“Xay bhrợ xa nay bh’rợ ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng xay bhrợ đơơh hân pazêng xa nay bh’rợ chr’năp ha âng pân đil, lâng p’niên k’tứi” coh dự án 8, Hội Liên hiệp pân đil tỉnh Tuyên Quang ơy t’bhlâng xay bhrợ coh pazêng 570 cr’noon âng 121 chr’val zr’lụ đhanuôr acoon coh đhị vel đong tỉnh. Đoọng xay bhrợ liêm choom Dự án, zập cấp hội pân đil tỉnh ơy bhrợ t’vaih k’nặ 340 bh’rợ xay truih coh bhươl cr’noon vêy ting pâh âng pân juyh lâng pân đil. Tơợ bêl vêy c’bhuh prá xay coh bhươl cr’noon, bh’rợ xay truih, p’too pa choom ooy xa nay xay moon râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil, bhrợ pa dưr pr’ắt tr’mông liêm crêê đoọng ha pân đil lâng p’niên k’tứi năc k’rơ lâh mơ.

P’căn Hoàng Thị Lan Anh, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’val Hùng Đức, chr’hoong Hàm Yên prá xay, bh’rợ bhrợ pa dưr C’bhuh prá xay coh bhươl cr’noon năc ng’prá xay, p’too pa choom đhanbuôr tr’xăl ooy cr’noọ, bh’rợ tr’nêng, ting t’bil lơi cr’noọ xa nay căh liêm choom ooy pân đil, p’niên coh pr’loọng đong lâng coh bhươl cr’noon: “Bh’rợ bhrợ t’vaih c’bhuh prá xay coh bhươl cr’noon n’nâu năc zooi đoọng ha bh’rợ xay truih, p’too pa choom đoọng ha hội viên lâng đhanuôr năc n’năl lâh mơ ooy xa nay ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng ting tr’zooi đh’rưah bhrợ t’vaih râu ma mơ mr’cơnh coh pr’ắt tr’mông âng pr’loọng đong, bhrợ t’vaih muy pr’loọng đong k’bhộ ngăn, bhui har”.

Coh chr’val Hùng Đức, chr’hoong Hàm Yên, Hội Liên hiệp pân đil tỉnh Tuyên Quang lêy pay cr’noon Khuôn Then bhrợ têng bh’rợ C’bhuh xay truih coh bhươl cr’noon. Coh c’bhuh vêy 8 cha năc năc đợ apêê bha lâng lâng choom prá xay, p’too pa choom apêê ađhi amoó. Amoó Vi Thị Xuân, manuyh coh C’bhuh xay truih âng cr’noon prá xay: “Đươi tơợ bh’rợ prá xay năc zooi c’la cu công bơơn n’năl râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng zâl cha groong tr’vey tr’lin coh pr’loọng đong, zư lêy pân đil lâng p’niên. C’la cu công prá xay đoọng đhanuôr coh bhươl cr’noon bơơn n’năl ooy râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng zư lêy quyền âng p’niên lâng pân đil đoọng zâl cha groong tr’vey tr’lin coh pr’loọng đong.”

Lâh đợ bh’rợ C’bhuh xay truih coh bhươl cr’noon, zập cấp hội pân đil tỉnh Tuyên Quang năc dzợ bhrợ t’vaih t’mêê k’nặ 30 bh’rợ chr’năp n’lơơng đoọng p’too pa choom zâl cha groong tr’vey tr’lin, zooi manuyh crêê ta z’năh coh pr’loọng đong. Đh’rưah lâng n’năc, Hội Liên hiệp pân đil tỉnh Tuyên Quang ơy đh’rưah lâng pazêng trường học bhrợ t’vaih câu lạc bộ “manuyh bha lâng âng râu tr’xăl”. Nâu đoo năc muy coh pazêng râu liêm choom đoọng ha apêê ađhi coh bh’rợ xay bhrợ râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil, ting xay bhrợ đợ xa nay bh’rợ chr’năp đoọng ha p’niên k’tứi, zr’lụ đhanuôr acoon coh.

