Tr’nơơp hân noo ch’noọng, pr’loọng đong t’cooh Hồ Ngọc Dũng lâng bấc pr’loọng đong đhanuôr cr’noon Cây Cà, chr’val Trường Sơn, chr’hoong Quảng Ninh xiêr ooy k’ruung Long Đại dzết chô đơơng đác đươi dua. Hân đhơ cơnh đêếc, đác k’ruung xoọc đâu năc choom ng’đươi ha bh’rợ họm, buốch, pưah xa nấp, ha dzợ đớc đoọng ng’ộm, zêệ chr’na đha năh năc căh choom, tu đớp nha nhự. Zr’lụ t’cooh Dũng ắt mamông vêy 15 pr’loọng đong đươi dua zazum 1 bêệ giếng khoan năc đác zêng xrêết, đoo bêl bơm đác năc k’đhap pa bhlâng. Đác tơợ giếng khoan coh hân noo p’răng xơớt vêy bấc phèn, cha ộm năc buôn váih đh’reh cr’ăy. T’cooh Hồ Ngọc Dung ch’ol ooy c’lang đác hooi tơợ bha nậ đác chô đơơng ooy đong đay năc căh vêy muy t’dzơợt đác hân đoo: “Hân noo n’nâu đhanuôr đươi bấc đác năc công lứch đác. Pr’ắt tr’mông zập t’ngay chr’năp bhlâng năc đươi đác, pazêng pr’loọng đong coh đâu ta bhúch đác đươi năc pr’ắt tr’mông công lum bấc râu zr’năh k’đhap, đác căh vêy. Ơy xay moon ooy chr’val ooy bh’rợ coh đâu căh vêy đác ch’ngaách, chr’val công prá xay năc bhr’lậ pa liêm c’lang đác năc tước nâu cơy công căh ơy bơơn xơợng p’rá xa nay hân đoo”.

Đhanuôr chr’val chr’val Trường Sơn bấc bhlâng đươi đác tơợ pazêng acoon bha nậ đác k’tứi, tơợ pazêng tọm đác. Tr’nơớp hân noo ch’noọng, tọm đác xrêết đác, bha nậ pa nong đác k’tứi năc ch’hooi đác ha bấc cr’noon đươi dua đác, tu cơnh đêêc năc dưr vaih đhr’năng ta bhúch đác. Bha nậ đác ma hooi coh cr’noon Cây Sú vêy ta bhrợ tơợ c’moo 2020 ch’hooi đác đươi dua ha pazêng bhươl cr’noon coh chr’val. T’mêê tơớp tước hân noo p’răng xơớt năc tọm đác zêng ma xrêết. T’cooh Trần Văn Sỹ, Bí thư Chi bộ cr’noon Khe Cát prá xay, muy bơr zr’lụ căh vêy pr’đươi đác ma hooi đoọng ha đhanuôr đươi dua coh pr’ắt tr’mông. Ting n’năc, c’lang đác clang đác tơợ cr’noon Cây Sú chô ooy pazêng zr’lụ đhanuôr ắt mamông căh vêy ta bhr’lậ pa liêm, tu cơnh đêếc râu liêm choom âng c’lang đác n’nâu năc căh lâh: “Xoọc đâu đợ đác coh pazêng tọm đác zêng ma xrêết, rơơm kiêng vêy đác tơợ lơơng bấc lâh mơ đoọng ha đhanuôr đươi dua. Ta bhúch đác đươi dua năc đhanuôr lướt dzết đác tơợ k’ruung chô đơơng đươi, cơnh đêêc năc căh liêm crêê, bấc zr’lụ k’ruung vêy t’rí c’roóc họm”.

