K’rong bhrợ đong xưởng lâng máy móc bơr pêê tỷ đồng, ha dợ cơ sở bhrợ n’loong âng pr’loọng đong anoo Lưu Văn Tuất đhị vel Tân Lập, chr’val Bảo Ái, chr’hoong Văn Yên, tỉnh Yên Bái năc bêl bhrợ bêl đhêy đhơ n’loong bấc. Tơợ tơợp c’moo 2023 tước nâu kêi, pr’đươi âng xưởng bhrợ cơnh t’lcăh bhan năc căh choom pa câl, chr’năp xiêr tơợ 300 - 400 r’bhầu đồng/m3; đợ m’bứi pa câl năc cung căh ơy chroót đoọng lưch zên, pr’loọng đong anoo Tuất năc vặ zên ngân hàng đoọng vêy zên k’rang bh’rợ lâng rơơm kiêng năc thị trường vêy z’zăng lâh coh ha y. “Nâu kêi vêy pa câl coh k’tiếc k’ruung hêê ha dợ pêê căh ơy chroot zên, apêê xưởng coh tỉnh năc apêê pay ha dợ chr’năp ếp lâng apêê nợ bấc pa bhlầng. Acu vặ zên pa xoọng đoọng k’đhơợng dzung công nhân ặt bhrợ”.

Lâng pr’đơợ 2.200 héc ta k’tiếc lâm nghiệp, bấc c’moo đâu, đhanuôr vel đong pa chô thu nhập năc tơợ choh crâng, nâu kêi bhrợ têng, pa câl k’đhap k’ra, k’ha riêng apêê pa bhrợ đhị apêê cơ sở bhrợ têng n’loong năc xăl bhrợ bh’rợ rau lơơng, căh cợ căh pa đhêy pa bhrợ. T’cooh Lê Chí Hùng, Phó Chủ tịch UBND chr’val Bảo Ái, chr’hoong Yên Bình đoọng năl: “Tơợp c’moo 2022 vêy 12 xưởng bhrợ têng n’loong crâng choh năc tước cr’chăl nâu đhị vel đong dzợ mơ vêy 3 xưởng năc dzợ pa bhrợ ha dợ jưah bhrợ jưah đhêy. Pr’đơợ k’rơ âng vel đong năc choh crâng lâng bơơn bhrợ n’loong crâng choh, tu cơnh đêêc, bêl pr’đươi nâu pa đhêy năc ma nuyh pa bhrợ cung căh vêy bhiệc bhrợ, bhrợ vaih đhr’năng thu nhập âng đhanuôr đhị vel đong cung crêê tước rau căh liêm”.

Hợp tác xã Quế Khánh Thành, chr’val Hòa Cuông, chr’hoong Trấn Yên, tỉnh Yên Bái năc bhrợ bấc rau tơợ quế, cơnh: quế điếu, quế chẻ, bột quế, quế cắt vuông, quế đơc bh’lăh ga măc… đơơng pa câl trực tiếp ooy k’tiếc k’ruung lơơng nâu kêi năc cung xoọc lưm k’đhap k’ra đhị bhrợ têng ta luôn. Tơợ tơợp c’moo tước nâu kêi, HTX năc pa câl mơ 300 tấn hàng zập rau, xiêr muy pâng đợ bh’nơơn lâng 35 - 40% chr’năp pa câl t’piing lâng cr’chăl đâu đhị c’moo hay, pazêng pr’đươi ty đanh đhị Châu Âu lâng zr’lụ Trung Đông năc căh vêy pa câl bêệ ốt. Anoo Vũ Đình Khánh, giám đốc Hợp tác xã Quế Khánh Thành xay moon, đoọng zư liêm bh’rợ tr’nêng, k’rong quế tơợ đhanuôr, HTX năc pa zay bhrợ têng ma muuch, đhơ pazêng c’lâng bh’rợ pa căh năc muy bhrợ đoọng bhlêh lơi rau k’đhap xoọc tr’nơợp, k’đhap tệêm ngăn đoọng bhrợ têng đanh mâng. “Xọoc đâu bh’nơơn pa chô âng đơn vị xiêr ếp bhlầng, bh’rợ tr’nêng âng đhanuôr cung crêê rau căh liêm nâu, lalăm hay muy c’xêê bhrợ 25 - 26 t’ngay, nâu kêi năc tr’xăl zập cha năc bhrợ mơ 7 - 8 t’ngay”.

Vêy bấc tu bhiệc dưr vaih đhr’năng apêê doanh nghiệp bhrợ têng n’loong lâng apêê pr’đươi lơơng bhrợ tơợ n’loong crâng choh đhị Yên Bái lưm k’đhap k’ra. Muy coh đợ năc đoo năc pr’đơợ kinh tế coh cr’chăl pa dưr tơợ lâh pr’luh cr’ay, bhrợ vaih c’rơ câl xiêr, căh tệêm ngăn. Muy tu rau lơơng dzợ năc tơợ apêê doanh nghiệp, bêl zập pr’đươi bhrợ căh ơy liêm xang, ha dợ g’nưm tơợ apêê buôn tr’câl tơợ a hay, tu cơnh đêêc bêl đhr’năng câl xiêr năc lưm k’đhap zr’năh pa bhlầng… T’cooh Nguyễn Đình Chiến, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Yên Bái đoọng năl: rau liêm buôn đhị t’bơơn thị trường lâng apêê hiệp định thương mại âng apêê doanh nghiệp đhị Yên Bái căh ơy bấc, đơơng tước đhr’năng căh loon pa têệt pa câl đoọng ha pêê thị trường liêm choom: “Coh ha y, k’đươi moon apêê doanh nghiệp đơơng pa câl pr’đươi âng tỉnh Yên Bái năc vêy xa nay bh’rợ lâng cơnh bhrợ têng đoọng xăl cơnh bhrợ têng âng đay đoọng bhrợ liêm cơnh thị trường đươi dua đơơng pa câl ooy k’tiếc k’ruung lơơng”./.

