Tà Bhing lâng La Dêê, chr’hoong Nam Giang năc 2 ooy 10 chr’val âng tỉnh Quảng Nam ta moon chr’val vel bhươl t’mêê g’luh 12 c’moo n’năc ahay. Lươt zi lâh bâc c’xêê, hân đhơ cơnh đêếc amoo Bhơ Nướch Nghiên lâng đhanuôr Cơ Tu coh vel A Liêng, chr’val Tà Bhing, chr’hoong Nam Giang cung dzợ bhui har hâng hơnh bêl chr’val bơơn vel bhươl t’mêê. Ting cơnh amoó Nghiên, pr’ăt tr’mung âng đhanuôr bêl ahay mưy g’nưm ooy ha rêê ha lai, băn p’loh bh’năn p’rơơi lâng bhrợ têng n’loong n’cuông ting hân noo, bh’nơơn bơơn bhrợ căh têêm ngăn. C’lâng c’tôch coh vel đông cung căh vêy râu lâh mơ acoon c’lâng k’tiêc lươt moot đhị zâp zr’lụ đhanuôr ăt ma hụ hấp; bêl boo năc hr’câh ha vooh, ha dợ p’răng năc ma brung brăng bhrợ bhiệc lươt vôch, âng đơơng pr’đươi pr’dua âng đhanuôr lưm bâc zr’năh k’đhạp. Tơợ bêl vêy xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung bhrợ pa dưr vel bhươl t;mêê, pr’ăt tr’mung chr’val Tà Bhing ting t’ngay ting pa dưr liêm lâh. Hơnh deh lâh mơ, đhanuôr dzợ vêy ta zooi đoọng zên, m’ma chr’noh, bh’năn băn lâng pa choom đoọng đăh bhiệc bhrợ têng cha, pa dưr zên bơơn bhrợ. Amoó Bhnơ Nướch Nghiên đoọng năl, pr’ăt tr’mung pa dưr pa xớc, đông ngai cung bhrợ g’roong, c’riing bhưah liêm, zư pa liêm đhị ặt ma mung áih liêm:

“Pr’ăt tr’mung pa dưr pa xớc ngai cung zư lêy đông xang tang leh. Zâp tuần apêê a’đhi amoó coh vel dzợ k’đươi moon đh’rưah zư pa liêm coh vel đông, ta căt pa liêm pô, tơơm chr’noh truih c’lâng. Lâh mơ, coh vel dzợ bhrợ zâp bhiệc bhan, ta luôn vêy ta mooi chô lêy chi ơh năc ngai cung năl zư lêy vel bhươl liêm áih”.

A Liêng, chr’val Tà Bhing vêy bơơn chr’hoong Nam Giang lêy pay bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê kiểu mẫu tơợ c’moo 2017. Prang vel vêy 235 pr’loọng lâng 876 manưih, lâh mơ năc manưih Cơ Tu. T’cooh Bhling Hoành, Phó Trưởng vel A Liêng bhui har moon, k’noọ 10 c’moo chính quyền lâng đhanuôr t’bhlâng, đoàn kết bhrợ pa dưr, lưch c’moo 2024, A Liêng ơy vaih vel bhươl t’mêê kiểu mẫu tr’nơợp âng chr’hoong Nam Giang. Zên pa chô mưy cha nặc âng đhanuôr A Liêng xoọc đâu k’noọ 50 ực đồng đhị mưy c’moo; đợ mơ pr’loọng đha rưt coh vel xiêr k’rơ tơợ 57 pr’loọng bêl c’moo 2023 dzợ 14 pr’loọng c’moo 2024, ma mơ lâng 5,2%. Zêng pr’loọng đhanuôr coh vel vêy đươi dua đac cha ngaách, điện ang; c’lâng bê tông, c’lâng nhựa chô tươc coh đông:

“Xang bêl bơơn vel bhươl t’mêê kiểu mẫu, Ban công tác mặt trận veu t’bhlâng xay moon đoọng đhanuôr t’bhlâng lâh mơ dzợ đoọng pa dưr pa xớc pr’ăt tr’mung, bhrợ têng cha pa xiêr đha rưt nhâm mâng. K’đươi đhanuôr bhrợ t’bhưah k’tiêc bhrợ cha, choh zâp rau tơơm chr’noh cơnh prí, pa neh... pa chô zên zâp c’moo. Azi cung xoọc p’loon vêy ta zooi đoọng m’ma k’roóc đoọng cha groong pa liêm đhị b’băn, pa dưr pr’ăt tr’mung, bhrợ pa xiêr đha rưt nhâm mâng”.