Ađhi Hoàng Thị Khánh Huyền, học sinh Trưởng phổ thông dân tộc nội trú ATK chr’hoong Sơn Dương prá xay: ting pâh prá xay coh câu lạc bộ, acu lâng pazêng apêê pr’zớc vêy bơơn tr’lum, cha ơh, chr’lêê, prá xay đợ c’năl ooy cr’noọ xa nay âng lang p’niên tơớp pâh banh ooy giới tinh. Lâh n’năc acu công bơơn n’năl bấc râu xa nay chr’năp, bh’rợ zư lêy achăc đay đoọng vêy pr’ắt tr’mông liêm pr’hay lâh mơ coh ha y chroo:“Ting pâh ooy câu lạc bộ zooi acu n’năl lâh mơ ooy xa nay tr’pay diic điêl, ooy đhr’năng tr’vey tr’lin coh học sinh, tr’vey tr’lin coh pr’loọng đong đoọng choom ng’prá xay ooy apêê pr’zóc coh trường, pr’loọng đong bơơn g’đéch đhr’năng tr’vey tr’lin, tr’vey tr’lin coh pr’loọng đong.”

Câu lạc bộ “manuyh bha lâng âng râu tr’xăl” năc 1 coh 4 bh’rợ bha lâng âng Dự án 8 “Xay bhrợ râu ma mơ mr’cơnh bhlưa pân juyh pân đil lâng xay bhrợ đơơh hân pazêng xa nay bh’rợ chr’năp ha âng pân đil, lâng p’niên k’tứi”. Cô giáo Lý Hải Vân, Trường phổ thông dân tộc nội trú ATK chr’hoong Sơn Dương prá xay:“Năc pa choom p’xoọng đợ xa nay bh’rợ đoọng ha pazêng apêê pr’zớc coh câu lạc bộ, thành viên coh câu lạc bộ đoọng apêê pr’zớc choom prá xay ooy apêê pr’zớc học sinh coh trường công cơnh prá xay đhậu bhưah c’năl ooy manuyh bhuh xoọng coh pr’loọng đong, apêê pr’zớc, công cơnh bêl chô ooy vel đong năc công vêy đợ bh’rợ tr’nêng liêm choom đoọng ting zooi bhươl cr’noon.”

Bh’rợ bhrợ t’vaih câu lạc bộ “manuyh bha lâng âng râu tr’xăl” năc pa choom đoọng ha học sinh manuyh acoon coh đợ c’năl, bh’rợ tr’nêng liêm choom, t’bhlâng pa dưr apêê ađhi prá xay p’rá xa nay âng đay, xăl ooy cr’noọ, bh’rợ học lâng ting t’bil lơi đợ j’niêng cr’bưn căh liêm crêê coh zr’lụ da ding k’coong. Xoọc đâu, pazêng Câu lạc bộ n’nâu ơy ting xay bhrợ liêm choom pazêng xa nay bh’rợ, chính sách, xay bhrợ đợ xa nay bh’rợ crêê tước ooy p’niên k’tứi; zooi pazêng apêê thầy cô giáo lâng k’conh k’căn xay bhrợ liêm choom bh’rợ p’too pa choom k’coon ta đhí lâng zâl cha groong tr’vey, tr’lin, bhrợ lất ooy a chăc a zân, coóp, p’niên đơơh pay k’diic k’điêl…/.

Bài 2:  Kết quả bước đầu công tác thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đến cấp thiết của phụ nữ huyện Hàm Yên và Sơn Dương (Tuyên Quang)

Với vai trò là cơ quan chủ trì thực hiện Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ, và trẻ em”, Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Tuyên Quang đã tập trung chỉ đạo, tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả. Nhờ vậy, đã góp phần tạo chuyển biến căn bản trong việc xóa bỏ rào cản, định kiến giới, thực hiện hiệu quả bình đẳng giới cho phụ nữ và trẻ em vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn, đặc biệt ở hai huyện Hàm Yên và Sơn Dương.

“Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc dự án 8, Hội liện hiệp phụ nữ tỉnh Tuyên Quang đã tập trung triển khai tại 570 thôn của 121 xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Để thực hiện có hiệu quả Dự án, các cấp hội phụ nữ tỉnh đã thành lập gần 340 mô hình tổ truyền thông cộng đồng có sự tham gia của cả nam và nữ. Từ khi có tổ truyền thông cộng đồng, công tác tuyên truyền bình đẳng giới, xây dựng môi trường sống an toàn cho phụ nữ và trẻ em được đẩy mạnh.

