“Pr’ắt bh’rợ âng manuyh pa bhrợ coh bhuông năc prang c’moo lướt pa bhrợ coh biển, vêy cơnh cậ năc căh vêy cr’chăl hân đoo hay ooy đong mơ bêl giao thừa. Ha dang bhuông vêy sóng vệ tinh năc dzợ choom ta đang điện ooy manuyh bhuh xoong, ha dang căh năc muy n’năl k’đhâng điện thoại, ch’đị lêy cha nụp pr’loọng đong a năm”. Anoo Hà Thanh Lương, 39 c’moo, ắt mamông coh cr’noon Bắc Hoá, chr’val Mai Hoá, chr’hoong Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình năc manuyh pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc. Anoo Lương công năc manuyh coh da ding k’coong đhâl chăng lướt pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc. Anoo Lương năc vêy k’nặ 10 c’moo lướt pa bhrợ coh biển. Đanh đanh, ađoo năc vêy bơơn chô ooy đong, ađoo căh bơơn cha Tết coh đong năc êêh dzợ râu đơ chrih. Căh ngai k’noọ, manuyh ắt mamông coh da ding k’coong đhâl chăng nâu cơy năc ta béch lâng bh’rợ pa bhrợ coh biển, ngoọ cơnh manuyh ắt mamông đăn lâng biển. Anoo Lương xoọc pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc âng muy công ty coh Nhật Bản. Bh’rợ n’nâu bhrợ ha noo vêy thu nhập bấc bhlâng lâng nhâm mâng. Anoo công bơơn tước ooy bấc k’tiếc k’ruung, zr’lụ k’tiếc k’ruung lâng ting t’ngay n’năl bấc râu t’mêê.

Tơợ c’moo 2016 tước nâu cơy, bấc manuyh coh chr’val Mai Hoá tước ta moóh anoo Lương, xay moon kiêng ting bhrợ bh’rợ n’nâu đoọng t’bil lơi ha ul đharựt. Anoo Lương ơy zooi manuyh bhuh xoọng coh pr’loọng đong, bhươl cr’noon đh’rưah ting lướt pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc. Anoo Lương ơy xay truih, zooi bấc manuyh bhrợ bha ar nhăn bh’rợ tr’nêng, xay bhrợ bh’rợ choom t’bil lơi ha ul đharựt coh c’lâng bh’rợ z’lâh biển ga măc. Tơợ đêêc, tước nâu cơy, anoo Lương zooi lâh 600 chu manuyh coh chr’val lâng tơợ chr’val n’lơơng vêy bh’rợ tr’nêng nhâm mâng coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc. Anoo Hà Thanh Lương xay truih, lâng râu la lay âng bh’rợ tr’nêng năc zập c’xêê lướt coh biển, apêê pa bhrợ coh biển buôn căh bơơn cha Tết coh đong, đương hơnh deh c’moo t’mêê đhị m’pâng biển ga măc. Tu cơnh đêêc, bêl dưr lướt n’đăh k’tiếc coh pazêng t’ngay x’rịa c’moo, apêê pa bhrợ coh bhuông buôn đơơng pô, pr’đươi pa chăm Tết đh’rưah lâng đợ chr’na đha năh âng vel đong. Bêl Tết tước, zập ngai đh’rưah pa chăm zr’lụ Tết Việt coh bhuông z’lâh biển ga măc. T’ngay Tết, pazêng manuyh pa bhrợ coh bhuông z’lâh biển ga măc năc bơơn đhêy bơr pêê t’ngay, ắt đh’rưah ộm bưah hơnh deh c’moo t’mêê, hơnh deh ha pruốt têêm ngăn:“C’moo tr’nơớp tơớp lướt pa bhrợ mơ 1 - 2 c’xêê năc hay pa bhlâng tu ch’ngai đong, năc coh t’tun công u looih, ắt pa bhrợ liêm choom coh đhr’năng bh’rợ tr’nêng coh bhuông. Bêl tước ooy Tết, đhi noo buôn đơơng axậ prí, axiu a’jau, pr’đươi âng vel đong tôm đơơng ooy bhuông. Bêl coh bhuông tước ooy pazêng k’tiếc k’ruung năc công đơơng râu chr’na đha năh âng vel đong, tôm bánh chưng. Tết bơơn đhêy 4 t’ngay năc zêệ bhrợ cha đăh, bắt hương chăp hay abhuục a’vuah, coh pazêng bhuông ga măc t’mêê liêm năc vêy wifi đoọng đhi noo nhắn tin, ta đang điện ooy manuyh bhuh xoọng.”

