Chiến thắng Đức Lập bơơn lêy năc g’luh thắng tr’nơơp chroi đoọng chr’năp ooy râu thắng lới chiến dịch Tây Nguyên hân noo hapruôt 1975. M’pâng thể kỷ âi đanh, Đức Lập ahay - Đăks Mil nâu câi âi dưr vaih muy chr’hoong pa dưr z’zăng k’rơ âng tỉnh Đắk Nông.

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Thí (73 c’moo, vêêl đong tỉnh Nam Định), xooc ma mông đhị chr;val Đắk N’Đrót hay cớ, tơơp c’moo 1975, Trung đoàn 28 âng Sư đoàn 10 âi p’lơơp hành quân đâc ooy Tây Nguyên. G’luh tuh zên p’jơh âng đơn vị t’cooh moot ooy cứ điểm Đức Lâp đơơh ra diu t’ngay 9/3 âi bhrợ pa hư c’năt đương cha groong n’đăh Nam âng Buôn Ma Thuột, bhrợ tr’toot c’năt c’lâng bộ p’têêt ooy Đông Nam Bộ. t’cooh Nguyễn Văn Thí truih: “Crêê 6h5’, t’ngay 9/3, Trung đoàn 28 pr’toh súng, pháo binh năc tơơp penh ga rưưng ooy căn cứ Tiểu đoàn Bảo An âng arâp. Zâp n’đăh tuh zêl zêng năc muy tiểu đoàn hêê lâng Tiểu đoàn 1 n’đăh Tây Bắc moot tuh penh; Tiểu đoàn 3 ăt n’đăh Đông Nam đâc tuh penh. Tươc 9h30, năc ahêê bơơn pay pa chô đhăm lâng đong k’đhơợng xay Đức Lập. Bêl zêl penh xang, năc coh ha dum 9/3, azi năc lươt hành quân cớ pa zum lâng apêê c’bhuh n’lơơng đâc zêl penh coh Buôn Ma Thuột”.

Cựu chiến binh Y Mới, 82 c’moo, ăt coh chr’val Đức Minh, chr’hoong Đắk Mil, ma nưih ting pâh zêl penh bha đưn 722, vành đia n’đăh Đông Nam bha nụ Đức Lập, hay truih: bêl đêêc, râu p’jơh âng quân hêê âi bhrợ ha râp căh loon bhrợ têng râu rí: “G’luh zêl penh trại Đức Lập quân giải phòng âi thắng ga măc ă. Quân hêê âi lêệng c’chêêt lâng tuh bâc a râp coh đâu, coop ma mông lâh 100 cha năc, coop k’đhơợng bâc khẩu đại pháo lâng 20 xe tăng arâp đh’rưah lâng bâc xe ca âng arâp. M’mơ vêy năc pa pa lưch mơ đêêc. T’ngay 10/3 năc tuh zêl ooy Buôn Ma Thuột xang n’năc quân giải phóng hêê bơơn thắng pa zêng chiến dịch Tây Nguyên”.

Bha nụ Đức Lập âng tỉnh Quảng Đức ty (nâu câi năc chr’hoong Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông), năc muy coh bâc zr’lụ cha groong bha lâng âng a râp coh Tây Nguyên. Dhị đâu, arâp bhrợ 5 cứ điểm quân sự ga măc, vêy công sự, boọng hầm… cơnh lâng apêê c’bhuh grơơ k’rơ, pa zêng: Sở k’đhơơng xay hành quân Sư đoàn 23, 2 tiểu đoàn bộ binh, 3 đại đội pháo binh 105mm, 1 chi đoàn xe tăng, xe bọc thép, 5 đại đội bảo an…

Chiến thắng Đức Lập t’ngay 9/3 năc g’luh thắng tr’nơơp, chroi đoọng chr’năp ooy chiến thắng Buôn Ma Thuột, chiến dịch Tây Nguyên hân noo ha pruôt 1975. Cơnh lâng bh’nơơn pa bhlâng chr’năp ga măc coh g’luh zêl arâp Mỹ trôông k’tiêc, quân lâng đha nuôr chr’hoong Đắk Mil âi bơơn cher đoọng ch’ner “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.

T’cooh Lê Văn Hoàng, Chủ tịch UBND chr’hoong Đắk Mil, đoọng năl, pa dưr bh’rợ grơơ nhool, chính quyền lâng đha nuôr apêê acoon coh xooc pa zum c’rơ bhrợ pa dưr chr’hoong năc muy đhị pr’đơợ dưr k’rơ âng tỉnh Đắk Nông. “Chr’hoong t’bhlâng k’rong apêê pr’đơợ đoọng bhrợ têng xang apêê cr’noọ xa nay, pa chăp tươc dưr vaih chr’hoong vêêl bhươl t’mêê moot x’ría c’moo 2025; k’đhơợng nhâm an ninh, quốc phòng bơơn zư nhâm mâng; bhrợ pa dưr tổ chức đảng lâng hệ thống chính trị nhâm mâng zâp prang; gung dưr cha groong k’zệ lơi đhr’năng t’tôông k’rooch, ta uôh ta ruông, căh liêm crêê. T’bhlâng bhrợ pa dưr, đơơng âng Đắk Mil dưr vaih đô thị loại III l’lăm c’moo 2030”.

