Coh zr’lụ zr’lụ da ding Cây Sường, coh thị trấn Quy Đạt, chr’hoong Minh Hoá, tỉnh Quảng Bình n’leh vaih cr’đooh ga măc. Pazêng g’luh boo ngân coh c’moo ahay bhrợ k’tiếc đhâl dưr hr’lang, bhrợ râu căh liêm crêê ha đhanuôr ắt mamông coh aral da ding. T’cooh Nguyễn Đức Lộc, ắt coh tổ dân phố 8, thị trấn Quy Đạt t’ơơh moon: Đoo bêl vêy đhí boo, đhanuôr cha căh yêm, bếch căh têêm:“Căh ơy tước ooy hân noo boo căh cậ năc vaih boo k’tứ a năm ơy vaih hr’lang k’tiếc, tước ooy hân noo boo năc đác hooi bấc bhlâng bhrợ ha k’tiếc ra bụ, năc k’pân pa bhlâng. Tước hân noo đhí boo năc lướt ắt ooy lơơng, ha dzợ căh pân ắt coh đong tu k’pân k’tiếc hr’câh. Đhanuôr zi rơơm kiêng chính quyền vel đong vêy bh’rợ cha groong đhr’năng hr’lang hr’câh đoọng têêm loom lâh mơ bêl hân noo boo tuh tước”.

Coh g’luh boo tuh c’moo 2018, bôl Cây Sường coh thị trấn Quy Đạt, chr’hoong Minh Hoá n’leh cr’đooh ga măc, dal bhlâng, k’tiếc da ding dưr hr’lụ coh bấc c’nặt. Tơợ đêêc tước nâu cơy, đoo bêl vaih boo tuh, chính quyền thị trấn Quy Đạt đoọng manuyh đương lêy coh zr’lụ vaih hr’lang hr’câh da ding, p’too moon ha đhanuôr bêl lướt chô coh c’lâng. Vel đong năc đương pa tơơi pazêng pr’loọng đong đhanuôr ắt mamông coh zr’lụ căh liêm crêê đoọng g’đéch vaih căh pr’đoọng, đương tước bêl liêm crêê năc văl chô ooy đong. T’cooh Trần Mạnh Hà, tổ Trưởng tổ dân phố 8, thị trấn Quy Đạt prá xay, xoọc đâu vêy 40 pr’loọng đong lâng 200 cha năc manuyh ắt coh zr’lụ da ding vêy cơnh choom hr’câh: “Đhanuôr rơơm kiêng Nhà nước bhrợ t’vaih râu liêm buôn bhrợ kè zâl đhr’năng hr’lang hr’câh. Pazêng bh’rợ n’nâu công k’đhap, năc vêy đợ xa nay bh’rợ, dự án ghít liêm. Tu k’tiếc coh đâu k’đhap pa bhlâng, coh m’piing n’têh năc da ding ha dzợ coh aral vêy acoon tọm đác, đhr’năng k’tiếc coh đâu k’đhap choom ng’bhrợ”.

Đoọng zâl cha groong liêm choom lâng đhr’năng hr’lang hr’câh coh đâu, Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Bình ơy prá xay xang Nghị quyết xay moon xa nay bhrợ kè cha groong hr’lang hr’câh da ding thị trấn Quy Đạt (cr’chăl 1) vêy đợ zên bhrợ têng năc 17,5 tỷ đồng, cr’chăl bhrợ năc tơợ c’moo 2022 - 2025. T’cooh Nguyễn Bắc Việt, Chủ tịch UBND chr’hoong Minh Hoá prá xay, nâu đoo năc bh’rợ đâh hân pa bhlâng, ha dzợ bhrợ têng năc 17,5 tỷ đồng năc căh zập choom bhrợ, năc vêy 50 tỷ đồng năc vêy choom ng’bhrợ. UBND chr’hoong Minh Hoá ơy ta đang moon Sở Kế hoạch lâng Đầu tư, UBND tỉnh Quảng Bình prá xay ooy Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Bình đoọng đhêy bhrợ dự án tu căh zập zên. Vel đong công ơy bhrợ bhiệc lâng Sở Kế hoạch lâng Đầu tư, Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon, Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Quảng Bình, pazêng đơn vị n’nâu căh đoọng đhêy dự án n’nâu năc k’dua t’bhlâng bhrợ. Chr’hoong công ta đang moon UBND tỉnh Quảng Bình đoọng p’xoọng 33 tỷ đồng ooy zên bhrợ kè cha groong hr’lang hr’câh da ding đhị thị trấn Quy Đạt. T’cooh Nguyễn Bắc Việt, Chủ tịch UBND chr’hoong Minh Hoá prá xay: “Xoọc đâu, zr’lụ n’nâu ơy n’leh vaih hr’câh, pazêng g’luh boo ngân azi công vêy bh’rợ pa tơơi đhạnuôr coh zr’lụ buôn vaih râu căh liêm crêê, coh bh’rợ ra văng cha groong, g’đéch ha đhí boo chr’hoong ơy pazao đoọng ooy thị trấn Quy Đạt bhrợ bh’rợ pa tơơi đhanuôr đhị zr’lụ n’nâu. Coh cr’chăl n’nâu ha dang xay bhrợ dự án năc công căh loon xang l’lăm hân noo đhí boo. Ha dang dưr vaih hr’lang hr’câh coh zr’lụ n’nâu năc căh muy crêê ooy pazêng pr’loọng đong đhanuôr ting n’năc bhrợ c’lâng bha lâng tơợ c’lâng bhlâng 12A tước ooy thị trấn Quy Đạt lâng pa têệt ooy c’lâng Hồ Chí Minh”.

