Đhị chr’hoong da ding k’coong A Lưới, coh pazêng t’ngay n’nâu, vêy boo ngân tước ngân pa bhlâng. K’ha riêng pr’loọng đong đhanuôr ắt mamông coh aral da ding ơy hr’lang hr’câh, đhr’năng dưr vaih cớ năc k’rơ pa bhlâng năc k’rang k’pân pa bhlâng hr’lang hr’câh k’tiếc zập bêl công choom dưr vaih. Pr’loọng đong p’căn Nguyễn Thị Liễu, ắt mamông đhị cr’noon Phú Thành, chr’val Phú Vinh, chr’hoong A Lưới, n’đăh hoọng năc đợ da ding dal. Đoo bêl hân noo boo tuh tước, pr’loọng đong đoo công cơnh bấc pr’loọng đong đhanuôr đhị đâu công k’rang bhlâng, k’pân đhr’năng hr’lang hr’câh. Da ding coh hoọng đong p’căn Liễu ơy cr’đooh ha rập tr’bứi coh lâh 2 c’moo n’nâu. Pazêng đhăm k’tiếc cr’đooh ha rập năc bhrợ k’tiếc đhâl ha tộ ooy zr’lụ đhanuôr ắt mamông coh đâu. P’căn Nguyễn Thị Liễu prá xay: Đong ắt đăn đhị aral da ding năc k’rang pa bhlâng. Pazêng g’luh boo đanh, azi năc k’rong pazêng pr’đươi coh đong, tơơi ắt đhị zr’lụ liêm crêê. “Xâng đài xay moon đhí boo năc căh pân ắt coh đâu năc azi k’rang ha c’la đay l’lăm. Tr’nơơp năc k’rong pazêng pr’đươi, cr’van năc muy đhr’nong đong k’đập đớc lướt bếch ooy lơơng, năc căh pân bếch coh đong. Da ding n’nâu cơnh đêêc, ha dang vaih boo năc căh n’năl bêl k’tiếc ha rập, tu cơnh đêêc năc zr’năh xr’dô pa bhlâng.”

Đhị cr’noon Tru Phỉ, chr’val Hồng Thuỷ, chr’hoong A Lưới, đhanuôr công k’rang pa bhlâng, tu đhr’năng hr’lang hr’câh da ding vêy cơnh zập bêl công choom vaih coh hân noo đhí boo, tuh bhlong. Bơr c’moo đăn đâu, coh da ding dal n’leh bấc leh cr’đooh đhậu, bhưah, n’juôih dal tước k’ha riêng mét bhrợ ha đhanuôr k’rang pa bhlâng. Cr’noon Tru Phỉ vêy lâh 170 pr’loọng đong đhanuôr ắt mamông, coh toor năc đợ da ding dal. T’cooh A Cơ Tiến, Chủ tịch UBND chr’val Hồng Thuỷ, chr’hoong A Lưới k’rang, đhr’năng hr’lang hr’câh da ding buôn bhlâng u vaih, pa bhlâng năc crêê tước ooy 50 pr’loọng đong đhanuôr coh cr’noon Tru Phỉ. Đoo bêl vêy boo ngân, chính quyền chr’val ta đang moon đhanuôr tước ooy zr’lụ liêm crêê. “Pazêng zr’lụ cr’đooh xoọc đâu đhị cr’noon Tru Phỉ ơy vêy ta moon pa rơợt ooy đhanuôr, năc đoo bêl k’tiếc n’nâu dưr hr’lang năc căh ngai n’năl. Zr’lụ cr’đooh xoọc đau dal bhlâng k’dâng 30m, bêl l’lăm ahay bhưah 2m, đhậu 4m, vêy đhị 3m, vêt đhị cậ 1,5m. Tu cơnh đêêc năc pa bhlâng căh liêm crêê.”