Sản phẩm từ rừng trồng vẫn lao đao tìm đầu ra

Khó khăn về thị trường tiêu thụ, giá các loại gỗ và sản phẩm khác từ rừng trồng đã qua chế biến xuống thấp, nên từ đầu năm đến nay, phần lớn các cơ sở chế biến ở tỉnh Yên Bái chỉ hoạt động cầm chừng. Những cơ sở sản xuất quy mô hộ gia đình, nguồn vốn ít, chưa có bạn hàng truyền thống thì càng khó khăn hơn.

Đầu tư nhà xưởng và máy móc vài tỷ đồng, nhưng cơ sở chế biến gỗ của gia đình anh Lưu Văn Tuất ở thôn Tân Lập, xã Bảo Ái, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái chỉ hoạt động cầm chừng dù nguyên liệu không thiếu. Từ đầu năm 2023 đến nay, sản phẩm ván bóc của xưởng làm ra không tiêu thụ được, giá thành giảm từ 300 – 400 nghìn đồng/m3; một số ít bán ra cũng chưa thể thanh toán để thu hồi vốn. Để duy trì việc làm và thu nhập cho người lao động, gia đình anh Tuất đã phải chấp nhận vay ngân hàng để có vốn quay vòng và tiếp tục nuôi hy vọng thị trường sẽ “ấm lên”. “Bây giờ có bán được ở trong nước thì nợ, các xưởng trong tỉnh thì người ta vẫn lấy nhưng nó rẻ và người ta nợ rất nhiều. Tôi vẫn phải vay vốn thêm để cố giữ công nhân”.

Với lợi thế hơn 2.200 héc ta đất lâm nghiệp, nhiều năm nay, người dân địa phương thu nhập chủ yếu từ nghề trồng rừng, nay việc sản xuất, tiêu thụ khó khăn, hàng trăm lao động tại các cơ sở chế biến gỗ đã phải chuyển sang ngành nghề khác, hoặc bị mất việc. Ông Lê Chí Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Bảo Ái, huyện Yên Bình cho biết: “Đầu năm 2022 có 12 xưởng chế biến gỗ rừng trồng thì đến thời điểm này trên địa bàn chỉ còn có 3 xưởng là còn đang hoạt động mà hoạt động cầm chừng. Thế mạnh của địa phương là trồng rừng và khai thác, chế biến gỗ rừng trồng, chính vì vậy, khi mặt hàng này chững lại thì người lao động cũng không có việc làm dẫn đến thu nhập của bà con nhân dân trên địa bàn cũng bị ảnh hưởng”.

Hợp tác xã Quế Khánh Thành, xã Hòa Cuông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái chuyên sản xuất chế biến sâu các loại sản phẩm từ quế, như: quế điếu, quế chẻ, bột quế, quế cắt vuông, quế tấm… xuất khẩu trực tiếp ra nước ngoài nay cũng gặp khó trong việc duy trì sản xuất. Từ đầu năm đến nay, HTX chỉ xuất bán khoảng 300 tấn hàng các loại, giảm một nửa sản lượng và 35 – 40 % giá trị so với cùng kỳ năm trước, những bạn hàng truyền thống ở Châu Âu và khu vực Trung Đông gần như không có đơn. Anh Vũ Đình Khánh, giám đốc Hợp tác xã Quế Khánh Thành bộc bạch, để duy trì việc làm, tiêu thụ quế cho bà con, HTX vẫn đang cố gắng sản xuất cầm chừng, tuy nhiên những giải pháp đưa ra cũng chỉ là tình thế, khó có thể đảm bảo cho sản xuất lâu dài. “Hiện tại doanh thu của đơn vị bị sụt giảm, công việc của bà con cũng bị ảnh hưởng theo, trước đây một tháng làm 25-26 ngày, bây giờ luân phiên mỗi người làm khoảng 14 -15 buổi”.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc các doanh nghiệp sản xuất chế biến gỗ và các sản phẩm khác từ rừng trồng ở Yên Bái gặp khó khăn. Một trong số đó là nền kinh tế trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch, dẫn đến sức mua giảm, không ổn định. Một nguyên nhân khác đến từ chính các doanh nghiệp, khi đa số là sản phẩm thô, lại phụ thuộc nhiều vào bạn hàng truyền thống, nên khi sức mua của bạn hàng giảm sẽ lập tức gặp khó. ... Ông Nguyễn Đình Chiến, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Yên Bái cho biết: tính linh hoạt, chủ động khai thác các thị trường và các hiệp định thương mại của các doanh nghiệp ở Yên Bái chưa cao, dẫn đến bỏ lỡ thời cơ đưa sản phẩm của mình ra các thị trường tiềm năng: “Trong thời gian tới, đề nghị các doanh nghiệp xuất khẩu của tỉnh Yên Bái phải có kế hoạch và chiến lược để thay đổi sản xuất của mình để đáp ứng yêu cầu thị trường xuất khẩu”./.