T’cooh Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình prá xay, Dự án kè cha groong hr’câh da ding thị trấn Quy Đạt năc vêy tỉnh p’too moon bhrợ coh bấc c’moo ahay, năc ng’bhrợ đoọng nhâm mâng râu liêm crêê ooy pr’ắt tr’mông âng đhanuôr. Xoọc đâu, dự án ơy vêy ta pác đoọng zên. UBND tỉnh ơy vêy bha ar bha tơ p’too moon lâng ơy vêy xa nay xay moon xa nay x’rịa ooy bh’rợ n’nâu, căh choom đhêy dự án, ha dang đớc dưr vaih râu căh liêm crêê năc chr’hoong Minh Hoá vêy trách nhiệm. Ting cơnh t’cooh Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình, đợ zên mơ 50 tỷ đồng năc pa bhlâng bấc, chr’hoong ch’mêệt lêy ghít pazêng bh’rợ liêm choom bhlâng: “Râu đêêc năc dự án bha lâng coh bh’rợ zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong, zâl đhr’năng tuh bhlong năc ng’bhrợ căh choom đhêy bhrợ têng, căh choom prá xay ooy bh’rợ xăl dự án n’nâu tước ooy dự án n’lơơng. Đhr’năng hr’lang hr’câh k’tiếc da ding vaih k’rơ bhlâng, bêl đêêc ahay tỉnh công k’rang bhlâng ooy xa nay n’nâu, ch’mêệt lêy coh prang tỉnh năc lâh xơơng zệt đhị vêy đhr’năng hr’lang hr’câh bấc bhlâng, ha dang đhí boo, tuh bhlong coh c’moo đâu vaih k’rơ năc râu bil hư ga măc pa bhlâng”./.

THIẾU VỐN, DỰ ÁN KÈ CHỐNG SẠT LỞ ĐỒI NÚI KHẨN CẤP "ĐỨNG BÁNH"

Trong điều kiện mùa mưa bão cận kề, dự báo diễn biến phức tạp, Dự án kè chống sạt lở đồi núi thị trấn Quy Đạt, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình vẫn đang trong tình trạng “tiến thoái lưỡng nan” vì thiếu vốn. Hàng trăm hộ dân sống dưới chân núi cây Sường ở thị trấn Quy Đạt, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình nơm nớp lo sợ lở núi, lấp nhà trong mùa mưa tới.

Khu vực sườn núi Cây Sường, ở thị trấn Quy Đạt, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình xuất hiện vết nứt lớn. Những đợt mưa to vào năm ngoái làm đất đá sạt trượt, gây nguy hiểm đối với khu dân cư dưới chân núi. Ông Nguyễn Đức Lộc, ở tổ dân phố 8, thị trấn Quy Đạt than thở: Mỗi lần có mưa bão, bà con "ăn không ngon, ngủ không yên": “Chưa đến mùa mưa hay chỉ mưa nhỏ thôi đã thấy sạt rồi, đến mùa mưa thì nước chảy nhiều làm mềm đất, nhão đất nên rất lo sợ. Đến mùa mưa bão thì đi cư trú nơi khác chứ không dám ở nhà vì sợ sạt lở. Người dân chúng tôi mong muốn chính quyền có phương án chống sạt lở để yên tâm hơn khi mùa mưa lũ đến”.