Đhr’năng hr’lang hr’câh k’tiêc coh bấc zr’lụ đhị da ding k’coong lâng k’ruung, tọm đác đhị chr’hoong da ding k’coong A Lưới dưr vaih k’rơ lâh mơ xang pazêng g’luh đhí boo zập c’moo, bhrợ t’vaih râu căh liêm crêê ooy pr’ắt tr’mông lâng cr’van âng đhanuôr. Pazêng zr’lụ vêy đhr’năng hr’lang hr’câh bấc bhlâng truih C’lâng bhlâng 49A c’nặt tơợ chr’val Hồng Hạ, Phú Vinh, Hồng Thuỷ; zr’lụ đhr’đấc A Co, truih c’lâng Hồ Chí Minh… T’cooh Hồ Văn Ngưm, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong A Lưới prá xay, đhr’năng hr’lang hr’câh ting t’ngay k’rơ lâh mơ, bhrợ râu căh liêm crêê ooy pr’ắt tr’mông âng k’ha riêng pr’loọng đong đhanuôr. Xoọc đâu UBND chr’hoong A Lưới năc đhiệp đớc đoọng 300 ức đồng bhrợ dự án ra li k’tiêc coh zr’lụ Bốt Đỏ, chr’val Phú Vinh, pazêng zr’lụ hr’lang hr’câh n’lơơng năc căh ơy vêy zên đoọng bhrợ têng. Đoọng nhâm mâng râu liêm crêê pr’ắt tr’mông ha đhanuôr, tr’nơơp, chr’hoong t’bhlâng bhrợ bh’rợ xay truih lâng bhrợ bh’rợ pa tơơi đhanuôr tước ooy zr’lụ liêm crêê bêl vaih boo đanh, ooy đanh đươnh chr’hoong xoọc bhrợ zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê đoọng ha đhanuôr tơợ zr’lụ buôn vaih hr’lang hr’câh. T’cooh Hồ Văn Ngưm prá: “Nâu cơy chr’hoong xoọc ch’mêệt lêy pazêng zr’lụ buôn vaih hr’lang hr’câh đoọng vêy đợ bh’rợ tr’nêng ghít liêm đoọng ha pazêng zr’lụ. Hân đhơ cơnh đêêc năc căh ơy vêy zên. Đoo bêl vaih đhí boo, tuh bhlong năc bhrợ bh’rợ ra văng, prá xay đoọng ha đhanuôr n’năl lâng g’đéch, đoo bêl vaih boo đanh tơợ 3- 4 t’ngay năc đâh pa tơơi đhanuôr.”

Đhị tỉnh Thừa Thiên Huế xoọc vêy lâh 70 zr’lụ vaih hr’lang hr’câh k’tiếc, tuh pr’hậc, bhrợ râu căh liêm crêê ooy 5 r’bhâu pr’loọng đong đhanuôr. Đoọng zâl cha groong đhr’năng hr’lang hr’câh, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế moon pa rơợt pazêng zr’lụ vêy đhr’năng hr’lang hr’câh k’tiếc, đhâl zr’lụ da ding k’coong, hr’lang hr’câh toor k’ruung, toor biển. Pazêng vel đong, đơn vị đâh loon ch’mêệt lêy, zâl cha groong lâng g’đéch lâng râu căh liêm crêê âng đhí boo, tuh bhlong bhrợ t’vaih. L’lăm hân noo đhí boo, tuh bhlong, t’cooh xa nay tỉnh ơy p’too moon pazêng vel đong ch’mêệt lêy pazêng bh’rợ pa tơơi pazêng pr’loọng đong đhanuôr coh zr’lụ buôn vaih tuh bhlong, hr’lang hr’câh tước ooy zr’lụ liêm crêê. T’cooh Đặng Văn Hoà, Chánh Văn Phòng Ban Chỉ huy Zâl cha groong đhí boo, tuh bhlong lâng Chêêc lêy, trôông dzấc manuyh bhrêy tăh tỉnh Thừa Thiên Huế prá xay, tỉnh Thừa Thiên Huế ơy vêy bh’rợ pa tơơi bhrợ t’vaih đhăm ắt mamông t’mêê đoọng ha pazêng pr’loọng đong đhanuôr coh zr’lụ hr’lang hr’câh, tuh bhlong: “Lâng pazêng vel đong năc t’bhlâng đương ch’mêệt lêy đhị pazêng zr’lụ vêy đhr’năng hr’lang hr’câh bấc đoọng moon pa rơợt, p’too moon đhanuôr oó lâh lươt chô công cơnh đương ch’mêệt lêy đoo bêl vaih đhí boo, tuh bhlong, vêy bh’rợ pa tơơi đhanuôr coh pazêng zr’lụ n’dup. Nhâm mâng râu liêm crêê bhlâng ooy cr’van lâng pr’ắt tr’mông âng đhanuôr./.”

Trước mưa bão: Thừa Thiên Huế đối mặt với nỗi lo sạt lở

Tình trạng sạt lở trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế diễn biến ngày càng phức tạp và gia tăng khiến hàng ngàn hộ dân sống trong vùng nguy cơ sạt lở luôn thấp thỏm lo âu, nhất là vào mùa mưa bão. Các ngành địa phương trong tỉnh Thừa Thiên Huế đang triển khai giải pháp ứng phó với nạn sạt lở đất.

Tại huyện miền núi A Lưới, những ngày này, có mưa to đến rất to. Hàng trăm hộ dân sinh sống dưới những ngọn núi đã sạt lở, nguy cơ tái diễn cao lại nơm nớp lo sợ sạt lở có thể đổ sụp xuống lúc nào. Gia đình bà Nguyễn Thị Liễu, sống tại thôn Phú Thành, xã Phú Vinh, huyện A Lưới, phía sau lưng là những ngọn đồi cao. Mỗi mùa mưa bão đến, gia đình bà cũng như nhiều hộ dân ở đây luôn thấp thỏm, lo sợ tình trạng sạt lở. Ngọn đồi phía sau lưng nhà bà Liễu đã xảy ra trình trạng sạt trượt đất hơn 2 năm nay. Các vết trượt lở dưới chân đồi khiến đất đá đổ xuống khu dân cư, nhiều vết nứt gãy xuất hiện, ảnh hưởng trực tiếp đến gần 30 hộ dân đang sinh sống ở đây. Bà Nguyễn Thị Liễu cho biết: Nhà ở sát chân đồi nên cứ nơm nớp lo. Những đợt mưa kéo dài, chúng tôi phải thu dọn những đồ đạc quan trọng, sơ tán đến nơi an toàn. “Nghe đài báo mưa gió là không dám ở đây nhưng mình lo cho bản thân mình đã. Trước tiên là phải dồn đồ đạc, tài sản còn nhà  đóng lại đi ngủ chỗ khác, chứ không bao giờ dám ngủ trong nhà. Cái núi như rứa chừ mưa tới là không biết đẩy buổi mô nữa cho nên bởi rứa mới khổ.”