Chr’val Tà Bhing, chr’hoong Nam Giang ặt truih c’lâng bhlâng 14D, p’têêt tơợ thị trấn Thạnh Mỹ lâng zâp chr’val k’coong ch’ngai, k’noong k’tiêc. Prang chr’val vêy lâh 700 pr’loọng, 88% năc manưih Cơ Tu ặt ma mung đhị 3 vel đông A Liêng, Ga Lêê lâng Tà Đắc. T’cooh Tơ Ngôl Kía, Chủ tịch UBND chr’val Tà Bhing đoọng năl, pa zêng zên k’rong bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê âng chr’val tơợ c’moo 2017 tươc đâu lâh 76 tỷ đồng. Đh’rưah lâng zên âng Nhà nước, chr’val dzợ zươc bơơn tơợ zâp tổ chức hội, đoàn thể, khu dân cư, pr’loọng đông chrooi đoọng c’rơ, zên prặ đh’rưah pa zưm têy zooi bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê. Lâng bhrợ pr’đơợ zooi đoọng đhanuôr vặ zên, đoọng bh’năn chr’noh đoọng bhrợ cha, pa choom đoọng đăn bhrợ cha, bhrợ đoọng bhiệc bhrợ, pa dưr zên bơơn bhrợ zooi đhanuôr pa xiêr đha rưt liêm choom. T’cooh Tơ Ngôl Kía đoọng năl cớ, đợ mơ pr’loọng đha âng chr’val xoọc đâu ơy xiêr tơợ 55,6% c’moo 2021 xiêr dzợ 12%; zên bơơn bhrợ k’dâng 36 ực đồng đhị mưy cha nặc ooy mưy c’moo:

“Bhrợ cơnh xa nay bh’rợ pa dưr vel bhươl t’mêê, chr’val Tà Bhing bơơn Nhà nước k’rong đoọng bâc zên đoọng bhrợ c’lâng p’rang, xay bhrợ zâp bh’rợ bhrợ têng cha, pa xiêr đha rưt, doọ dzợ vêy đông ta răh ha ruôi. Ghit lêy nâu đoo năc xa nay bh’rợ pa dưr vel bhươl t’mêê liêm chr’năp, zooi đoọng pr’ăt tr’mung đhanuôr căh ha mơ pa đhêy pa dưr. Tơợ đêếc, đhanuôr ting tr’xăl pr’ăt tr’mung, bhiệc bhrợ ting liêm crêê, têêm ngăn lâh mơ”.

T’cooh Nguyễn Đăng Chương, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Nam Giang đoọng năl, Nam Giang năc chr’hoong k’coong ch’ngai k’noong k’tiêc âng tỉnh Quảng Nam, vêy đhị tơợp pa dưr pa xớc đệ, đợ mơ pr’loọng đha rưt dzợ bâc. Dưr zi lâh đợ zr’năh k’đhạp nâu, cr’chăl c’moo 2021-2025, vel đông ơy vêy đợ c’lâng bh’rợ liêm choom, pa dưr c’rơ đoàn kết prang đhanuôr đoọng gung dưr. Tươc đâu, chr’hoong Nam Giang ơy bơơn 177 cr’noọ bh’rợ pa dưr vel bhươl t’mêê, zâp chr’val vêy bơơn mơ 16 cr’noọ bh’rợ. Ooy đâu vêy 2 vel bơơn vel bhươl t’mêê kiểu mẫu lâng 2 chr’val ơy bhrợ liêm xang vel bhươl t’mêê năc Tà Bhing lâng La Dêê:

“Tước đâu, chr’hoong Nam Giang vêy 2 chr’val Tà Bhing lâng La Dêê bơơn vel bhươl t’mêê. Bh’nơơn nâu năc chr’hoong k’đươi moon bhrơợng k’rơ bh’rợ xay bhrợ bh’rợ nâu. Lâh mơ zên bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê, chr’hoong ơy pa zưm zâp đăh zên tơợ zâp xa nay bh’rợ k’tiêc k’ruung, zên bh’rợ tr’nêng đoọng k’rong bhrợ c’lâng c’tôch nhâm mâng, bhrợ pa dưr zr’lụ ch’choh, pa choom đoọng đăh choh băn, bhrợ pa dưr bh’nơơn pr’đươi vel đông, bhrợ đoọng bhiệc bhrợ, pa dưr zên bơơn bhrợ đoọng bhrợ liêm choom cr’noọ bh’rợ pa xiêr đha rưt. Ooy c’moo 2024, chr’hoong ơy pay đoọng lâh 2,2 tỷ đồng đoọng ha zâp chr’val pa dưr k’rơ zâp bh’rợ pa dưr pa xớc bhrợ têng ha rêê đhuôch. Tươc đâu, prang chr’hoong ơy bhrợ pa dưr 25 bh’rợ bhrợ têng cha pa zưm ting n’juông chr’năp đăh ha rêê đhuôch, b’băn; bhrợ pa dưr 6 bh’nơơn pr’đươi OCOP. K’noọ tươc đâu, chr’hoong xoọc t’bhlâng pa dưr chr’val Đắc Tôi bơơn vel bhươl t’mêê ooy c’moo 2025”./.

 KHỞI  SẮC NHỜ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

Sau thời gian triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới, các làng quê vùng cao ở huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam thay đổi rõ rệt; cơ sở hạ tầng khang trang, đồng bộ, chất lượng đời sống vật chất, tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện, nâng cao  

Tà Bhing và La Dêê, huyện Nam Giang là 2 trong 10 xã của tỉnh Quảng Nam được công nhận xã Nông thôn mới đợt tháng 12 năm ngoái. Đã qua mấy tháng, nhưng chị Bhơ Nướch Nghiên và bà con Cơ Tu ở thôn A Liêng, xã Tà Bhing, huyện Nam Giang vẫn hân hoan niềm vui khi xã nhà đạt chuẩn Nông thôn mới. Theo chị Nghiên, cuộc sống của bà con trước đây chủ yếu dựa vào  nương rẫy, chăn nuôi thả rông và khai thác lâm sản theo mùa, hiệu quả kinh tế thấp lại bấp bênh. Cơ sở hạ tầng trên địa bàn cũng chẳng có gì ngoài những con đường đất dẫn vào các khu dân cư chi chít ổ voi, ổ gà; mùa mưa thì sạt lở, lầy lội, còn mùa nắng thì bụi bặm khiến việc lưu thông, vận chuyển hàng hóa của bà con gặp rất nhiều khó khăn, trở ngại. Từ khi có Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới, diện mạo xã Tà Bhing ngày càng khởi sắc. Cơ sở hạ tầng điện, đường, trường, trạm được đầu tư đồng bộ, khang trang. Mừng hơn cả là bà con được hỗ trợ vốn, giống cây trồng, vật nuôi và hướng dẫn kỹ thuật để làm ăn phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập. Chị Bhơ Nướch Nghiên cho biết, cuộc sống phát triển, nhà nào cũng  xây tường rào, cổng ngõ khang trang, gìn giữ vệ sinh môi trường sạch, đẹp.

 “Cuộc sống phát triển rồi nên ai cũng phải giữ vệ sinh nhà cửa, ngõ, xóm. Hàng tuần, chị em trong thôn còn vận động nhau tổng vệ sinh chung cả làng, cắt tỉa chăm sóc hoa, cây xanh dọc tuyến đường. Hơn nữa, thôn mình cũng hay tổ chức các lễ hội, thường xuyên có khách ghé thăm nên ai cũng ý thức giữ vệ sinh chung”. 

A Liêng, xã Tà Bhing được huyện Nam Giang chọn xây dựng thôn Nông thôn mới kiểu mẫu từ năm 2017. Cả thôn có 235 hộ với 876 nhân khẩu, chủ yếu là người Cơ Tu. Ông Bhling Hoành, Phó Trưởng thôn A Liêng phấn khởi, gần 10 năm chính quyền và người dân nỗ lực, đoàn kết xây dựng,  cuối năm 2024, A Liêng đã trở thành thôn Nông thôn mới kiểu mẫu đầu tiên của huyện Nam Giang. Thu nhập bình quân đầu người của bà con A Liêng hiện đã đạt gần 50 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo trong thôn giảm mạnh từ 57 hộ (năm 2023) xuống còn 14 hộ năm 2024, tương đương 5,2%. Tất cả hộ dân trong thôn đều được sử dụng nước sạch, điện lưới quốc gia; đường bê tông, đường nhựa dẫn đến tận xóm:

 “Sau khi đạt chuẩn Thôn Nông thôn mới kiểu mẫu, Ban công tác mặt trận thôn tiếp tục tuyên truyền bà con nỗ lực hơn nữa để phát triển kinh tế, sản xuất giảm nghèo bền vững. Vận động bà con mở rộng diện tích canh tác, trồng các loại cây như chuối, mít… cho thu nhập hằng năm. Chúng tôi cũng đang tranh thủ nguồn hỗ trợ sinh kế bò giống để khoanh vùng chăn nuôi, phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững”.