Trong đợt mưa bão năm 2018, núi Cây Sường ở thị trấn Quy Đạt, huyện Minh Hóa xuất hiện đường nứt lớn, kéo dài, đất núi sụt trượt ở nhiều đoạn. Từ đó đến nay, cứ vào mùa mưa lũ, chính quyền thị trấn Quy Đạt bố trí lực lượng túc trực ở vị trí có nguy cơ xảy ra sạt lở núi, cảnh báo người đi đường. Địa phương sẵn sàng di dời các hộ dân sống trong vùng nguy hiểm đi lánh nạn, đợi đến lúc an toàn thì quay về nhà. Ông Trần Mạnh Hà, tổ Trưởng tổ dân phố 8, thị trấn Quy Đạt cho biết, hiện có 40 hộ với 200 nhân khẩu  nằm trong nguy cơ sạt lở núi: “Người dân mong muốn Nhà nước tạo điều kiện xây dựng kè chống sạt lở. Nhưng việc này cũng khó, phải có các phương án cụ thể. Bởi vì địa chất ở đây rất khó, phía trên là đồi mà phía dưới là 1 con suối, mức độ địa chất rất khó thực hiện”.

Để ứng phó hiệu quả với nguy cơ sạt lở tại đây, Hội đồng Nhân dân ĐND tỉnh Quảng Bình đã Thông qua Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư công trình kè chống sạt lở đồi núi thị trấn Quy Đạt (giai đoạn 1) có tổng mức đầu tư 17,5 tỷ đồng, thời gian thực hiện năm 2022-2025. Ông Nguyễn Bắc Việt, Chủ tịch UBND huyện Minh Hóa cho biết, đây là công trình cấp bách, nhưng tổng mức đầu tư là 17,5 tỷ đồng thì không thể làm được, cần 50 tỷ đồng mới có thể triển khai. UBND huyện Minh Hóa đã đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND tỉnh Quảng Bình báo cáo với Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Bình cho phép tạm dừng dự án vì không đủ vốn. Địa phương cũng đã làm việc với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Kinh tế- Ngân sách HĐND tỉnh Quảng Bình, các đơn vị này không đồng ý tạm dừng dự án này mà yêu cầu tiếp tục triển khai. Huyện kiến nghị UBND tỉnh Quảng Bình xem xét, bổ sung thêm 33 tỷ đồng vào nguồn vốn đầu tư dự án kè chống sạt lở đồi núi thị trấn Quy Đạt. Ông Nguyễn Bắc Việt Chủ tịch UBND huyện Minh Hóa cho hay: “Hiện nay, khu vực này đã có hiện tượng sạt lở, những đợt mưa lớn chúng tôi cũng có các phương án di dời người dân trong vùng ảnh hưởng, trong công tác chuẩn bị phòng chống thiên tai huyện đã giao thị trấn Quy Đạt lên phương án di dời dân ở chỗ này. Thời điểm này nếu triển khai dự án thì cũng không thể kịp trước mùa mưa bão. Nếu xảy ra sạt lở ở khu vực này thì không chỉ ảnh hưởng đến các hộ dân mà còn cắt đứt lưu thông của tuyến độc đạo kết nối từ Quốc lộ 12A qua thị trấn Quy Đạt đến đường Hồ Chí Minh”.

Ông Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình cho rằng, Dự án kè chống sạt lở đồi núi thị trấn Quy Đạt được tỉnh chỉ đạo thực hiện cách đây nhiều năm, cần phải thực hiện để đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân. Hiện nay, dự án đã được phân bổ vốn rồi. UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo và có các thông báo kết luận về sự việc này, không thể tạm dừng dự án, nếu như để xảy ra vấn đề gì thì huyện Minh Hóa phải chịu trách nhiệm. Theo ông Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình, nguồn vốn 50 tỷ đồng là lớn, huyện phải tính toán kỹ các phương án hiệu quả nhất: “Đó là dự án trọng điểm trong công tác phòng chống thiên tai, phòng chống lụt bão nên phải làm chứ không thể bàn lui, không thể đề xuất việc chuyển dự án này sang dự án khác được. Sạt lở đất nguy cơ rất cao, vừa rồi tỉnh cũng rất trăn trở vấn đề này, rà soát năm mươi mấy điểm trong toàn tỉnh có nguy cơ sạt lở rất cao, nếu diễn biến thiên tai, biển đổi khí hậu, lụt bão năm nay phức tạp thì không thể lường trước được”./.