Chr’val Trường Sơn vêy 1.300 pr’loọng đong đhanuôr, coh đêêc lâh 400 pr’loọng đong đhanuôr ta bhúch đác đươi. Coh pazêng c’moo đăn đâu, chr’hoong Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ta đang moon tỉnh ch’mêệt lêy, zooi zên đoọng bhrợ c’lang đác ch’hooi đác ch’ngaách zazum đhị zr’lụ bhươl cr’noon lâng da ding k’coong. L’lăm đêêc, chr’hoong Quảng Ninh công ơy đoọng zên ooy pazêng chr’val đơơh hân vêy đác ch’ngaách đươi dua, cơnh chr’val An Ninh, Vạn Ninh, Trường Xuân, Trường Sơn lâng đợ zên năc 400 ức đồng. T’cooh Hoàng Trọng Đức, Chủ tịch UBND chr’val Trường Sơn, chr’hoong Quảng Ninh xay p’căh râu k’rang bhlâng: “Ha dang ng’prá xay ooy đác crêê cơnh lâng xa nay xay moon đác ch’ngaách năc coh vel đong căh vêy, đhiệp muy đác đươi zazum a năm. Rơơm kiêng âng đhanuôr lâng chính quyền vel đong cấp m’piing vêy đợ zên đoọng k’rong bhrợ đác ma hooi tơợ pazêng tọm đác ga măc đoọng ha đhanuôr đươi dua”.

Ting cơnh ch’mêệt lêy, bấc zr’lụ đhanuôr ắt mamông, bhươl cr’noon âng 8 chr’hoong, thị xã, thành phố đhị tỉnh Quảng Bình ắt lâng đhr’năng ta bhúch đác đươi coh hân noo p’răng puyh. Tỉnh Quảng Bình công vêy đợ bh’rợ zooi đhanuôr vêy đác ch’ngaách năc c’rơ căh lâh bấc năc coh xoọc đâu k’zệt r’bhâu pr’loọng đong đhanuôr tơợ zr’lụ da ding k’coong tước ooy toor biển xoọc lum zr’năh k’đhap ooy đác ch’ngaách.

Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon tỉnh Quảng Bình ơy vêy xa nay prá xay ooy tỉnh đớc đoọng zên đoọng bhr’lậ pa liêm, pa bhlâng năc bhrợ t’bhưah zr’lụ ch’hooi đác lâng đợ công trình đác ch’ngaách, pa têệt pa dal n’coo ch’hooi đác ha đhanuôr coh z’rịa công trình ch’hooi đác. Vel đong, công xay moon, p’too pa choom đhanuôr đươi k’miah đác coh hân noo p’răng xơớt, t’đui ch’hooi đác đươi coh pr’ắt tr’mông, bh’rợ ch’choh b’băn, băn achông axiu lâng pazêng bh’rợ pa bhrợ chr’năp n’lơơng. T’cooh Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon tỉnh Quảng Bình prá xay: “Coh cr’chăl ha y, xay moon đớc p’răng puyh pa bhlâng lâng p’răng puyh bhrơợng k’rơ pa bhlâng coh đanh đươnh, tu cơnh đêêc năc vaih râu zr’năh k’đhap tu p’răng xơớt bhrợ t’vaih. Sở năc xay moon bh’rợ tr’nêng ooy UBND tỉnh đoọng p’too moon lâng zâl cha groong p’răng xơớt, pa bhlâng năc bhr’lậ đhr’năng ta bhúch đác, ch’hooi đác coh pazêng a bọc đác lâng nhâm mâng đớc pa nong đớc”./.

Người dân miền núi Quảng Bình thiếu nước sinh hoạt mùa nắng nóng

Mới đầu mùa nắng, người dân ở xã miền núi Trường Sơn, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đã chật vật với nguồn nước sạch sinh hoạt. Địa phương đang tập trung tìm giải pháp ứng phó với nắng nóng, đảm bảo nguồn nước sinh hoạt cho người dân. 

Mới đầu mùa hè, gia đình ông Hồ Ngọc Dũng và nhiều hộ dân bản Cây Cà, xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh phải xuống sông Long Đại để gánh nước về sinh hoạt. Tuy nhiên, nguồn nước sông hiện nay chỉ dùng để tắm giặt, còn nước dùng cho ăn uống thì không đảm bảo vệ sinh. Khu vực ông Dũng sinh sống có 15 hộ dân sử dụng chung 1 giếng khoan nhưng nước bị cạn kiệt, mỗi lần bơm nước rất khó khăn. Nước từ giếng khoan mùa nắng độ phèn  cao, ăn uống dễ sinh bệnh. Ông Hồ Ngọc Dũng chỉ tay vào đường ống dẫn nước tự chảy từ con đập ở bản khác dẫn về nhà mình không có giọt nước nào: “Mùa này bà con sử dụng nhiều thì cũng hết nước. Sinh hoạt hằng ngày quan trọng nhất là nguồn nước, các hộ gia đình ở đây thiếu nước nên sinh hoạt rất vất vả, nguồn nước không có. Đã đề xuất với xã về việc ở đây không có nước sạch, xã cũng nói là sẽ sửa chữa đường ống nhưng đến nay vẫn chưa nghe thông tin gì cả”.

