Bhling Úc là 2 trong số 15 hộ thanh niên trên địa bàn huyện Nam Giang đầu tư nuôi dúi. Hầu hết các mô hình này đều phát triển tốt mang lại hiệu quả kinh tế cao. Anh Bùi Thế Anh, Bí thư Huyện Đoàn Nam Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: Mô hình nuôi dúi hiện đã và đang được nhiều thanh niên trên địa bàn lựa chọn để khởi nghiệp. Đây được xem là mô hình triển vọng, hứa hẹn giúp nhiều hộ thanh niên xoá đói, giảm nghèo, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống: “Đối với mô hình dúi thì thời gian qua được nhiều hộ thanh niên và bà con trên địa bàn huyện quan tâm, phát triển. Huyện Đoàn cũng đã trao tặng nhiều cặp giống dúi cho thanh niên trên địa bàn các xã như La Dê, thị trấn... Ngoài Huyện Đoàn thì bên Đoàn Kinh tế Quốc phòng 207 cũng có trao tặng cho bà con ở vùng cao nữa. Mô hình của các anh Bhling Úc, A Lăng Khái là những mô hình tiêu biểu của Đoàn thanh niên, cơ bản bước đầu cho hiệu quả tích cực”./.