Xã Tà Bhing, huyện Nam Giang nằm trên Quốc lộ 14D, nối thị trấn Thạnh Mỹ với các xã vùng cao, biên giới. Toàn xã có hơn 700 hộ, 88% là người Cơ Tu sống đoàn kết tại 3 thôn A Liêng, Ga Lêê và Tà Đắc. Ông Tơ Ngôl Kía, Chủ tịch UBND xã Tà Bhing cho biết, tổng nguồn vốn đầu tư Chương trình xây dựng Nông thôn mới của xã từ năm 2017 đến nay là hơn 76 tỷ đồng. Cùng với nguồn kinh phí của Nhà nước, xã còn vận động các tổ chức hội, đoàn thể, khu dân cư, hộ gia đình đóng góp công sức, tiền của cùng chung tay xây dựng NTM.  Đồng thời tạo điều kiện hỗ trợ bà con vốn vay, trao sinh kế, tập huấn và chuyển đổi kỹ thuật, tạo việc làm, tăng thu nhập giúp bà con giảm nghèo hiệu quả. Ông Tơ Ngôl Kía cho biết thêm, tỷ lệ hộ nghèo của xã hiện đã giảm từ 55,6% năm 2021 xuống còn 12%; thu nhập bình quân đạt khoảng 36 triệu đồng/người/năm.

“Thực hiện chương trình Nông thôn mới, xã Tà Bhing được Nhà nước đầu tư nhiều kinh phí rất lớn để làm hạ tầng cơ sở, triển khai các mô hình sản xuất, kinh tế, giảm nghèo, không còn nhà tạm, nhà dột nát. Rõ ràng đây là chương trình Nông thôn mới có nhiều ý nghĩa, giúp đời sống người dân không ngừng nâng lên. Từ đó, người dân dần thay đổi nếp sống, cách làm ngày càng văn minh, ổn định hơn”.

Ông Nguyễn Đăng Chương, Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Giang cho biết, Nam Giang là huyện miền núi cao biên giới của tỉnh Quảng Nam có xuất phát điểm thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao. Vượt qua những khó khăn đó, giai đoạn 2021-2025, địa phương đã có những cách làm linh động, phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân để bứt phá vươn lên. Đến nay, huyện Nam Giang đạt được 177 chỉ tiêu xây dựng Nông thôn mới, bình quân mỗi xã đạt hơn 16 tiêu chí. Trong đó có 2 thôn đạt chuẩn Nông thôn mới kiểu mẫu và 2 xã hoàn thành Nông thôn mới là Tà Bhing và La Dêê.

 “Đến nay, huyện Nam Giang có 2 xã là Tà Bhing và La Dêê đạt chuẩn Nông thôn mới. Kết quả này là cả quá trình huyện chỉ đạo quyết liệt trong công tác triển khai thực hiện chương trình. Ngoài kinh phí xây dựng Nông thôn mới, huyện đã linh động lồng ghép các nguồn vốn từ các chương trình MTQG, vốn sự nghiệp để đầu tư xây dựng hạ tầng cơ sở kiên cố, quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu, tập huấn và chuyển giao kỹ thuật, xây dựng thương hiệu sản phẩm địa phương, tạo việc làm, tăng thu nhập để thực hiện thắng lợi tiêu chí giảm nghèo và nâng cao thu nhập. Riêng năm 2024, huyện đã phân bổ hơn 2,2 tỷ đồng cho các xã đẩy mạnh xây dựng các mô hình phát triển sản xuất nông nghiệp. Đến nay, toàn huyện đã xây dựng 25 mô hình sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị nông nghiệp, chăn nuôi; xây dựng 6 sản phẩm OCOP. Tới đây, huyện đang quyết tâm đưa xã Đắc Tôi đạt chuẩn Nông thôn mới trong năm 2025”./.