Người dân xã Trường Sơn chủ yếu sử dụng nguồn nước từ các con đập nhỏ, các khe suối tự chảy. Đầu mùa hè, khe suối cạn nước, đập tích nước quy mô nhỏ lại phục vụ nhiều thôn bản nên xảy ra thiếu nước. Đập tự chảy tại bản Cây Sú xây dựng từ năm 2020 cung cấp nước sinh hoạt cho các thôn bản trong xã. Mới đầu mùa nắng nhưng khe suối đã khô cạn. Ông Trần Văn Sỹ, Bí thư Chi bộ bản Khe Cát cho hay, một số nơi chưa có nguồn nước tự chảy cung cấp cho người dân sinh hoạt. Bên cạnh đó, hệ thống dẫn các nguồn nước tự chảy từ bản Cây Sú dẫn về các khu dân cư không được tu sửa thường xuyên nên không phát huy được hiệu quả. “Hiện tại các nguồn nước khe bị khô cạn, mong tìm được nguồn nước nào đó dồi dào hơn để phục vụ bà con. Thiếu nước dân phải đi múc nước sông về dùng nhưng không đảm bảo, nhiều khúc sông có trâu bò tắm”.

Xã Trường Sơn có 1.300 hộ dân, trong đó hơn 400 hộ dân bị thiếu nước sạch sinh hoạt. Trong những năm gần đây, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đề nghị tỉnh xem xét, hỗ trợ kinh phí để đầu tư xây dựng hệ thống cấp nước sạch tập trung tại các khu vực nông thôn và miền núi. Trước đó, huyện Quảng Ninh cũng đã hỗ trợ kinh phí đối với các xã có nhu cầu cấp bách về nước sạch, như xã An Ninh, Vạn Ninh, Trường Xuân, Trường Sơn với số tiền 400 triệu đồng. Ông Hoàng Trọng Đức, Chủ tịch UBND xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh tỏ ra lo lắng: “Nếu nói về nguồn nước đủ điều kiện theo quy chuẩn là nước sạch thì trên địa bàn chưa có, chỉ mới là nước sinh hoạt chung. Mong muốn của người dân và chính quyền địa phương cấp trên có nguồn vốn hỗ trợ để đầu tư nguồn nước tự chảy từ các khe suối lớn về cho người dân sinh hoạt”.

Theo thống kê, nhiều khu dân cư, thôn, bản thuộc 8 huyện, thị xã, thành phố tại tỉnh Quảng Bình đứng trước nguy cơ thiếu nước sinh hoạt trong mùa nắng nóng. Tỉnh Quảng Bình cũng có các giải pháp giúp người dân có nước sạch nhưng nguồn lực có hạn nên hiện nay hơn chục nghìn hộ dân từ vùng núi đến vùng ven biển đang rất khó khăn về nguồn nước sạch.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình đã báo cáo với tỉnh bố trí nguồn kinh phí để duy tu, sửa chữa, đặc biệt là mở rộng phạm vi cấp nước đối với những công trình nước sạch, kéo dài tuyến ống cấp nước cho bà con ở vùng cuối công trình. Địa phương cũng tuyên truyền người dân sử dụng nguồn nước tiết kiệm trong mùa nắng, ưu tiên nguồn nước cấp cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi gia súc gia cầm, nuôi trồng thủy sản và các ngành sản xuất trọng yếu khác. Ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình cho biết: “Trong thời gian tới, xác định nắng nóng và nắng nóng gay gắt kéo dài, vì vậy sẽ ảnh hưởng do hạn hán. Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh để chỉ đạo và phòng chống hạn, đặc biệt là giải quyết tình trạng thiếu nước, điều tiết các hồ nước và đảm bảo các nguồn dự trữ nước”./.