Pr’ắt tr’mông âng đhanuôr Mai Hoá bấc bhlâng năc đươi ooy bh’rợ ch’choh, b’băn năc dưr ta bhúch k’tiếc pa bhrợ. Đhanuôr bấc bhlâng năc lướt pa bhrợ coh crâng, pr’ắt tr’mông pa bhlâng zr’năh k’đhap. 10 c’moo chô ooy đâu, bh’rợ lướt pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc ơy zooi bấc pr’loọng đong đharựt năc dưr k’bhộ k’van. Tước ooy Mai Hoá, bêl ta mooh “bhươl cr’noon z’lâh biển ga măc” coh ooy năc zập ngai zêng ch’ol ooy cr’noon Bắc Hoá. Coh đêêc nâu cơy năc dưr vaih bấc đhr’nong đong ga măc dal, liêm lâng, g’roong c’riing tih liêm. Cr’noon Bắc Hoà ắt đhị m’pâng coh toor năc bấc ơl da ding k’coong đhâl chăng, l’lăm ahay đhanuôr za nươr ooy crâng ta bơơn tr’mông. Năc nâu cơy, 300 pr’loọng đong đhanuôr năc vêy k’nặ 100 cha năc lướt pa bhrợ coh pazêng bhuông lướt z’lâh biển ga măc. K’nặ 600 cha năc đhị chr’val Mai Hoá lâng pazêng chr’val đăn đêêc xoọc pa bhrợ coh pazêng bhuông lướt z’lâh biển ga măc, đợ zên lương tơợ 30 ức đồng - 60 ức đồng zập c’xêê.

P’căn Hà Thị Hương, ắt đhị cr’noon Bắc Hoà, chr’val Mai Hoá, chr’hoong Tuyên Hoá vêy k’coon pân juyh xoọc pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc. P’căn Hương prá xay, đha đhâm c’mor, pân juyh coh đâu ắt ch’ngai đong coh cr’chăl Tết nắc râu ta luôn, cơnh k’coon pân juyh âng đoo năc vêy 2 c’moo căh bơơn cha Tết coh đong. P’căn Hà Thị Hương prá xay, vêy bêl k’coon pân juyh năc ta đang điện ooy zalo, facebook, lêy k’coon mamông k’rơ, têêm ngăn, pr’loong đong bhui har bhlâng: “Coh bhươl cr’noo zi apêê đoo lướt pa bhrợ coh bhuông z’lâh biển ga măc bấc bhlâng, vêy ngai lướt 2 - 3 c’moo n’nâu, năc k’coon âng cu t’mêê lướt lâh 1 c’moo, c’xêê tr’nơớp bơơn 28 ức đồng. Rơơm kiêng bơơn z’lâh đharứt, zập cha, coh đong năc k’coong công pậ banh, căh ơy vêy k’điêl k’coon năc k’conh k’căn công bơơn đươi bấc bhlâng, đong xang bhrợ têng cơnh đâu năc công đươi k’coon. Lướt pa bhrợ coh bhuông z’lâh biển ga măc năc căh đoo bêl bơơn chô cha Tết năc cha Tết coh bhuông”.

Bh’rợ lướt pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc ơy zooi bấc manuyh, bấc pr’loọng đong tr’xăl ooy pr’ắt tr’mông, pr’ắt tr’mông âng bấc pr’loọng đong năc z’zăng k’bhộ k’van. Râu tr’xăl n’năc năc muy pâng đươi tơợ râu bơơn pay pa chô âng apêê pa bhrợ âng manuyh vel đong xoọc pa bhrợ coh pazêng bhuông lướt z’lâh biển ga măc. T’cooh Đinh Tiến Dũng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Tuyên Hoá prá xay, chr’val Mai Hoá k’tiếc xiên manuyh bấc, bh’rợ tr’nêng m’bứi, râu bơơn pay pa chô căh lâh nhâm mâng. Coh pazêng c’moo đăn đâu, k’ha riêng cha năc đhanuôr coh vel đong năc lướt pa bhrợ coh biển, pa bhrợ coh pazêng bhuông lướt z’lâh biển ga măc, bhrợ t’vaih bơơn t’ bil đharứt, t’vaih cr’van cr’bhộ. Ting cơnh t’cooh Đinh Tiến Dũng, ha dang pa châng râu bơơn pay pa chô âng manuyh pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc năc ma mơ lâng bh’rợ lướt pa bhrợ ooy k’tiếc k’ruung n’lơơng: “Pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc vêy thu nhập nhâm mâng lâng ta luôn vêy bấc. Đh’rưah lâng bh’rợ lướt pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc, đha đhâm c’mor năc dzợ bơơn ting pâh ooy đề án lướt pa bhrợ ooy k’tiếc k’ruung n’lơơng âng vel đong. Tơợ đêêc, vêy zên pa gơi ooy đong lâng chrooi đoọng bhrợ pa dưr vel đong, ting bhrợ ha bhươl cr’noon n’nâu vêy bấc râu tr’xăl liêm choom bhlâng”.