Tại thôn Tru Phỉ, xã Hồng Thủy, huyện A Lưới, người dân cũng lo lắng không kém vì nguy cơ sạt lở núi có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong mùa mưa lũ. Hai năm trở lại đây, trên đỉnh núi cao xuất hiện nhiều vết nứt sâu, rộng, kéo dài hàng trăm mét khiến người dân lo lắng. Thôn Tru Phỉ có hơn 170 hộ dân sinh sống, bao quanh là những ngọn núi cao. Ông A Cơ Tiến, Chủ tịch UBND xã Hồng Thủy, huyện A Lưới lo lắng, nguy cơ sạt lở núi là thường trực, đặc biệt ảnh hưởng trực tiếp đến gần 50 hộ dân ở thôn Tru Phỉ. Mỗi khi có mưa lớn, chính quyền xã vận động bà con di dời đến nơi an toàn. “Các vết nứt hiện nay trên địa bàn thôn Tru Phỉ đã  cảnh báo cho người dân rồi, nhưng mà nó trụt khi nào thì mình không thể dự đoán trước được.Vết nứt dài nhất hiện nay khoảng 30m, trước đây là rộng 2m, sâu có chỗ 4m, có chỗ 3m, chỗ 1,5m. Cho nên rất là nguy hiểm”.

Tình trạng sạt lở đất tại nhiều điểm đồi núi và sông suối ở huyện miền núi A Lưới trở nên nghiêm trọng hơn sau các đợt mưa bão hàng năm, đe dọa tính mạng và tài sản của người dân. Các điểm nguy cơ sạt lở tập trung dọc Quốc lộ 49A đoạn qua các xã Hồng Hạ, Phú Vinh, Hồng Thủy; khu vực đèo A Co, dọc  đường Hồ Chí Minh... Ông Hồ Văn Ngưm, Phó Chủ tịch UBND huyện A Lưới cho biết, tình trạng sạt lở ngày càng phức tạp, ảnh hưởng đến đời sống của hàng trăm hộ dân. Hiện UBND huyện A Lưới chỉ mới bố trí 300 triệu đồng lập dự án san gạt ở khu vực Bốt Đỏ, xã Phú Vinh, các điểm sạt lở khác thì chưa có kinh phí. Để đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân, trước mắt, huyện chú trọng công tác tuyên truyền và tổ chức di dời  dân đến các điểm an toàn khi mưa lớn kéo dài, về lâu dài huyện đang lập khu tái định cư vùng sạt lở. Ông Hồ Văn Ngưm nói: “Đối với huyện hiện nay đang rà soát lại toàn bộ các điểm xung yếu để có phương án cụ thể cho từng điểm. Tuy nhiên hiện chưa có kinh phí. Mỗi lần mưa bão làm công tác chuẩn bị, truyên tuyền vận động cho bà con biết và phòng tránh, mỗi lần mưa 3-4 ngày là phải di dời ngay.”

Tại tỉnh Thừa Thiên Huế hiện ghi nhận hơn 70 điểm nguy cơ sạt trượt đất, lũ quét, ảnh hưởng 5.000 hộ dân. Để ứng phó với tình trạng sạt lở, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế cảnh báo các vị trí có nguy cơ sạt lở đất, đá vùng đồi núi, sạt lở bờ sông, bờ biển. Các địa phương, đơn vị chủ động theo dõi, phòng ngừa và ứng phó với sự cố thiên tai trong mùa mưa bão. Trước mùa mưa lũ, lãnh đạo tỉnh đã chỉ đạo các địa phương tổ chức rà soát lên phương án di dời, sơ tán các hộ dân tại vùng xung yếu, nguy cơ sạt lở đến nơi an toàn. Ông Đặng Văn Hòa, Chánh Văn Phòng Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, tỉnh Thừa Thiên Huế đã lên phương án di dời tái định cư những hộ dân vùng sạt lở nguy hiểm: “Đối với địa phương thì tiếp tục theo dõi các khu vực có nguy cơ cao về sạt lở để có cảnh báo, khuyến cáo người dân hạn chế đi lại cũng như theo dõi khi mưa lũ xảy ra, có phương án sơ tán, di dời dân ở các khu vực phía dưới. Đảm bảo an toàn cao nhất về tài sản và tính mạng của người dân./.”