M’pâng thế kỷ âi đanh, Đức Lâp nâu câi âi tr’loó n’căr tr’xăl n’hang, năc muy coh bâc zr’lụ bhrợ cha z’zăng k’rơ  âng tỉnh Đắk Nông. Hơnh deh 50 c’moo T’ngay pa chô Đức Lập, hâng hơnh bh’rợ grơơ nhool, apêê lang nâu câi p’têêt pa dưr bh’rợ aconh abhươp, bhrợ pa dưr vêêl đong ting t’ngay ting ca bhố ngăn, liêm k’van./.

VANG MÃI CHIẾN THẮNG ĐỨC LẬP, TRẬN THẮNG MỞ MÀN CHIẾN DỊCH TÂY NGUYÊN MÙA XUÂN 1975

Cách đây tròn 50 năm, rạng sáng ngày 9/3/1975, quân giải phóng đã tấn công cụm Đức Lập (tỉnh Quảng Đức cũ), tuyến phòng thủ phía Nam Buôn Ma Thuột. Chiến thắng Đức Lập được xem là trận thắng mở màn góp phần quan trọng vào thắng lợi chiến dịch Tây Nguyên mùa xuân 1975. Nửa thế kỷ đã qua, Đức Lập xưa - Đắk Mil nay đã trở thành một huyện phát triển khá của tỉnh Đắk Nông.

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Thí (73 tuổi, quê tỉnh Nam Định), hiện đang sinh sống tại xã Đắk N’Đrót, huyện Đắk Mil nhớ lại, đầu năm 1975, Trung đoàn 28 thuộc Sư đoàn 10 đã bí mật hành quân lên Tây Nguyên. Trận đánh bất ngờ của đơn vị ông vào cứ điểm Đức Lập rạng sáng ngày 9/3 đã đập tan tuyến phòng thủ phía Nam của Buôn Ma Thuột, cắt đứt tuyến đường bộ nối về Đông Nam Bộ. Ông Nguyễn Văn Thí tự hào kể: “Đúng 6h5’ ngày 9/3, Trung đoàn 28 nổ súng, pháo binh bắt đầu bắn liên hồi vào căn cứ Tiểu đoàn Bảo An địch. Mỗi mũi tấn công là một tiểu đoàn ta và Tiểu đoàn 1 ở hướng Tây Bắc đánh vào; Tiểu đoàn 3 ở mũi Đông Nam đánh lên. Đến 9h30’ thì chúng ta chiếm được trận địa sở chỉ huy Đức Lập. Khi đánh xong, ngay trong đêm 9/3, chúng tôi lại tiếp tục hành quân phối hợp các lực lượng khác lên đường đánh chiếm Buôn Ma Thuột.”

Cựu chiến binh Y Mới, 82 tuổi, ở xã Đức Minh, huyện Đắk Mil, người tham gia đánh đồi 722, vành đai phía Đông Nam cụm Đức Lập, hồi tưởng: khi đó, yếu tố bất ngờ của quân ta đã khiến địch không kịp trở tay: “Trận đánh trại Đức Lập quân giải phóng thắng to rồi. Quân ta đã tiêu diệt và làm tan rã phần lớn quân địch ở đây, bắt sống trên 100 quân, thu giữ nhiều khẩu đại pháo và 20 xe tăng địch cùng nhiều xe ca của địch. Có bao nhiêu thu hết bấy nhiêu. Ngày 10/3 là tiến đánh về Buôn Ma Thuột rồi quân giải phóng mình chiến thắng toàn bộ chiến dịch Tây Nguyên.”

Cụm Đức Lập thuộc tỉnh Quảng Đức cũ (nay thuộc huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông), là một trong những tuyến phòng thủ trọng yếu của địch ở Tây Nguyên. Tại đây, địch xây dựng 5 cứ điểm quân sự lớn, có công sự, hầm ngầm… với các lực lượng khá mạnh, gồm: sở chỉ huy hành quân Sư đoàn 23, 2 tiểu đoàn bộ binh, 3 đại đội pháo binh 105 mm, 1 chi đoàn xe tăng, xe bọc thép, 5 đại đội bảo an...

Chiến thắng Đức Lập ngày 9/3 là trận thắng mở màn, góp phần quan trọng vào chiến thắng Buôn Ma Thuột, chiến dịch Tây Nguyên mùa xuân 1975. Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân và dân huyện Đắk Mil đã vinh dự được tặng thưởng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.

Ông Lê Văn Hoàng, Chủ tịch UBND huyện Đắk Mil, cho biết, phát huy truyền thống anh hùng, chính quyền và nhân dân các dân tộc đang chung sức xây dựng huyện là một cực động lực tăng trưởng của tỉnh Đắk Nông. “Huyện tiếp tục huy động các nguồn lực để hoàn thành các tiêu chí, tiến tới trở thành huyện nông thôn mới vào cuối năm 2025; bảo đảm an ninh, quốc phòng được vững chắc; xây dựng tổ chức đảng và hệ thống chính trị vững mạnh toàn diện; đấu tranh ngăn chặn đẩy lùi tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Cố gắng phấn đấu xây dựng, đưa Đắk Mil trở thành đô thị loại III trước năm 2030.”

Nửa thế kỷ trôi qua, Đức Lập xưa giờ đã thay da đổi thịt, là một trong những vùng kinh tế phát triển khá của tỉnh Đắk Nông. Kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng Đức Lập, tự hào truyền thống anh hùng, các thể thế hệ hôm nay tiếp nối cha anh, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh./.