Tỉnh Quảng Bình năc muy coh pazêng vel đong vêy bấc manuyh lướt pa bhrợ ooy k’tiếc k’ruung n’lơơng lâng lâh 6 r’bhâu cha năc manuyh lướt pa bhrợ coh k’tiếc k’ruung n’lơơng coh c’moo 2023. Bh’rợ lướt pa bhrợ coh biển đhị bhuông lướt z’lâh biển ga măc năc c’lâng bh’rợ t’mêê, crêê cơnh, zooi bấc manuyh đharựt bơơn t’bil lơi đharựt. Pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc năc ha lêệng bhlâng, zập c’moo đhơ ắt pa bhrợ đh’rưah lâng đhr’năng đác tân glươi năc mơ bơr pêê c’xêê pa choom pa bhrợ, manuyh pa bhrợ năc bơơn mót pa bhrợ lâng vêy ta chroót zên lương crêê cơnh. Ting cơnh p’căn Đinh Thị Ngọc Lan, Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh lâng Xã hội tỉnh Quảng Bình năc manuyh pa bhrợ coh bhuông lướt z’lâh biển ga măc, bhuông logistics âng doanh nghiệp đươi dua ting cơnh hợp đồng cha năc manuyh, pazêng ngành crêê tước ta luôn zooi bhrợ têng bha ar bha tơ đoọng ha manuyh pa bhrợ bơơn bhrợ bhiệc ting cơnh bh’rợ n’nâu, zooi đhanuôr choom t’bil lơi đharựt nhâm mâng: “Doanh nghiệp tuyển đươi manuyh pa bhrợ năc lướt pa bhrợ lâng ting bh’rợ tr’nêng âng doanh nghiệp n’năc năc vêy pháp luật đoọng bhrợ têng, cơnh đêêc, năc pazêng đơn vị n’năc k’đhâng lêy pazêng manuyh pa bhrợ n’năc. C’moo 2024 năc c’moo đhr’năng thị trường pa bhrợ coh k’tiếc k’ruung dzợ lum bấc râu zr’năh k’đhap, azi năc t’bhlâng đoọng manuyh pa bhrợ lướt pa bhrợ coh k’tiếc k’ruung n’lơơng, k’rong bấc ooy bh’rợ pa dưr râu liêm choom, manuyh pa bhrợ bha lâng lướt pa bhrợ ooy k’tiếc k’ruung n’lơơng, chr’năp bhlanag năc t’đui đoọng ha manuyh pa bhrợ vêy ta pa choom bh’rợ tr’nêng, đoọng manuyh pa bhrợ vêy râu bơơn pay pa chô bấc lâh mơ”.

Tết Giáp Thìn - 2024, k’ha riêng cha năc đhanuôr chr’val da ding k’coong Mai Hoá xoọc lướt pa bhrợ coh biển, ting pazêng bhuông lướt z’lâh biển ga măc. Hân đhơ coh ooy năc đợ apêê âng da ding k’coong đhâl chăng ta luôn hay tước ooy vel đong, coh đêếc vêy chr’na tất niên a yêm, ắt đh’rưah lâng hay râu liêm pr’hay âng t’ngay Tết vel đong./.

Người dân cao nguyên đá đón Tết trên hành trình viễn dương

Những thanh niên sinh ra và lớn lên từ miền núi huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình không hề biết nghề đi biển, chưa quen sóng nước. Vì mưu sinh, họ đã lựa chọn con đường ra với biển, lênh đênh theo hành trình của con tàu viễn dương. Trong mười năm trở lại đây, những người từng bám rừng kiếm cơm lại đổi đời nhờ việc đi biển trên những con tàu viễn dương. 