Bà Hoàng Thị Lan Anh, Phó chủ tịch Hội liên hiệp phụ nữ xã Hùng Đức, huyện Hàm Yên cho rằng, việc xây dưng Tổ truyền thông cộng đồng chính là tuyên truyền, vận động người dân thay đổi nếp nghĩ, cách làm, góp phần xóa bỏ các định kiến, khuôn mẫu giới trong gia đình và cộng đồng: “Việc thành lập tổ truyền thông cộng đồng này thì sẽ giúp cho việc truyền thông tuyên truyền cho hội viên và nhân dân sẽ hiểu hơn về bình đẳng giới và chia sẻ giúp đỡ nhau tạo nên sự cân bằng trong cuộc sống trong gia đình tạo nên một gia đình ấm no, hạnh phúc.”

Ở xã Hùng Đức, huyện Hàm Yên, Hội Liên Hiệp phụ nữ tỉnh Tuyên Quang chọn thôn Khuôn Then làm điểm mô hình Tổ truyền thông cộng đồng. Tổ có 8 thành viên là lực lượng nồng cốt đi đầu và có khả năng tuyên truyền vận động. Chị Vi Thị Xuân, thành viên trong Tổ truyền thông cộng đồng của thôn cho hay: “Thông qua buổi truyền thông giúp cho bản thân tôi cũng hiểu được được bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực gia đình, bảo vệ phụ nữ và trẻ em. Bản thân tôi cũng sẽ tuyên truyền cho tất cả bà con nhân dân trong thôn  hiểu được về bình đẳng giới và bảo vệ quyền trẻ em và phụ nữ để phòng chống bạo lực gia đình.”

Ngoài mô hình Tổ truyền thông cộng đồng, các cấp hội phụ nữ tỉnh Tuyên Quang còn thành lập mới gần 30 mô hình địa chỉ tin cậy nhằm tư vấn giải quyết mâu thuẫn, trợ giúp nạn nhân bị bạo lực gia đình. Cùng với đó, Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với các trường học thành lập các câu lạc bộ “ thủ lĩnh của sự thay đổi”. Đây sẽ là một sân chơi bổ ích cho các em trong việc thực hiện bình đẳng giới, góp phần giải quyết các vấn đề cấp thiết đối với trẻ em, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Em Hoàng Thị Khánh Huyền, học sinh Trường phổ thông dân tộc nội trú ATK huyện Sơn Dương cho rằng: tham gia sinh hoạt câu lạc bộ, em và các bạn được giao lưu vui chơi giải trí, được chia sẻ thông tin kiến thức về tâm lý lứa tuổi giới tính. Ngoài ra bản thân còn có kiến thức, kỹ năng tự bảo vệ mình để vững vàng bước vào tương lai: “Tham gia vào câu lạc bộ giúp em hiểu được về hôn nhân về bạo lực học đường bạo lực gia đình truyền tải được cho các bạn trong trường, gia đình tránh được tình trạng bạo lực trong gia đình.”

Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” là 1 trong 4 mô hình cơ bản của Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết các vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”. Cô giáo Lý Hải Vân, Trường phổ thông dân tộc nội trú ATK huyện Sơn Dương cho biết: “Sẽ rèn thêm kỹ năng cho các bạn trong câu lạc bộ thành viên câu lạc bộ để các bạn có thể tuyên truyền với các bạn học sinh trong nhà trường cũng như là phổ biến rộng rãi kiến thức đối với người thân gia đình bạn bè cũng như là khi về địa phương thì cũng sẽ có những hành động tích cực để đóng góp cho cộng đồng.”

Việc thành lập câu lạc bộ  “Thủ lĩnh của sự thay đổi” đã trang bị cho học sinh dân tộc thiểu số nhiều kiến thức, kỹ năng hữu ích, thúc đẩy các em nói lên tiếng nói của mình, thay đổi cách nghĩ, cách học và góp phần xóa bỏ thói quen, tập tục lạc hậu ở vùng cao. Hiện nay, các Câu lạc bộ này đã góp phần thực hiện tốt các chương trình, chính sách, giải quyết các vấn đề liên quan đến trẻ em; hỗ trợ các thầy cô giáo và cha mẹ thực hiện tốt việc giáo dục con em và ngăn ngừa các bạo lực, xâm hại, buôn bán, bắt cóc, tảo hôn ở trẻ em… /.