 “Đời thủy thủ lênh đênh trên biển quanh năm, có lẽ không lúc nào buồn bằng thời điểm giao thừa. Nếu tàu có sóng vệ tinh còn gọi được về cho người thân, còn không thì chỉ biết ngồi ôm điện thoại, mở ảnh gia đình ra ngắm”. Anh Hà Thanh Lương, 39 tuổi, trú tại thôn Bắc Hóa, xã Mai Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình là thuyền viên trên tàu viễn dương. Anh Lương cũng là người tiên phong ở cao nguyên đá đến với nghề thủy thủ, quanh năm lênh đênh trên những con tàu vượt đại dương. Anh Lương đã có gần 10 năm gắn bó với nghề đi biển. Lâu lâu, anh mới có dịp về thăm gia đình, chuyện vắng nhà ngày Tết là rất bình thường. Không ai nghĩ người con ở cao nguyên núi đá bây giờ lại thông thạo sóng nước như dân miền biển chính hiệu. Anh Lương đang làm việc trên tàu viễn dương của một công ty ở Nhật Bản. Công việc này mang lại cho anh thu nhập cao và ổn định. Anh cũng được đến nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ và ngày càng biết thêm nhiều điều mới mẻ.

Từ năm 2016 đến nay, nhiều người ở xã Mai Hóa tìm đến anh Lương, ngỏ ý được theo nghề này để thoát nghèo. Anh Lương đã hỗ trợ người thân trong gia đình, hàng xóm cùng làm thuyền viên tàu viễn dương. Anh Lương đã giới thiệu, giúp đỡ nhiều người làm hồ sơ xin việc, hiện thực hóa giấc mơ thoát nghèo trên hành trình viễn dương. Từ đó đến nay, anh Lương giúp hơn 600 lượt người trong và ngoài xã có công ăn việc làm trên tàu viễn dương. Anh Hà Thanh Lương kể, với đặc thù công việc lênh đênh hàng tháng trời trên biển, các thủy thủ thường ăn Tết xa nhà, đón năm mới giữa trùng khơi. Do đó, khi rời đất liền những ngày cuối năm, thủy thủ chủ động mang theo hoa, vật dụng trang trí Tết cùng nhiều món ăn đặc sản quê nhà. Khi Tết đến, mọi người cùng nhau trang trí không gian Tết Việt trên tàu viễn dương. Ngày Tết, các lao động tàu viễn dương  được nghỉ vài ngày, quây quần, chạm ly rượu chúc mừng năm mới, chào đón xuân an lành: “Năm đầu tiên mới đi 1-2 tháng đầu cảm thấy hơi hụt hẫng vì xa nhà nhưng sau đó thì quen dần, thích nghi dần với môi trường làm việc trên tàu. Khi đến dịp Tết, anh em cầm theo lá chuối, lá dong, quà mang hương vị quê hương, đóng gói đưa lên tàu. Khi trên tàu sang các nước thì vẫn mang theo hương vị quê, đùm bánh chưng, Tết được nghỉ 4 ngày thì tổ chức ăn uống, thắp hương vái vọng tổ tiên, vẫn có wifi để anh em nhắn tin gọi điện về nhà đối với những con tàu hiện đại”.

Người dân Mai Hóa chủ yếu sống bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi nhưng lại thiếu đất sản xuất. Bà con chủ yếu sống nhờ rừng, đời sống vô cùng khó khăn. 10 năm trở lại đây, nghề thuyền viên trên tàu viễn dương đã giúp nhiều hộ nghèo trở nên khá giả. Đến Mai Hóa, khi hỏi “làng viễn dương” ở đâu thì mọi người đều chỉ về thôn Bắc Hóa. Nơi đó bây giờ đã mọc lên những ngôi nhà xây kiên cố, cổng cao, hàng rào thẳng tắp. Thôn Bắc Hóa nằm giữa bốn bề là núi đá, trước đây người dân bám rừng kiếm miếng cơm manh áo. Thế mà ngày nay, 300 hộ dân trong thôn đã có gần 100 người là lao động trên các con tàu viễn dương. Gần 600 người tại xã Mai Hóa và các xã lân cận hiện đang làm việc trên những chuyến tàu viễn dương, mức lương từ 30 triệu đồng - 60 triệu đồng mỗi tháng.

Bà Hà Thị Hương, trú tại thôn Bắc Hóa, xã Mai Hóa, huyện Tuyên Hóa có con trai làm thuyền viên trên tàu viễn dương. Bà Hương tâm sự, thanh niên, đàn ông nơi đây xa nhà ngày Tết là bình thường, như con trai cùa bà đã có 2 năm đón Tết xa nhà. Bà Hà Thị Hương cho biết, thỉnh thoảng con trai gọi về qua zalo, facebook, nhìn thấy con khỏe mạnh, bình an, cả nhà rất vui mừng: “Trong làng mình người ta đi tàu viễn dương đông lắm, có người đi 2-3 năm nay, còn con tôi mới đi được hơn 1 năm, tháng kiếm được 28 triệu đồng. Mong cho thoát nghèo, đủ ăn, còn trong nhà con đã lớn, chưa có vợ con nên ba mẹ cũng nhờ được nhiều, nhà cửa xây dựng nên như thế này cũng nhờ các con. Đi tàu viễn dương thì không có khi nào được về ăn Tết hết mà ăn Tết ngay trên tàu luôn”.

Nghề thuyền viên trên tàu viễn dương đã giúp nhiều người, nhiều gia đình thay đổi số phận, cuộc sống của nhiều gia đình thuộc diện khá giả. Sự đổi thay đó một phần nhờ vào nguồn thu nhập của các lao động người địa phương đang làm việc trên tàu viễn dương. Ông Đinh Tiến Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuyên Hóa cho biết, xã Mai Hóa đất chật người đông, việc làm ít, thu nhập không ổn định. Những năm gần đây, hàng trăm người dân trên địa bàn lựa chọn nghề đi biển, làm việc trên các tàu viễn dương, mở ra cơ hội thoát nghèo, làm giàu. Theo ông Đinh Tiến Dũng, nếu so sánh thì thu nhập của người lao động làm việc trên tàu viễn dương tương đương với việc đi xuất khẩu lao động: “Đi làm việc trên tàu viễn dương thu nhập ổn định và luôn ở mức cao. Bên cạnh đi tàu viễn dương, thanh niên địa phương còn tham gia vào đề án xuất khẩu lao động của địa phương. Từ đó, có tiền gửi về nhà và đóng góp xây dựng quê hương, góp phần làm cho diện mạo nông thôn này có nhiều thay đổi đáng kể”.

 Tỉnh Quảng Bình là một trong những địa phương có đông người đi xuất khẩu lao động với hơn 6.000 người đang làm việc tại nước ngoài trong năm 2023. Mô hình đi biển làm việc trên tàu viễn dương là hướng đi mới, phù hợp, giúp nhiều lao động nghèo có cơ hội thoát nghèo. Làm việc trên tàu viễn dương rất vất vả, quanh năm làm bạn cùng sóng nước nhưng chỉ sau vài tháng thử việc, người lao động có thể có việc làm chính thức và được trả lương tương xứng. Theo bà Đinh Thị Ngọc Lan, Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình thì lao động làm việc trên tàu viễn dương, tàu logistics do doanh nghiệp tuyển dụng lao động theo hợp đồng cá nhân, các ngành liên quan sẵn sàng hỗ trợ thực hiện các thủ tục cho người lao động có điều kiện làm việc theo hình thức này, giúp người dân thoát nghèo bền vững: “Doanh nghiệp tuyển dụng lao động làm việc và đi theo công việc của doanh nghiệp đó được pháp luật cho phép thì các đơn vị đó sẽ quản lý trực tiếp những lao động đó. Năm 2024 sẽ là năm mà thị trường lao động trong nước còn gặp nhiều khó khăn, chúng tôi sẽ tiếp tục đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài, tập trung vào việc nâng cao chất lượng, nguồn lực đi lao động nước ngoài, đặc biệt ưu tiên lao động qua đào tạo để đưa lại thu nhập tốt hơn cho người lao động”.

Tết Giáp Thìn - 2024, hàng trăm người dân xã miền núi Mai Hóa đang lênh đênh trên biển, theo các chuyến tàu vượt đại dương. Dù ở nơi đâu thì những người con nơi cao nguyên đá vẫn luôn hướng về quê hương, nơi có những bữa cơm tất niên ấm áp, sum vầy và nhớ hương vị Tết quê nhà./.